Theo số liệu của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, đến ngày 30-9-2020, toàn tỉnh có 5.780 người nhiễm HIV/AIDS, trong đó có 3.662 người chuyển sang giai đoạn AIDS, 1.598 người đã tử vong. Riêng trong 9 tháng đầu năm 2020, đã phát hiện 44 người nhiễm HIV mới, 43 người chuyển sang giai đoạn AIDS, 2 người tử vong. Nguyên nhân nhiễm HIV chủ yếu do tiêm chích ma túy, lây truyền qua đường tình dục; tập trung trong nhóm tuổi từ 20-29 và 30-39. Tuy nhiên, trong cộng đồng còn nhiều người nhiễm HIV không thuộc nhóm nguy cơ cao do đó rất khó phát hiện sớm, ẩn chứa những nguy cơ tiềm tàng làm lan truyền HIV/AIDS.
 |
| Tuyên truyền cho nhân dân về phòng chống HIV/AIDS tại Bệnh viện Đa khoa Hải Hậu. |
Để đẩy mạnh công tác phòng, chống HIV/AIDS, Ban Chỉ đạo Phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm tỉnh đã tập trung chỉ đạo tăng cường các giải pháp phòng, chống HIV/AIDS và can thiệp giảm tác hại. Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh thường xuyên phối hợp với các ngành chức năng triển khai nhiều hình thức thông tin, giáo dục, truyền thông nhằm thay đổi hành vi phòng, chống HIV/AIDS như: tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng (Đài PT-TH tỉnh, Báo Nam Định); tổ chức truyền thông lưu động trên các tuyến đường chính của 10 huyện, thành phố kêu gọi cộng đồng hưởng ứng Tháng Hành động quốc gia phòng chống HIV/AIDS. Từ đầu năm 2020 đến nay, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã cấp phát 51 nghìn tờ rơi về các nội dung: Điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP), tư vấn xét nghiệm HIV, “Methadone - Liều thuốc vàng cho người nghiện heroin”... cho những đối tượng có nguy cơ cao lây nhiễm HIV như người nghiện chích ma túy, phụ nữ bán dâm, người di biến động, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ và các nhóm nguy cơ khác; Quảng bá chương trình Tư vấn, xét nghiệm HIV và chương trình Điều trị bằng thuốc kháng vi-rút (ARV) trên Truyền hình cáp; chăng treo 202 băng rôn tại các cơ sở y tế với các nội dung thông điệp hưởng ứng Tháng cao điểm dự phòng lây truyền mẹ con và Tháng hành động quốc gia phòng chống HIV/AIDS; phối hợp với các trường học tổ chức truyền thông phòng, chống HIV/AIDS thông qua các hình thức hội thảo, tập huấn, các buổi học ngoại khoá. Các hoạt động truyền thông còn được lồng ghép với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư”, tổ chức nói chuyện chuyên đề tại các tổ dân phố, cụm dân cư và truyền thông trực tiếp cho các đối tượng có hành vi nguy cơ cao như nhóm nghiện chích ma túy, phụ nữ mại dâm, người nhiễm HIV và gia đình, tiếp viên nhà hàng, khách sạn…
Cùng với tuyên truyền, công tác giám sát HIV/AIDS và can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm HIV được đẩy mạnh. Toàn tỉnh hiện có 10 cơ sở tư vấn xét nghiệm HIV. Số khách hàng được tư vấn xét nghiệm trong 9 tháng đầu năm 2020 là 3.961 người, trong đó phát hiện 55 người có HIV dương tính (bao gồm cả các trường hợp xét nghiệm mới và xét nghiệm lại). Tỷ lệ chuyển gửi thành công khách hàng HIV dương tính từ phòng tư vấn xét nghiệm sang cơ sở điều trị HIV/AIDS là 98,1%. Trong khuôn khổ dự án VUSTA (Quỹ toàn cầu phòng chống HIV/AIDS) triển khai trên địa bàn tỉnh cho các nhóm nguy cơ cao, từ đầu năm 2020 đã tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng cho 1.594 người, phát hiện 26 người có HIV. Các địa phương, đơn vị tăng cường các hoạt động can thiệp giảm tác hại của HIV/AIDS như: cấp phát bơm kim tiêm sạch, thu gom bơm kim tiêm bẩn, phát bao cao su (BCS), tài liệu truyền thông, xét nghiệm HIV cho người nguy cơ cao thông qua đội ngũ tiếp cận cộng đồng. Dự án VUSTA tổ chức phát bơm kim tiêm, BCS cho nhóm nghiện chích ma túy tại các huyện Giao Thủy, Hải Hậu; nhóm phụ nữ bán dâm tại huyện Giao Thủy và nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới tại thành phố Nam Định. Dự án VUSTA triển khai chương trình phân phát bơm kim tiêm, BCS cho nhóm nghiện chích ma túy tại các huyện: Xuân Trường, Nghĩa Hưng, Trực Ninh. Trong 9 tháng đầu năm 2020, đội ngũ nhân viên tiếp cận cộng đồng đã tiếp cận truyền thông, cấp phát 845.700 bơm kim tiêm, 242.128 BCS miễn phí và tư vấn xét nghiệm HIV cho các nhóm nguy cơ cao lây nhiễm HIV. Công tác điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone tiếp tục được duy trì, tính đến 30-9-2020, toàn tỉnh có 9 cơ sở điều trị Methadone và 1 cơ sở cấp phát thuốc Methadone với tổng số bệnh nhân tham gia điều trị là 2.129 người, đạt 112% so với chỉ tiêu Thủ tướng Chính phủ giao. Đầu tháng 11-2020, Cơ sở điều trị Methadone Trung tâm Y tế huyện Ý Yên được thành lập, nâng tổng số toàn tỉnh lên 10 cơ sở điều trị Methadone. Chương trình chăm sóc, điều trị người nhiễm HIV/AIDS tích cực được thực hiện hướng tới mục tiêu 90% số người đã có chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc ARV. Đến hết tháng 9-2020 toàn tỉnh có 1.387 bệnh nhân đang được điều trị bằng thuốc ARV, trong đó có 1.342 người lớn và 45 trẻ em. Tỷ lệ bệnh nhân điều trị ARV có thẻ Bảo hiểm y tế trên địa bàn tỉnh là 100% (dự án Quỹ Toàn Cầu hỗ trợ kinh phí mua thẻ BHYT cho bệnh nhân không có thẻ BHYT). Toàn tỉnh có 13.828 phụ nữ mang thai được xét nghiệm HIV, phát hiện 15 phụ nữ mang thai nhiễm HIV. Chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã điều trị dự phòng cho 16 phụ nữ mang thai nhiễm HIV (15 người phát hiện mới và 1 điều trị ARV trước khi có thai). Số trẻ sống từ mẹ nhiễm HIV được dự phòng lây truyền mẹ con là 13 cháu, đều được điều trị dự phòng lây truyền mẹ con. Tất cả số trẻ phơi nhiễm HIV đều được xét nghiệm chẩn đoán sớm HIV dưới 18 tháng tuổi và đều có kết quả âm tính. Hoạt động phối hợp HIV/lao, đến nay có 1.066 bệnh nhân lao được xét nghiệm sàng lọc HIV, trong đó có 3 trường hợp có HIV; 1.342 bệnh nhân HIV/AIDS được sàng lọc lao, 121 bệnh nhân nghi lao được chuyển khám phát hiện lao, trong đó có 16 người mắc lao; 19 bệnh nhân đồng nhiễm HIV/lao đều được điều trị đồng thời lao và ARV.
Từ những kết quả đã đạt được trong công tác dự phòng, chăm sóc và điều trị HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đang dần đạt được mục tiêu 90-90-90 (90% số người nhiễm HIV biết được tình trạng bệnh của mình; 90% số người đã chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc kháng vi-rút; 90% số người nhiễm HIV đã được điều trị bằng thuốc ARV kiểm soát được số lượng vi-rút ở mức thấp để sống khỏe mạnh và giảm nguy cơ lây truyền HIV cho người khác). Tháng Hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2020 với chủ đề “30 năm ứng phó và cơ hội chấm dứt đại dịch AIDS tại Việt Nam”, Ban Chỉ đạo phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh và Ban chỉ đạo phòng, chống AIDS và phòng, chống tệ nạn ma túy, mại dâm các huyện, thành phố triển khai các hoạt động trong Tháng Hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2020 phù hợp với điều kiện, chức năng, nhiệm vụ cụ thể của từng đơn vị, địa phương và tình hình diễn biến của dịch COVID-19. Huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị và toàn thể cộng đồng tham gia phòng, chống HIV/AIDS để sớm đạt được mục tiêu 90-90-90, tạo đà cho giai đoạn mới với mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030. Tăng cường các hoạt động dự phòng lây nhiễm HIV, xét nghiệm phát hiện và điều trị sớm HIV/AIDS, đảm bảo việc tham gia bảo hiểm y tế của người nhiễm HIV, cung cấp các dịch vụ toàn diện về phòng, chống HIV/AIDS cho người dân đặc biệt cho những người dễ tổn thương, người có hành vi nguy cơ cao. Giảm kỳ thị và phân biệt đối xử với người nhiễm HIV và ảnh hưởng bởi HIV/AIDS, tăng cường sự hỗ trợ của gia đình, xã hội với người nhiễm HIV/AIDS và trách nhiệm của người nhiễm HIV/AIDS với gia đình, xã hội, tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS. Tiếp tục mở rộng độ bao phủ các dịch vụ và nâng cao chất lượng của các dịch vụ dự phòng, xét nghiệm HIV, bảo hiểm y tế và điều trị HIV/AIDS đến mọi người dân./.
Bài và ảnh: Minh Tân
