Năm học 2021-2022 vừa bắt đầu được 1 tháng. Đây cũng là thời điểm các bậc phụ huynh “nín thở” chờ nhà trường công bố các khoản thu. Năm nào cũng vậy, mặc dù luôn có chỉ đạo về chống lạm thu song khoản thu đầu năm học vẫn là “gánh nặng” của không ít gia đình, và cũng có không ít chuyện lấn cấn. Do ảnh hưởng của dịch COVID-19, năm nay, rất nhiều trường đã cắt giảm các khoản thu không cần thiết để chia sẻ khó khăn với phụ huynh. Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng sau khi công bố các khoản thu thì phụ huynh vẫn rất bức xúc, bởi những khoản thu mang danh “tự nguyện” mà như “bắt buộc”, chưa kể có trường còn thu một số khoản không đúng quy định.
Chị Phương Hiền, một phụ huynh có con học lớp 2 tại một trường tiểu học trên địa bàn thành phố cho biết: Mới đây, nhà trường phát động 2 đợt thu, trong đó, ngoài các khoản thu về sách giáo khoa, vở viết, phiếu bài tập, tiền phô tô và ép tài liệu, sổ liên lạc... là chính đáng, đúng mục đích, thì có những khoản thu như quỹ hội phụ huynh (thu 500 nghìn đồng), quỹ khuyến học (thu 250 nghìn đồng) thì đối với các cháu tiểu học, chị H thấy là khá cao. Tuy nhiên dù băn khoăn, bức xúc nhưng chị cũng đành tặc lưỡi nộp vì sợ con mình bị “ghét”. Tương tự, chị Trang có con học lớp 7 một trường THCS trên địa bàn thành phố cho biết: Mới đây, sau khi họp phụ huynh toàn trường thì các khoản thu được nhà trường công bố gồm hơn một chục khoản thu như sau: Học phí, nước uống, quỹ hội phụ huynh, mũ, phù hiệu, sổ liên lạc điện tử, tiền điều hòa, tiền xã hội hóa, quỹ khuyến học, quỹ lớp, tiền gửi xe... Trong các khoản thu theo thông báo, có một số khoản mà theo quy định thì nhà trường, ban đại diện cha mẹ học sinh không được thu của học sinh như: Trông coi phương tiện tham gia giao thông của học sinh; vệ sinh lớp học, vệ sinh trường... nhưng không ít trường vẫn thu của học sinh. Đáng chú ý, hàng năm các địa phương và ngành Giáo dục đều chỉ đạo việc rà soát đầu tư sửa chữa, bổ sung cơ sở vật chất trường lớp trước ngày khai giảng đảm bảo các điều kiện đón học sinh đến trường. Song thông qua hội phụ huynh đầu năm học các lớp đều thu các khoản sửa chữa bổ sung cơ sở vật chất lớp học... Không chỉ ở thành phố, tại khu vực nông thôn, việc thu đầu năm của các nhà trường cũng khiến phụ huynh trăn trở. Chị Anh Ngọc ở huyện Giao Thủy có con học THCS cho biết: Trường con chị học yêu cầu mỗi lớp đóng 9 triệu đồng để mua ti vi, nhưng điều đáng nói là năm nào cũng phải đóng góp mua ti vi, chưa kể còn đóng góp mua máy tính, xây nhà đa năng, sửa nhà vệ sinh... Đối với các hộ thuần nông hoặc những gia đình có hoàn cảnh khó khăn như gia đình chị thì thêm 1 khoản, dù chỉ vài chục nghìn đồng là thêm bao nỗi lo! Phần lớn phụ huynh đều bức xúc nhưng đều ngại lên tiếng vì sợ ảnh hưởng tới con em mình...
Trên thực tế, đây là thực trạng chung tồn tại trong nhiều năm nay vẫn chưa được ngăn chặn dứt điểm. Có trường còn thu tới 12-15 khoản và có nhiều khoản chưa hợp lý như: riêng quỹ hội phụ huynh thu 2 khoản hội cấp trường và hội của lớp, thu tiền bảo vệ. Nhiều trường thu tiền dịch vụ nước uống song thiếu cốc, thiếu nước khiến học sinh vẫn phải tự mang nước theo… Nguyên nhân của tình trạng trên do việc xử lý tình trạng lạm thu chưa đủ mạnh, chưa kiên quyết, chưa đủ sức răn đe nên vấn nạn này vẫn diễn ra. Do tâm lý cả nể của phụ huynh nên tình trạng nhà trường lạm dụng “xã hội hóa” để thu những khoản ngoài quy định thông qua hội phụ huynh vẫn chưa được khắc phục. Cũng chính vì thế mà các cuộc họp phụ huynh đầu năm ở nhiều trường lớp chủ yếu bàn về chuyện đóng góp, còn việc chia sẻ, thảo luận về việc học tập, phối hợp giáo dục giữa nhà trường và gia đình lại mờ nhạt.
Theo quy định của Chính phủ và Bộ GD và ĐT, các khoản nhà trường, ban đại diện cha mẹ học sinh không được thu của học sinh như: Các khoản ủng hộ không theo nguyên tắc tự nguyện; Bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường, bảo đảm an ninh nhà trường; Trông coi phương tiện tham gia giao thông của học sinh; Vệ sinh lớp học, vệ sinh trường; Khen thưởng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường; Mua sắm máy móc, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho trường, lớp học hoặc cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên nhà trường; Hỗ trợ công tác quản lý, tổ chức dạy học và các hoạt động giáo dục; Sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới các công trình của nhà trường (Căn cứ theo Khoản 4 Điều 10 Thông tư 55/2011/TT-BGDĐT thì các khoản thu mà ban đại diện cha mẹ học sinh không được quyên góp của người học hoặc gia đình người học). Ban đại diện cha mẹ học sinh được phép thu 2 khoản: Kinh phí hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh và nguồn tài trợ hợp pháp khác.
Triển khai kế hoạch năm học mới, Sở GD và ĐT có Công văn số 1205/SGDĐT-VP ngày 18-8-2021 gửi các phòng GD và ĐT huyện, thành phố; các đơn vị trực thuộc Sở GD và ĐT; các trung tâm GDNN-GDTX chấn chỉnh thu - chi, xã hội hóa đầu năm, nêu rõ: Các đơn vị “thực hiện công tác quản lý thu, chi tài chính đúng quy định, nhất là các khoản thu, chi đầu năm học, nghiêm cấm việc đặt ra các khoản thu trái quy định; tuyệt đối không để xảy ra tình trạng “lạm thu”. Sở yêu cầu các nhà trường chia sẻ khó khăn với cha mẹ học sinh trước tác động tiêu cực của dịch bệnh. Hạn chế tối đa việc huy động đóng góp tự nguyện (ngoài khoản bắt buộc) từ cha mẹ học sinh; vận động các nhà cung cấp dịch vụ cắt giảm chi phí, giảm giá dịch vụ; tích cực huy động các nguồn lực từ các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, cựu học sinh... để tăng cường cơ sở vật chất, triển khai các hoạt động của nhà trường; hỗ trợ học sinh khó khăn về kinh tế”. Tại lễ tổng kết năm học 2020-2021, đồng chí Trần Lê Đoài, TUV, Phó Chủ tịch UBND tỉnh cũng chỉ đạo: “Các nhà trường, các địa phương và toàn ngành giáo dục thực hiện nghiêm các quy định về thu, chi trong trường học”. Do vậy, các đơn vị quản lý, các cơ sở giáo dục cần nghiêm túc và có giải pháp thực hiện hiệu quả việc chống lạm thu. Sở GD và ĐT cần tăng cường thanh tra, kiểm tra xử lý các trường học cố tình thu các khoản trái quy định, kết hợp đẩy mạnh công tác tuyên truyền xã hội hóa giáo dục thông qua việc khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đóng góp nâng cấp cơ sở vật chất trường học. Xử lý nghiêm đối với người đứng đầu cơ sở giáo dục và trách nhiệm cơ quan quản lý Nhà nước về giáo dục trên địa bàn để xảy ra tình trạng thu sai quy định, lạm thu theo đúng tinh thần Công văn 1620/BGDĐT-KHTC của Bộ GD và ĐT./.
Nam Giang
