Trong những năm qua, phong trào xây dựng dòng họ hiếu học, dòng họ học tập ở các địa phương trong tỉnh đã tạo sự lan toả sâu rộng và trở thành điểm sáng trong cả nước. Dưới sự chỉ đạo của các cấp Hội Khuyến học, các dòng họ hiếu học đã là chỗ dựa, là nguồn động viên, tiếp sức cho các phong trào khuyến học ở cơ sở và là nét đẹp đặc trưng ở các thôn xóm.
 |
| Dòng họ Trần Văn ở thôn Phú Vinh, xã Minh Thuận (Vụ Bản) khen thưởng con cháu có thành tích cao trong học tập. |
Dòng họ Vũ Đại Tôn ở xóm 3, xã Hải Anh (Hải Hậu) là nơi thờ Tổ Vũ Chi, một trong bốn tổ có công đầu trong việc khai cơ, mở đất dựng làng Quần Anh xưa. Hiện tại, dòng họ có 52 chi tộc nằm rải rác trong và ngoài huyện, trong đó mỗi chi tộc có một ban khuyến học. Bên cạnh việc tuyên truyền sâu rộng về truyền thống hiếu học, dòng họ đề ra kế hoạch theo dõi cụ thể từng học sinh, phát hiện cháu nào có biểu hiện lơ là trong học tập là kịp thời nhắc nhở gia đình, kết hợp với các nhà trường để tìm biện pháp giáo dục. Để phong trào có ý nghĩa thiết thực, chi hội vận động xây dựng quỹ khuyến học từ sự ủng hộ của các gia đình trong dòng họ để phát thưởng cho con cháu. Hàng năm dòng họ tổ chức phát thưởng cho các cháu đạt thành tích xuất sắc trong học tập, rèn luyện, thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng. Ngoài quỹ khuyến học của dòng họ, các ban khuyến học ở một số liên chi hội có số quỹ 30 triệu đồng. Trung bình mỗi năm, dòng họ Vũ Đại Tôn phát thưởng cho 42 học sinh giỏi là con em trong họ. Lễ tuyên dương, phát thưởng tại từ đường dòng họ được tổ chức trang trọng, là dịp để báo công với tiên tổ và động viên mỗi gia đình, mỗi học sinh tiếp tục phấn đấu vươn lên trong học tập, rèn luyện và lao động sản xuất. Hiện tại, dòng họ có nhiều người thành đạt trên các lĩnh vực, nhiều người có học vị tiến sĩ, doanh nhân thành đạt, cán bộ cấp cao trong quân đội, nhà văn, nhà thơ. Năm 2019, dòng họ Vũ Đại Tôn đã được đón nhận bức trướng khuyến học - khuyến tài của huyện Hải Hậu vinh danh dòng họ học tập tiêu biểu 5 năm (2014-2019).
Huyện Hải Hậu hiện có hơn 800 dòng họ có ban khuyến học; trên 170 dòng họ được công nhận “Dòng họ văn hoá - Dòng họ hiếu học”; 80% tổng số dòng họ đã thành lập được tủ sách dòng họ. Ban khuyến học các dòng họ có nhiều hình thức hoạt động phong phú, hiệu quả, góp phần gắn kết gia đình với xã hội. Các con cháu trong dòng họ ở độ tuổi đi học đều được đến trường, không có học sinh bỏ học, không mắc tệ nạn xã hội, không vi phạm pháp luật. Các thành viên trong dòng họ đều tự giác học tập thường xuyên dưới nhiều hình thức, đồng thời tham gia tích cực vào phong trào khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, tích cực tham gia và thực hiện tốt 5 nội dung xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư… Cùng với công tác khuyến học, khuyến tài, các dòng họ ở Hải Hậu còn có nhiều việc làm thiết thực như: biên soạn, bổ sung gia phả, họp mặt nhận họ, tổ chức các hoạt động giỗ tổ, tọa đàm, hội thảo nhằm đánh giá công lao của thành viên trong dòng họ với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng NTM.
Theo Hội Khuyến học tỉnh, việc tổ chức và hoạt động của dòng họ hiếu học, dòng họ học tập ngày càng tạo thành những phong trào sâu rộng như một nét đẹp trong văn hoá giáo dục của nhân dân. Trong đó, đi đôi với việc động viên con cháu phấn đấu trong học tập, rèn luyện, việc giáo dục truyền thống của dòng họ cho lớp trẻ được đặc biệt chú trọng. Vào các ngày giỗ tổ, ngày lễ, tết, các dòng họ không chỉ tổ chức trang trọng mà còn thông báo rộng rãi trên các phương tiện truyền thông để con cháu khắp mọi miền Tổ quốc biết, về dự đông đủ. Ngoài lễ dâng hương tưởng nhớ, con cháu trong các dòng họ còn được nghe giảng về truyền thống dòng họ, tạo động lực để các em học giỏi, chăm ngoan. Các gia đình phấn đấu xây dựng nếp sống văn hóa, không tệ nạn xã hội, tăng cường tinh thần đồng tông, đồng tộc. Nhiều dòng họ khuyến học đang góp phần tạo nên một xã hội học tập khá sâu rộng tại địa phương. Thành tích của dòng họ này là sự kích thích, là động lực phấn đấu cho dòng họ khác, góp phần không nhỏ giúp học sinh trong các dòng họ học lên cao, không bỏ học, tăng tỷ lệ chuyên cần và nâng cao chất lượng học tập. Hoạt động của dòng họ hiếu học đã tạo được tinh thần tương thân tương ái, đoàn kết trong cuộc sống và học tập... Đến nay, toàn tỉnh có gần 60 dòng họ có số quỹ từ 100 triệu đồng đến 4 tỷ đồng để động viên, trao thưởng, cấp học bổng cho con em trong dòng họ vươn lên học tốt. Các huyện Nam Trực, Trực Ninh, Hải Hậu, Giao Thủy, Xuân Trường, Ý Yên, Mỹ Lộc tiếp tục giữ vững truyền thống có nhiều dòng họ hoạt động hiệu quả. Phong trào thi đua xây dựng dòng họ hiếu học, dòng họ học tập đã tạo sự gắn kết hiệu quả với phong trào xây dựng cộng đồng khuyến học ở các thôn, làng, góp phần xây dựng xã hội học tập, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của địa phương./.
Bài và ảnh: Hồng Minh
