 |
| Sau giờ trực chiến - Tranh của Lê Biết. |
Thế hệ họa sỹ trong tỉnh đã từng kinh qua các cuộc kháng chiến chống Mỹ coi việc cầm bút vẽ như cầm "vũ khí" chiến đấu. Những ký họa của các họa sỹ Trần Trung Kỳ, Hồ Y, Dương Đức Điện… đã phản ánh đa dạng cuộc sống chiến đấu của quân dân tỉnh ta trong những năm đánh Mỹ. Tại các cuộc triển lãm mỹ thuật toàn quốc và khu vực, nhiều tác phẩm hội họa của các họa sỹ Nam Định về đề tài chiến tranh cách mạng đã tạo được rung cảm cho người xem, giành được giải thưởng lớn. Tiêu biểu là các tác phẩm: "Thời chiến" (Thanh Vấn), "Sẵn sàng" (Thế Hải), "Sao đêm" (Lê Minh Châu); "Em giải phóng", "Má cho em đi đánh Mỹ với", "Tây Nguyên mừng chiến thắng", "Đàn gà sau giải phóng" (Phan Thế Cường); "Trực chiến", "Nữ dân quân" (Trần Văn Quỳ); "Một thời đã qua", "Bóng chùa giỗ đồng đội", "Bóng chiều nhớ Trường Sơn" (Phạm Quyền)… Trong số các họa sỹ thủy chung với mảng đề tài này, họa sỹ Lê Biết được xem là người "nặng lòng" hơn cả. Hàng loạt bức tranh của ông về đề tài chiến tranh cách mạng đã được trao giải thưởng VHNT Nguyễn Khuyến, giải thưởng VHNT Lương Thế Vinh như: "Năm tháng không quên", "Tháng chạp", "Mùa đông năm ấy". Các tác phẩm này còn được tuyển chọn và giành được thành công đáng kể tại các cuộc Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc, Triển lãm Mỹ thuật Đồng bằng sông Hồng: "Tháng chạp" - Giải thưởng đề tài chiến tranh cách mạng tại Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc năm 1995, "Mùa đông năm ấy" - Giải ba Triển lãm Mỹ thuật đồng bằng sông Hồng năm 1998, "Sau giờ trực chiến" - Giải nhì Triển lãm Mỹ thuật đồng bằng sông Hồng năm 2002. Tác phẩm "Mùa đông năm ấy" đang được lưu giữ tại Bảo tàng Nam Định là một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông về đề tài chiến tranh cách mạng. Ở đó, tác giả đã khắc họa cảnh một gia đình công nhân sơ tán về nông thôn giữa mùa đông giá lạnh. Trong căn nhà tuyềnh toàng, người mẹ là tự vệ nhà máy trong tư thế sẵn sàng chiến đấu vẫn chăm chút cho con đầy đủ sách vở và chiếc mũ rơm trước khi đến lớp. Người bà vẫn bình thản bên con mèo bé nhỏ. Tất cả như bất chấp sự khốc liệt của chiến tranh…
Các sáng tác về đề tài chiến tranh cách mạng của các họa sỹ Nam Định đã góp phần phản ánh không khí hào hùng, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng của nhân dân ta, giúp các thế hệ hôm nay thêm hình dung về quá khứ oanh liệt của dân tộc, biết trân trọng những hy sinh của cha ông trong cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc. Mặc dù chiến tranh đã kết thúc hơn 35 năm, song mảng đề tài này vẫn đau đáu trong các thế hệ họa sỹ thuộc thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Cùng với sự phong phú về đề tài truyền thống và hiện đại, hiện thực và lãng mạn, trong lao động sáng tạo nghệ thuật, các họa sỹ vẫn chú trọng khai thác mảng đề tài chiến tranh cách mạng như một sự ghi nhớ và tri ân với quá khứ nhiều mất mát, hy sinh nhưng cũng rất vẻ vang của dân tộc, quê hương. Khác với các tác phẩm cùng đề tài được sáng tác trong thời chiến, các tác phẩm được sáng tác trong thời đổi mới hầu hết được sáng tạo bằng tư duy thẩm mỹ mới, đề cập đến nhiều góc độ của chiến tranh nhưng chủ yếu là khai thác yếu tố nội tâm, ký ức, hoài niệm theo phong cách tả thực, trực họa. Với nỗ lực của mỗi họa sỹ, tin rằng, mỹ thuật Nam Định sẽ tiếp tục gặt hái thành công ở mảng đề tài chiến tranh cách mạng./.
Lam Hồng
