Trong điều kiện xã hội ngày càng phát triển, lứa tuổi học sinh cũng phát triển tâm sinh lý mạnh mẽ. Nhà trường được coi là địa chỉ tin cậy đem lại những kiến thức hữu ích về giới tính cho học sinh. Nhưng, trên thực tế những nội dung giáo dục giới tính trong cả dạy và học vẫn còn hình thức, chưa sát thực tiễn. Điều đó khiến học sinh vẫn hiểu mơ hồ về giới tính - mảng kiến thức không thể thiếu để các em tự tin bước vào đời.
Để nâng cao nhận thức cho các em học sinh những kiến thức cơ bản về sức khỏe sinh sản - kế hoạch hóa gia đình tuổi vị thành niên, thanh niên, Trường THPT Quất Lâm (Giao Thủy) đã kết hợp với Huyện Đoàn và Trung tâm Y tế huyện tuyên truyền chuyên đề giáo dục giới tính, chăm sóc sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên, thanh niên cho hơn 600 học sinh của 2 khối lớp 10, 11 về phòng tránh mang thai ngoài ý muốn, phá thai không an toàn, ảnh hưởng đến sức khỏe và học tập. Cán bộ Trung tâm Y tế huyện đã lồng ghép những kiến thức thực tế về sức khỏe sinh sản thông qua các câu hỏi, các trò chơi hấp dẫn, những mẩu chuyện vui đã thu hút sự chú ý theo dõi và cùng tham gia của học sinh. Qua đó, các em đã đúc kết được cho mình những kỹ năng tổng hợp về vấn đề sức khỏe sinh sản vị thành niên và biến đổi tâm sinh lý tuổi dậy thì, biết cách xử lý các vấn đề trong các tình huống thực tế cũng như xây dựng quan hệ tình bạn đúng đắn, trong sáng. Đây cũng là hành trang hết sức cần thiết giúp các em bước vào đời tự tin. Em Phạm Thị Ngân, học sinh lớp 11A3 cho biết: “Thông qua buổi nói chuyện chuyên đề về giáo dục giới tính, chăm sóc sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên, em đã được trau dồi những kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản tuổi mới lớn, có quan hệ bạn bè khác giới ở mức giới hạn, yên tâm học tập”.
Là trường THPT đầu tiên của tỉnh được tiếp cận và triển khai dự án Choices “Tăng cường giáo dục toàn diện sức khỏe sinh sản vị thành niên - thanh niên” do Chính phủ Hà Lan tài trợ thông qua IPPF, Hội KHHGĐ tỉnh, Trường THPT Trần Hưng Đạo (thành phố Nam Định) đã tích cực tổ chức các buổi sinh hoạt CLB CSE giúp học sinh có những kiến thức, hiểu biết về chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục, nhất là có thái độ, hành vi đúng về các mối quan hệ cá nhân, về giới và giới tính, về tình bạn khác giới trong sáng và tình yêu tuổi học trò trong sáng lành mạnh. Nhà trường cũng đưa chương trình giáo dục giới tính vào giảng tích hợp trong các môn học như: Văn, Sinh học, Giáo dục công dân khối lớp 10 là 62 tiết, khối lớp 11 là 74 tiết, khối lớp 12 là 56 tiết nhằm trang bị cho các em học sinh những kiến thức cơ bản nhất về sức khỏe sinh sản, tránh những hệ lụy đáng tiếc xảy ra trong quan hệ bạn bè quá giới hạn. Đồng thời, rèn luyện cho học sinh kỹ năng sống lành mạnh, thân thiện, khả năng ứng xử, biết đối phó và bảo vệ bản thân trong các tình huống bất thường, giúp học sinh hiểu và kiểm soát được cuộc sống của mình.
Lứa tuổi vị thành niên là một giai đoạn quan trọng; khi đó tâm sinh lý của các em đã phát triển, cơ thể đã hoàn thiện các chức năng cơ bản, bắt đầu có khả năng sinh sản trong khi hiểu biết, vốn sống, nhận thức chưa hoàn toàn trưởng thành. Do đó, việc giáo dục giới tính, chăm sóc sức khỏe sinh sản cho lứa tuổi này rất cần thiết, nhằm đảm bảo sự phát triển lành mạnh về thể chất và tinh thần. Thực tế hiện nay, nhiều bậc cha mẹ thường băn khoăn khi nào giáo dục giới tính cho con và sẽ giáo dục như thế nào? Không ít người tránh đề cập đến những vấn đề về sinh lý, về các biện pháp tránh thai đối với lứa tuổi vị thành niên và cho rằng cung cấp cho trẻ những kiến thức về giới tính sẽ làm ảnh hưởng đến suy nghĩ và hành động của trẻ. Điều này sẽ dẫn đến những hệ luỵ vì kiến thức lơ mơ thì các em cũng sẽ hiểu lơ mơ... dẫn đến hành động sai, lệch lạc. Trong khi đó không phải trường học nào cũng xem trọng việc giáo dục giới tính cho học sinh. Hoạt động giáo dục giới tính chỉ được thực hiện lồng ghép vào một số môn học nhưng rất ít. Việc giáo dục giới tính trong sách giáo khoa phổ thông chưa đáp ứng kịp độ tuổi cũng như nhu cầu thực tế; còn nặng về lý thuyết, kiến thức mà quên việc trang bị cho các em kỹ năng cần thiết để bảo vệ mình. Chương trình Giới tính lớp 5 có những mục như: Sự sinh sản; nam hay nữ; cơ thể chúng ta được hình thành như thế nào; cần làm gì để cả mẹ và bé đều khỏe; từ lúc mới sinh đến tuổi dậy thì; từ tuổi vị thành niên đến tuổi già; vệ sinh ở tuổi dậy thì... Trong khi đó, những nội dung liên quan đến thực tế mà các em hay tò mò, bỡ ngỡ như nguyệt san, giới tính thứ ba, thủ dâm… và đặc biệt quan trọng là nội dung phòng tránh và ứng phó khi bị xâm hại lại không có. Trong chương trình Sinh học lớp 8 cũng chỉ giới thiệu được với học sinh sơ lược về cơ thể người, sự hình thành em bé..., chưa đáp ứng được nhu cầu hiểu biết tường tận về chính cơ thể, đặc điểm tâm sinh lý chính mình của học sinh. Thực tế, với điều kiện kinh tế - xã hội phát triển như hiện nay thì một nữ học sinh lớp 5 đã có kinh nguyệt, học sinh lớp 6 đã tìm, hỏi và thắc mắc về vấn đề tình dục là chuyện bình thường. Lên đến THPT, những vấn đề liên quan đến giới tính cũng mới chỉ được lồng ghép, tích hợp ở vài môn học như: Ngữ văn, Giáo dục công dân, Sinh học..., hoặc được đề cập trong các hoạt động ngoại khóa của nhà trường nhưng lại kém khoa học. Trong khi thời lượng dành cho nội dung này chỉ khoảng một tiết học (45 phút), chắc chắn không đủ để các thầy giáo, cô giáo truyền đạt kiến thức về giới tính, cũng như giải đáp thắc mắc của các em. Chưa kể đến tâm lý của không ít giáo viên vẫn còn e ngại khi nói sâu về vấn đề giới tính, cho nên công tác này đạt hiệu quả không cao. Trong khi đó, cũng như các địa phương trong cả nước, thời gian qua tình trạng xâm hại tình dục trẻ em cũng đang là vấn đề cần phải đặc biệt quan tâm. Hàng năm, Tòa án nhân dân tỉnh và cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh, đều phải giải quyết những vụ án xâm hại tình dục trẻ em với các đối tượng phạm tội danh: hiếp dâm trẻ em; giao cấu với trẻ em; dâm ô với trẻ em. Đây là thực trạng cảnh báo một số bậc làm cha, làm mẹ còn thiếu kỹ năng bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, nhất là vấn đề về giáo dục giới tính… Nạn nhân trong các vụ xâm hại tình dục trẻ em thường là các em nhỏ chưa có đủ khả năng để tự bảo vệ mình trước sự xâm hại của các đối tượng. Nhiều em vì bị đối tượng đe dọa nên đã giấu gia đình và trở thành nạn nhân của hành vi xâm phạm tình dục trong thời gian dài mà gia đình không hay biết, chỉ đến khi con gái mang thai, cha mẹ mới phát hiện.
Giáo dục giới tính cho học sinh tuổi vị thành niên, thanh niên là việc làm cấp thiết, rất cần sự quan tâm của nhà trường. Bên cạnh đó, các ngành, đoàn thể cần vào cuộc tuyên truyền giúp mỗi gia đình ý thức được vấn đề quan trọng của việc trang bị kỹ năng, kiến thức cần thiết cho con trẻ về giới, phòng, tránh xâm hại, tạo cho trẻ môi trường an toàn nhất. Đặc biệt, các bậc phụ huynh hãy luôn lắng nghe và thấu hiểu con, thường xuyên tâm sự với con nhằm nắm bắt tâm sinh lý của con, giúp các con có hiểu biết sớm về giới tính để có tư tưởng trưởng thành hơn, suy nghĩ chín chắn hơn. Đây còn là hành trang giúp các em vững bước vào đời./.
Hồng Minh
