Tính đến hết tháng 11-2018, số người nhiễm HIV trên địa bàn tỉnh hiện còn sống là 4.165 trường hợp, tổng số người nhiễm HIV tử vong đến nay là 1.488 trường hợp. Qua giám sát phát hiện cho thấy, nguy cơ lây truyền qua đường tình dục ngày càng chiếm tỷ trọng cao trong số người nhiễm HIV. Phần lớn người nhiễm HIV được phát hiện từ hệ thống bệnh viện hoặc các cơ sở tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện. Tuy nhiên trong cộng đồng còn nhiều người nhiễm HIV không thuộc nhóm nguy cơ cao do đó rất khó phát hiện sớm, ẩn chứa những nguy cơ tiềm tàng làm lan truyền dịch HIV/AIDS.
 |
| Khám và tư vấn cho bệnh nhân nhiễm HIV tại Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh. |
Trước thực trạng trên, Sở Y tế, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh đã phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh bao gồm can thiệp giảm tác hại, điều trị methadone, tư vấn xét nghiệm HIV, điều trị ARV. Trong công tác dự phòng và can thiệp giảm tác hại, hoạt động thông tin giáo dục truyền thông dự phòng lây nhiễm HIV luôn được chú trọng, đặc biệt trong các nhóm đối tượng có hành vi nguy cơ cao như nghiện chích ma túy, phụ nữ bán dâm (PNBD), người di biến động. Trong 10 tháng năm 2018, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh đã phối hợp với các đơn vị tổ chức 3 buổi nói chuyện chuyên đề về phòng, chống HIV/AIDS cho khoảng 600 công nhân, học sinh, sinh viên; xây dựng 10 pano về điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng methadone và 10 pano về tư vấn xét nghiệm HIV tại 10 huyện, thành phố; tổ chức 2 buổi truyền thông lưu động kết hợp phát tài liệu truyền thông về dự phòng lây nhiễm HIV tại bãi tắm Quất Lâm (Giao Thủy) và Thịnh Long (Hải Hậu); cấp phát 275 cuốn Tạp chí “AIDS và cộng đồng”. Đến ngày 30-10-2018, ước tính có hơn 408 nghìn lượt người được truyền thông về phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, các nhóm tuyên truyền viên đồng đẳng, cán bộ y tế, tờ rơi sách nhỏ. Trung tâm phối hợp với Dự án Vusta (Quỹ Toàn cầu) triển khai chương trình can thiệp cho nhóm nghiện chích ma túy tại các huyện Giao Thủy, Hải Hậu; nhóm PNBD tại huyện Giao Thủy và nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) tại Thành phố Nam Định. Từ đầu năm 2018 đến nay, Trung tâm đã phát 971.800 bơm kim tiêm (BKT), 310.488 bao cao su (BCS) cho 1.066 người nghiện chích ma túy, giới thiệu cho 1.663 người tiếp cận dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện; tổ chức 7 lớp tập huấn về can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm HIV cho 420 cán bộ y tế cơ sở tại các huyện: Nghĩa Hưng, Xuân Trường, Hải Hậu, Giao Thủy, Ý Yên, Nam Trực, Trực Ninh. Trong chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadone, đến nay toàn tỉnh đã có 8 cơ sở Methadone gồm 4 cơ sở đặt tại Trung tâm Y tế các huyện: Giao Thủy, Xuân Trường, Trực Ninh, Hải Hậu; 1 cơ sở tại Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh; 1 cơ sở tại Trung tâm Cai nghiện huyện Nam Trực; 1 cơ sở tại Phòng khám Đại Đồng huyện Giao Thủy và 1 cơ sở tại Trung tâm Bảo trợ và phòng, chống tệ nạn xã hội huyện Giao Thủy, 1 cơ sở cấp phát thuốc methadone tại Trung tâm Y tế Thành phố Nam Định với tổng số 1.957 bệnh nhân điều trị methadone, đạt 103% so với chỉ tiêu được giao (1.900 người). Trong công tác xét nghiệm và giám sát dịch HIV/AIDS, tính đến ngày 30-10-2018 toàn tỉnh có trên 13.600 mẫu xét nghiệm HIV, trong đó phát hiện gần 150 mẫu HIV dương tính; 1.046 mẫu máu đếm tế bào CD4 được xét nghiệm để theo dõi điều trị ARV cho người nhiễm HIV tại 10 cơ sở điều trị HIV/AIDS. Toàn tỉnh có 10 phòng tư vấn xét nghiệm và đã tư vấn và xét nghiệm cho trên 4.000 người, trong đó phát hiện gần 100 người có HIV dương tính. Trong hệ thống điều trị HIV/AIDS và dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, toàn tỉnh có 8 cơ sở điều trị HIV/AIDS người lớn tại Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Y tế các huyện: Hải Hậu, Xuân Trường, Ý Yên, Nghĩa Hưng, Nam Trực, Trực Ninh, Bệnh viện Đa khoa tỉnh; 1 cơ sở điều trị HIV trẻ em tại Bệnh viện Nhi tỉnh; 1 cơ sở tại Trung tâm Y tế huyện Giao Thủy điều trị cả người lớn và trẻ em. Các cơ sở điều trị HIV/AIDS thực hiện khám, tư vấn và điều trị HIV/AIDS, các bệnh nhiễm trùng cơ hội cho bệnh nhân HIV/AIDS. Đến nay đã có 1.319 bệnh nhân đang điều trị ARV, trong đó có 1.254 người lớn và 65 trẻ em; được sự hỗ trợ kinh phí của dự án Quỹ Toàn cầu, 100% bệnh nhân điều trị ARV có thẻ BHYT. Chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con (DPLTMC) được triển khai tại các huyện Giao Thủy, Hải Hậu, Bệnh viện Phụ sản tỉnh với nhiều hoạt động như: tư vấn và xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai, điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cho phụ nữ mang thai nhiễm HIV. Đến ngày 30-10-2018 đã có hơn 25 nghìn phụ nữ mang thai được xét nghiệm HIV và phát hiện 35 phụ nữ mang thai nhiễm HIV. 100% phụ nữ mang thai và con của họ được điều trị DPLTMC; có 14 trẻ được xét nghiệm chẩn đoán sớm nhiễm HIV, trong đó có 1 trẻ dương tính với HIV…
Với những hoạt động đồng bộ, công tác phòng, chống HIV/AIDS của tỉnh đã đạt được những kết quả tích cực, chất lượng điều trị cho bệnh nhân AIDS ngày càng được nâng cao. Công tác dự phòng lây nhiễm HIV trong cộng đồng đã tới được các đối tượng nhiễm HIV. So với cùng kỳ năm 2017, số trường hợp nhiễm HIV phát hiện mới giảm 17%, số bệnh nhân AIDS giảm 23%. Tuy nhiên độ bao phủ của các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh vẫn còn hạn chế: 2/10 huyện chưa có cơ sở điều trị hoặc cơ sở cấp phát thuốc ARV, 4/10 huyện chưa có cơ sở điều trị methadone; chương trình BKT hiện chỉ còn triển khai tại các huyện Giao Thủy, Hải Hậu. Việc tiếp cận các nhóm có hành vi nguy cơ cao như nghiện chích ma túy, PNBD, MSM còn gặp khó khăn, số lượng tuyên truyền viên đồng đẳng bị cắt giảm do thiếu hụt kinh phí. Công tác quản lý, chăm sóc người nhiễm HIV/AIDS tại xã, phường khó khăn do người nhiễm HIV/AIDS giấu tên, khai sai tên, địa chỉ. Nguồn ngân sách địa phương cho các hoạt động chuyên môn còn thấp, kinh phí từ các dự án viện trợ bị cắt giảm mạnh.
Để tiếp tục triển khai các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS, hướng đến mục tiêu khống chế tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng dân cư dưới 0,3%; giảm số người nhiễm HIV mới, giảm số người HIV/AIDS tử vong, giảm tác động của HIV/AIDS đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, thời gian tới các ngành chức năng, các địa phương cần tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn công tác phòng, chống HIV/AIDS; huy động nguồn lực từ các nguồn Trung ương, địa phương, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế, BHYT cho chương trình phòng, chống HIV/AIDS thực hiện tốt các giải pháp về chuyên môn kỹ thuật như dự phòng và can thiệp giảm tác hại, xét nghiệm và giám sát dịch HIV/AIDS, điều trị HIV/AIDS và dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con… nhằm đảm bảo tính bền vững của công tác phòng, chống HIV/AIDS./.
Bài và ảnh: Minh Thuận
