Trải qua 600 năm hình thành và phát triển, dòng họ Đỗ Đình, nay là dòng họ lớn nhất làng Đỗ Xá, xã Điền Xá (Nam Trực) không chỉ vẻ vang bởi lịch sử lâu đời, mà còn tự hào bởi truyền thống hiếu học, yêu nước, góp phần làm nên bản sắc văn hóa của làng quê.
 |
| UBND huyện Nam Trực trao tặng dòng họ Đỗ Đình bức trướng khuyến học, khuyến tài. |
Theo phả ký của dòng họ Đỗ Đình, vào thời Hậu Lê (cách đây 600 năm) có một người đàn ông tên Đỗ Giá Không từ miền Kinh Bắc cùng ông Triệu Quang Minh người xứ Huế và bà Lưu Thị Thế tìm đến vùng đất Thiên Thai (nay là xóm Thiên Thai, làng Đỗ Xá, xã Điền Xá, Nam Trực) để khai khẩn và lập nên dòng họ Đỗ Đình. Trải qua nhiều biến cố lịch sử thăng trầm qua hơn 20 đời, dòng họ Đỗ Đình đang ngày càng phát triển. Đến nay, dòng họ có 4 chi với 2.800 khẩu, chiếm tới một nửa dân cư làng Đỗ Xá. Từ thời phong kiến, dòng họ Đỗ Đình có nhiều nho gia, cụ khóa, cụ đồ và nhiều vị làm quan, khởi nguồn cho dòng họ có truyền thống hiếu học. Để động viên, khích lệ con cháu rèn luyện đạo đức, vươn lên trong học tập, phát huy truyền thống của cha ông, các cụ cao tuổi trong dòng họ đã thành lập Chi Hội khuyến học của dòng họ. Những ngày đầu mới thành lập (năm 1999), nguồn Quỹ còn nhiều khó khăn do đó những người con trong dòng họ đã cùng nhau đóng góp, xây dựng quỹ khuyến học ngày càng phát triển. Sau một thời gian vận động, đến nay Quỹ khuyến học của dòng họ thường xuyên duy trì ở mức trên 100 triệu đồng. Vào ngày giỗ tổ 24-2 âm lịch (giỗ tổ ông) và 16-8 âm lịch (giỗ tổ bà), tại từ đường trang nghiêm, các thế hệ con cháu ôn lại lịch sử vẻ vang của dòng họ, dâng hương, báo công với tổ tiên. Bên cạnh đó, hàng năm, Chi Hội khuyến học dòng họ luôn động viên khuyến khích các cháu tích cực rèn luyện đạo đức, vươn lên học khá, học giỏi; quan tâm động viên và giúp đỡ những học sinh có hoàn cảnh khó khăn tích cực học tập. Do có sự gắn kết giữa hội viên các chi họ, các thành viên trong dòng họ đã xây dựng phong trào học tập, phong trào khuyến học, khuyến tài ngày càng phát triển. Mỗi dịp chuẩn bị bước vào năm học mới, Chi Hội khuyến học dòng họ Đỗ Đình tổ chức lễ khen thưởng cho con em có thành tích học tập tốt, cố gắng trong năm học. Những phần quà tuy giá trị không lớn nhưng là sự ghi nhận, động viên con, cháu vươn lên học hành thành đạt, tiếp nối truyền thống hiếu học của tổ tiên.
Ý thức được trách nhiệm và nỗ lực đi lên từ khó khăn, nhiều con, cháu trong dòng họ đạt được thành tích xuất sắc trong học tập, đạt nhiều giải cao trong các cuộc thi học sinh giỏi quốc gia và quốc tế. Đến nay, dòng họ Đỗ Đình đã có 6 tiến sĩ, 43 thạc sĩ, 340 cử nhân; nhiều sĩ quan cấp cao trong lực lượng vũ trang; nhiều người là kỹ sư, bác sĩ, nhà báo, giáo viên,... Tiêu biểu cho truyền thống hiếu học của dòng họ là gia đình ông Đỗ Đình Mỹ, Đỗ Đình Loát đều có người thành đạt, là tiến sĩ, thạc sĩ, được chứng nhận “Gia đình hiếu học xuất sắc cấp huyện năm 2017”. Ông Đỗ Đình Loát chia sẻ: “Từ khi thành lập đến nay, Chi Hội khuyến học của dòng họ đã động viên, khuyến khích các cháu học tập tốt hơn, kết quả năm sau cao hơn năm trước. Như gia đình tôi có 2 con trai, 2 con dâu đều là thạc sĩ, cử nhân, các cháu học giỏi, từng đạt các giải quốc gia, tỉnh, huyện”. Ông Đỗ Đình Hệ, Chi hội trưởng Chi Hội khuyến học dòng họ Đỗ Đình - làng Đỗ Xá cho biết: Niềm tự hào của dòng họ còn thể hiện ở bốn chữ “Thanh Quý Gia Phong” (tạm hiểu là nhà có nếp sống thanh tao, quý hiếm), “Thiện tục khả phong” (tạm hiểu là làng có phong tục đẹp) do Vua Tự Đức ban tặng, được ghi trên bức đại tự treo trong từ đường. Điều này đã được ghi chép trong gia phả của dòng họ để nhắc nhở con cháu luôn đoàn kết, cần cù lao động sản xuất, biết kính trên nhường dưới và lấy nhân nghĩa làm trọng.
Với những kết quả nổi bật trong công tác khuyến học, nhiều năm dòng họ Đỗ Đình đã được các cấp Hội Khuyến học ghi nhận. Tiêu biểu là năm 2012, dòng họ Đỗ Đình được công nhận là “Dòng họ tiêu biểu xuất sắc huyện Nam Trực”; năm 2014 được chứng nhận là “Dòng họ tiêu biểu điển hình của tỉnh Nam Định”; năm 2015 dòng họ được tham dự hội thảo toàn quốc về khuyến học khuyến tài. Nhiều năm liên tiếp được Trung ương Hội khuyến học Việt Nam và UBND tỉnh tặng Bằng khen. Với nhiều dấu ấn, năm 2016, dòng họ Đỗ Đình đã được công nhận là dòng họ văn hóa. Phát huy truyền thống, dòng họ Đỗ Đình đang tiếp tục tuyên truyền, vận động con cháu gắn kết tình làng nghĩa xóm, tạo sự gắn bó mật thiết giữa anh em, họ hàng, làm nên nét đẹp của quê hương./.
Bài và ảnh: Nguyễn Minh
(Sinh viên K37 -
Học viện Báo chí và Tuyên truyền)
