Mới đây, các trường trung học phổ thông: Ngô Quyền, Nguyễn Huệ (thành phố Nam Định) phối hợp với Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Nam Định tổ chức tư vấn tuyển sinh, hướng nghiệp cho trên 700 học sinh. Buổi tư vấn giúp học sinh 2 trường có định hướng nghề nghiệp rõ ràng, có cơ sở để lựa chọn ngành nghề, chọn trường phù hợp với năng lực, sở thích bản thân và điều kiện kinh tế gia đình. Tham gia chương trình, học sinh được tiếp cận những thông tin chính thức và mới nhất về ngành nghề, chương trình đào tạo, phương thức tuyển sinh, chính sách ưu tiên, chương trình học bổng, học phí, cơ hội thực tập trải nghiệm tại nước ngoài như Nhật Bản, Hàn Quốc... khi lựa chọn và học tập tại trường. Các em còn trực tiếp tham quan một số phòng thí nghiệm, thực hành của nhà trường như: Thực hành Robot Hàn, thí nghiệm điện ô tô; thực hành điện tử công suất, kỹ thuật điện lạnh, điều khiển tự động, công nghệ thông tin…; qua đó tiếp cận và tìm hiểu cụ thể về ngành nghề mình mong muốn theo học. Đây là hoạt động thiết thực nhằm hỗ trợ, cung cấp thông tin mới nhất về tuyển sinh, hướng nghiệp của trường đến với học sinh; giúp các em những kiến thức cần thiết để chuẩn bị lựa chọn ngành nghề phù hợp.
 |
| Học sinh Trường Trung học phổ thông Nguyễn Huệ (Thành phố Nam Định) được hướng nghiệp, tham quan phòng thực hành tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Nam Định. |
Thời gian qua, việc phân luồng sau trung học cơ sở và trung học phổ thông không chỉ được các cấp uỷ Đảng, chính quyền tập trung chỉ đạo mà còn thu hút sự quan tâm của phụ huynh và học sinh. Đây được coi là giải pháp căn bản giúp mỗi gia đình, học sinh tự nhận biết khả năng của mình, chọn đúng nghề, hướng đi phù hợp với năng lực, sở trường và nhu cầu lao động xã hội, nhằm khắc phục tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”. Công tác phân luồng học sinh và một số chương trình tư vấn hướng nghiệp cho học sinh cuối cấp đang được ngành Giáo dục và Đào tạo, các trường trung học phổ thông, cao đẳng, đại học quan tâm nhằm giúp cho việc định hướng tương lai của các em. Thông qua những hoạt động này, giúp học sinh giải quyết được những khó khăn trong quá trình chọn nghề; trợ giúp các em những năng lực cơ bản trong lựa chọn nghề nghiệp như: tự đánh giá bản thân; hiểu biết về ngành, nghề, trường đào tạo và lựa chọn ngành, nghề phù hợp. Mặt khác, giáo viên trong các nhà trường phổ thông hiện nay bên cạnh làm tốt nhiệm vụ của người giáo viên thì phải là những nhà tham vấn nghề với đầy đủ những kiến thức và năng lực để trợ giúp học sinh khi cần thiết. Sở Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo các đơn vị giáo dục phối hợp với các cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành trong tỉnh tích cực chủ động, phối hợp triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, hiệu quả và đã mang lại những tín hiệu lạc quan trong công tác hướng nghiệp và phân luồng học sinh; qua đó góp phần tăng tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở tham gia học nghề. Sở Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo các đơn vị phối hợp tổ chức giáo dục hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông cho học sinh trung học đúng theo yêu cầu, nội dung, thời lượng được quy định; gắn với thực tiễn, nâng cao chất lượng, hiệu quả; đáp ứng yêu cầu phân luồng học sinh sau trung học cơ sở, trung học phổ thông. Về giáo dục hướng nghiệp, các trường phổ thông xây dựng kế hoạch giáo dục hướng nghiệp cho học sinh thời lượng 9 tiết/1 năm học, tổ chức vào tháng 2, 3, 4. Mỗi khối lớp giảng dạy 3 chủ đề trong chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Đối với lớp 9 trung học cơ sở giảng dạy các chủ đề: Ý nghĩa, tầm quan trọng của việc chọn nghề có cơ sở khoa học; tìm hiểu hệ thống giáo dục phổ thông và giáo dục nghề nghiệp của Trung ương và địa phương; các hướng đi sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở. Đối với lớp 10 trung học phổ thông dạy các chủ đề: Tìm hiểu một số nghề thuộc lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp; tìm hiểu thực tế một cơ sở sản xuất công nghiệp hoặc nông nghiệp; tìm hiểu một số nghề thuộc ngành xây dựng. Đối với lớp 11 trung học phổ thông dạy các chủ đề: Tìm hiểu một số nghề thuộc lĩnh vực kinh doanh, dịch vụ; giao lưu với gương vượt khó, điển hình về sản xuất, kinh doanh giỏi; tìm hiểu thực tế một số trường đại học, cao đẳng hoặc một trường trung cấp chuyên nghiệp tại địa phương. Đối với lớp 12 trung học phổ thông: Tìm hiểu hệ thống đào tạo trung cấp chuyên nghiệp và dạy nghề của Trung ương và địa phương; tìm hiểu hệ thống đào tạo đại học và cao đẳng; tư vấn chọn nghề. Các trường cũng thực hiện tốt việc đưa học sinh đi thực tế tại các trường đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp, dạy nghề, cơ sở sản xuất kinh doanh… Đặc biệt, đối với học sinh lớp 12, ngay từ đầu năm học, Sở Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo các nhà trường tổ chức rà soát chất lượng lớp 12 để phân loại học sinh, bàn giao cho giáo viên phụ trách; đồng thời chỉ đạo tổ, nhóm bộ môn và giáo viên xây dựng chương trình và nội dung dạy học cho phù hợp với từng đối tượng học sinh và giúp học sinh làm quen với quy chế thi, rèn kỹ năng vận dụng kiến thức, kỹ năng trình bày, kỹ năng làm bài thi trắc nghiệm. Ngoài ra, giáo viên trực tiếp giảng dạy tích cực tư vấn cho học sinh khối 12 trong việc chọn môn thi tự chọn phù hợp với năng lực, giúp các em vững tin bước vào kỳ thi. Trước đây, công tác tư vấn tuyển sinh chỉ xoay quanh việc giải đáp thắc mắc về quy chế, chỉ tiêu, cách xét tuyển, tỷ lệ trúng tuyển; còn các trường đại học, cao đẳng tham gia tư vấn tuyển sinh theo hình thức giới thiệu về trường, trả lời câu hỏi liên quan đến ngành đào tạo... Về dạy nghề, các trường phổ thông, các trung tâm giáo dục thường xuyên chủ trì phối hợp với các trường giáo dục chuyên nghiệp lập danh mục nghề cho học sinh tự nguyện đăng ký học những nghề có nhiều lợi ích đối với học sinh và với địa phương; ký hợp đồng giảng dạy với các trường hoặc với các tập thể, cá nhân có đủ khả năng để tổ chức dạy nghề cho học sinh trên cơ sở đủ thời lượng, nội dung theo quy định, tăng thời lượng thực hành, gắn với thực tiễn…
Với những nỗ lực đó, trong năm học 2018-2019, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở không vào học trung học phổ thông và bổ túc trung học phổ thông chiếm tỷ lệ 17,3%; học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông hàng năm không học đại học, cao đẳng có bằng đào tạo nghề 14,4% trong tổng số 20%. 100% học sinh lớp 11 được học nghề theo quy định. Nhiều trường đã sáng tạo trong giáo dục hướng nghiệp cho học sinh như: tổ chức cho học sinh học tại cơ sở sản xuất tại địa phương; mời chủ doanh nghiệp, chủ cơ sở sản xuất thỉnh giảng; tổ chức hội thảo Ngày hội STEM, tiêu biểu như các trường: Trung học phổ thông chuyên Lê Hồng Phong, Trung học phổ thông Nguyễn Khuyến, Trung học cơ sở Nguyễn Hiền…
Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác phân luồng và định hướng nghề nghiệp, Sở Giáo dục và Đào tạo đang triển khai thực hiện Quyết định số 1122/QĐ-UBND ngày 30-5-2019 về việc thành lập Ban điều hành Đề án giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018-2025 ban hành kèm theo Quyết định 522/QĐ-TTg ngày 14-5-2018 của Thủ tướng Chính phủ và Kế hoạch 100/KH-UBND ngày 1-11-2018 của UBND tỉnh. Theo đó, tỉnh sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về phân luồng học sinh phổ thông cho cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, học sinh, phụ huynh học sinh và trong cộng đồng. Bên cạnh việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh, chú trọng công tác giáo dục, định hướng nghề nghiệp cho học sinh phổ thông, giúp học sinh có thể lựa chọn ngành, nghề phù hợp với năng lực, sở trường cá nhân và nhu cầu sử dụng lao động của xã hội, địa phương. Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì phối hợp với các cơ quan liên quan đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp tư vấn hướng nghiệp cho học sinh phổ thông gắn với thực tiễn sản xuất kinh doanh của địa phương; đảm bảo cho học sinh được tiếp cận thông tin về các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, các chính sách ưu đãi học nghề, xu hướng thị trường lao động, nhu cầu sử dụng nguồn nhân lực của địa phương và cả nước; giúp học sinh nhận thức đúng đắn về nghề nghiệp. Xây dựng cơ chế phối hợp với các cơ sở đào tạo nghề để thực hiện hoạt động giáo dục nghề nghiệp trong chương trình giáo dục phổ thông. Tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đội ngũ cán bộ, giáo viên làm công tác tư vấn hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông trong các trường học. Tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị và bố trí giáo viên làm công tác giáo dục hướng nghiệp trong các nhà trường phổ thông… Sở Lao động - Thương binh và Xã hội và các cơ quan chức năng thường xuyên cung cấp thông tin về tình hình phát triển kinh tế - xã hội, nhu cầu của thị trường lao động, định hướng các hoạt động giáo dục nghề nghiệp đáp ứng thị trường lao động. Huy động các nguồn lực tài chính và các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đảm bảo cho việc tổ chức các hoạt động dạy nghề của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp theo hướng thực học, lý thuyết gắn với thực hành và thực tiễn. Thực hiện tốt các chính sách khuyến khích cho người học tham gia giáo dục nghề nghiệp. Tăng cường phối hợp thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện công tác giáo dục hướng nghiệp, dạy nghề và thực hiện phân luồng học sinh. Đổi mới chương trình đào tạo nghề để đảm bảo tính thống nhất về mục tiêu đào tạo cũng như nội dung và thời gian đào tạo; đa dạng hóa ngành nghề phù hợp với địa phương./.
Bài và ảnh: Thu Trang
