Xóm 4, xã Hải Bắc (Hải Hậu) có 345 hộ, 1.071 khẩu. Người dân trong xóm chủ yếu sống bằng nông nghiệp và một số nghề khác như: vê đay, dệt chiếu. Năm 2010, thực hiện chủ trương của huyện về xây dựng NVH, chi bộ xóm 4 triển khai họp, lấy ý kiến của nhân dân. Với phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm”, NVH xóm 4 được đầu tư xây dựng theo kiến trúc Đình Việt cổ với tổng kinh phí xây dựng trị giá trên 4,2 tỷ đồng, nguồn kinh phí chủ yếu do nhân dân trong xóm và con em quê hương đã và đang công tác trên mọi miền của Tổ quốc đóng góp. Trang thiết bị của NVH khá đầy đủ, có tủ sách với trên 1.000 đầu sách cùng phòng đọc, 5 dàn máy vi tính, 2 màn hình TV, 1 máy camera, 1 máy phát điện 7,5kW và sân chơi cầu lông, bóng bàn. Từ khi hoàn thành, đưa vào sử dụng tháng 4-2011, NVH xóm 4 luôn mở cửa vào tất cả các ngày trong tuần đã đáp ứng nhu cầu các hoạt động chính trị, xã hội và sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao của cán bộ, đảng viên và nhân dân trong xóm. Hoạt động của NVH xóm 4 xã Hải Bắc là một trong những mô hình tiêu biểu trong việc phát huy vai trò, chức năng của hệ thống thiết chế NVH gắn với việc nâng cao chất lượng phong trào xây dựng đời sống văn hoá cơ sở ở tỉnh ta.
Đến nay, toàn tỉnh có 215/229 xã, phường, thị trấn có NVH; 1.435/3.682 thôn, xóm, tổ dân phố có NVH. Từ thực tiễn cho thấy, NVH cơ sở có vai trò quan trọng bởi không chỉ là nơi họp của dân để bàn việc làng, việc thôn, là sinh hoạt văn hoá, văn nghệ, mà thông qua sinh hoạt CLB tại NVH, nhân dân được tiếp thu cái mới, tiến bộ trên các lĩnh vực, góp phần phát triển kinh tế - văn hoá, xã hội của địa phương. Bên cạnh kết quả đạt được, việc huy động các nguồn lực xã hội xây dựng thiết chế văn hoá nói chung và việc tăng cường khai thác, sử dụng, phát huy có hiệu quả thiết chế NVH nói riêng ở tỉnh ta vẫn còn những hạn chế. Nguyên nhân do một số lãnh đạo chính quyền địa phương chưa nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trò của thiết chế NVH trong phong trào xây dựng đời sống văn hoá cơ sở nên nhiều địa phương vẫn chưa có NVH. Hiện nay, tỉnh ta còn trên 60% số thôn, xóm, tổ dân phố chưa có NVH. Xã Đồng Sơn (Nam Trực) có 22 xóm, nhưng mới có 5 xóm có NVH, chưa đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao của nhân dân. Bên cạnh đó, việc chỉ đạo thực hiện xây dựng và sử dụng NVH ở một số nơi còn mang tính hình thức, do đó, chất lượng và việc phát huy vai trò thiết chế NVH chưa đạt được hiệu quả. Không ít địa phương đã huy động xây dựng NVH có quy mô lớn nhưng thiếu cơ chế và phương pháp tổ chức hoạt động, chưa thu hút được các tổ chức đoàn thể, nhân dân tham gia sinh hoạt. Tại Thành phố Nam Định, do cư dân tập trung sinh sống đông, các tổ dân phố, xã, phường thiếu quỹ đất để xây dựng NVH, nhân dân không có nơi sinh hoạt, hội họp, các tổ chức đoàn thể cơ sở hoạt động không thường xuyên, các mô hình CLB kém phát triển, ảnh hưởng đến chất lượng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”. Đề cập đến vai trò của NVH trong giai đoạn hiện nay, không thể không nhắc tới các yếu tố cấu thành một thiết chế văn hoá cơ sở. Đó là cơ sở vật chất, trang thiết bị chuyên dùng, tổ chức bộ máy, kinh phí hoạt động và nội dung hoạt động của NVH. Tuy nhiên, hiện tại hệ thống cơ sở vật chất của các NVH thôn, xóm ở tỉnh ta còn rất thiếu, nhất là bàn ghế, phông màn, trang âm, ánh sáng thì lạc hậu hoặc tạm bợ. Đội ngũ cán bộ văn hoá và ban chủ nhiệm NVH cơ sở hiện nay vừa thiếu nghiệp vụ chuyên môn, lại kiêm nhiệm nhiều công việc nên chưa đáp ứng được đòi hỏi của phong trào, hình thức và nội dung hoạt động đơn điệu, chưa quy tụ được các tầng lớp nhân dân.
Để phát huy hiệu quả thiết chế NVH trong phong trào xây dựng đời sống văn hoá cơ sở, cần tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, đẩy mạnh việc xã hội hoá các hoạt động văn hoá, huy động các nguồn lực xã hội trong việc xây dựng, khai thác và sử dụng có hiệu quả thiết chế NVH. Xây dựng quy chế tổ chức hoạt động NVH nhằm thống nhất xác định vai trò, vị trí của NVH thôn, xóm trong hệ thống tổ chức NVH hiện nay. Đào tạo đội ngũ cán bộ văn hoá cơ sở có năng lực chuyên môn, nghiệp vụ; nâng cao chất lượng và hình thức hoạt động tại NVH đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hoá, văn nghệ, TDTT, giải trí ngày càng cao của các tầng lớp nhân dân. Đây không chỉ là trách nhiệm của ngành VH-TT và DL mà cần có sự “vào cuộc” của các cấp, các ngành và cả cộng đồng./.
khánh ngọc
