Thủ tướng Chính phủ vừa ký ban hành Nghị định số 143/2018/NĐ-CP ngày 15-10-2018 quy định chi tiết Luật BHXH bắt buộc đối với người lao động (NLĐ) là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam, có hiệu lực từ ngày 1-12-2018. Đây là "chìa khóa" tháo gỡ khó khăn trong thực thi chính sách BHXH đối với NLĐ nước ngoài theo luật định. Theo đó, NLĐ là công dân nước ngoài thuộc đối tượng được quy định tại Nghị định 143 thực hiện các chế độ BHXH bắt buộc như: ốm đau, thai sản, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất.
Toàn tỉnh hiện có 76 doanh nghiệp sử dụng lao động nước ngoài; trong đó có 52 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Số người nước ngoài làm việc tại các doanh nghiệp, tổ chức trên địa bàn tỉnh là 851 người, chủ yếu là quốc tịch châu Á (94%); còn lại đến từ Anh, Pháp, Đức, Đan Mạch, Hoa Kỳ, Pê-ru, Xri-lan-ca, Ốt-xtrây-li-a, Niu-di-lân, Xlô-va-ki-a. Luật BHXH sửa đổi quy định đối với NLĐ là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam được tham gia BHXH bắt buộc, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp. Quy định này có hiệu lực từ ngày 1-1-2018. Tuy nhiên đến nay, người nước ngoài đang làm việc ở nhiều lĩnh vực, ngành nghề tại các KCN và các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh chưa được tham gia đóng BHXH vì còn nhiều khó khăn do chưa có nghị định, thông tư, văn bản hướng dẫn thi hành. Tại các hội nghị tuyên truyền, phổ biến chính sách BHXH, BHYT, BHTN do BHXH tỉnh tổ chức gần đây, có nhiều ý kiến băn khoăn việc tham gia BHXH cho lao động người nước ngoài đang làm việc tại doanh nghiệp - nhất là đối với các doanh nghiệp có nhiều người nước ngoài làm việc như: Cty CP Dệt nhuộm Thiên Nam Sunrise, Cty TNHH Youngone Nam Định, Cty Sunrise Spinning Việt Nam... Đồng chí Phạm Văn Nhân, Phó Tổng Giám đốc KCN Bảo Minh (Vụ Bản) cho biết: KCN Bảo Minh (Vụ Bản) có 13 doanh nghiệp có 100% vốn đầu tư nước ngoài với trên 15 nghìn lao động, trong đó có trên 250 chuyên gia, kỹ sư, nhà quản lý là người nước ngoài. Thời gian qua, Ban quản lý KCN Bảo Minh phối hợp với BHXH huyện đã phối hợp với LĐLĐ huyện Vụ Bản chỉ đạo Công đoàn các doanh nghiệp tổ chức điểm hội nghị NLĐ và hội nghị đối thoại giữa chủ sử dụng lao động và đại diện tập thể NLĐ, nhất là thực hiện chính sách BHXH đối với NLĐ là công dân nước ngoài đang công tác và làm việc tại KCN. Phần lớn họ chỉ tham gia BHYT; việc tham gia đóng BHXH bắt buộc cho NLĐ là công dân nước ngoài chưa thực hiện được do chưa có nghị định, thông tư hướng dẫn. Mặc dù những lao động này đã tham gia BHXH ở nước họ nhưng nếu được tham gia đóng BHXH bắt buộc thì sẽ đảm bảo về quyền lợi. Nếu trong quá trình làm việc NLĐ gặp rủi ro trước hết NLĐ sẽ bị ảnh hưởng và doanh nghiệp sẽ phải gánh toàn bộ chi phí. Lý do cụ thể vì lao động là người nước ngoài chưa tham gia BHXH bắt buộc nên việc giải quyết hưởng các chế độ tai nạn lao động không được thực hiện.
Đồng chí Nguyễn Lương Ba, Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết: Nghị định 143/2018/NĐ-CP ngày 15-10-2018 quy định đóng BHXH bắt buộc đối với NLĐ nước ngoài tại Việt Nam có hiệu lực thi hành từ 1-12-2018. Đây là "giải pháp" hữu hiệu thực thi Luật BHXH sửa đối, nhất là đảm bảo quyền lợi, nghĩa vụ của NLĐ nước ngoài làm việc tại Việt Nam. Theo đó, đối tượng áp dụng Nghị định gồm: NLĐ là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc khi có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp và có hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 1 năm trở lên với người sử dụng lao động tại Việt Nam. Tuy nhiên, nếu đối tượng NLĐ này thuộc một trong hai trường hợp: Di chuyển trong nội bộ doanh nghiệp theo quy định tại khoản 1 Điều 3 Nghị định số 11/2016/NĐ-CP ngày 3-2-2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Bộ luật Lao động về lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam; NLĐ đã đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại khoản 1 Điều 187 của Bộ luật Lao động sẽ không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc theo quy định tại Nghị định này. Người sử dụng lao động tham gia BHXH bắt buộc bao gồm cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác; cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam; doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá nhân được phép hoạt động kinh doanh theo quy định của pháp luật có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động. Cơ quan, tổ chức và cá nhân có liên quan đến BHXH bắt buộc đối với NLĐ là công dân nước ngoài. NLĐ và người sử dụng lao động quy định tại Nghị định này có đầy đủ quyền và trách nhiệm theo quy định của Luật BHXH và Luật An toàn, vệ sinh lao động.
NLĐ thuộc đối tượng được quy định tại Nghị định này thực hiện các chế độ BHXH bắt buộc như: ốm đau; thai sản; bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; hưu trí và tử tuất. Các chế độ này tính trên thời gian NLĐ tham gia BHXH. Việc thực hiện chuyển đổi chế độ BHXH đối với người đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng không còn cư trú tại Việt Nam được quy định: Người đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng khi không tiếp tục cư trú tại Việt Nam có thể ủy quyền cho người khác nhận lương hưu, trợ cấp BHXH; trường hợp có nguyện vọng thì được giải quyết hưởng trợ cấp một lần. Mức trợ cấp một lần đối với NLĐ thực hiện theo quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 65 của Luật BHXH.
Về mức đóng và phương thức đóng BHXH, Nghị định quy định, từ ngày 1-1-2022, hằng tháng NLĐ đóng bằng 8% mức tiền lương tháng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Nếu NLĐ không làm việc và không hưởng tiền lương từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng thì không đóng BHXH tháng đó. Thời gian này không được tính để hưởng BHXH, trừ trường hợp nghỉ việc hưởng chế độ thai sản. Người sử dụng lao động, hằng tháng đóng trên quỹ tiền lương tháng đóng BHXH của NLĐ gồm: 3% vào quỹ ốm đau và thai sản; 0,5% vào quỹ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; 14% vào quỹ hưu trí và tử tuất từ ngày 1-1-2022. NLĐ mà giao kết hợp đồng lao động với nhiều người sử dụng lao động và thuộc diện áp dụng BHXH bắt buộc thì NLĐ và người sử dụng lao động chỉ đóng BHXH đối với hợp đồng lao động giao kết đầu tiên. Riêng tham gia vào quỹ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp thì người sử dụng lao động phải đóng theo từng hợp đồng lao động đã giao kết.
Hiện tại, ngành BHXH khẩn trương thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng theo Nghị định rà soát, ban hành mẫu, biểu tham gia, giải quyết chế độ BHXH đối với NLĐ nước ngoài bằng tiếng Việt và tiếng Anh. Ngành Y tế rà soát, ban hành mẫu cấp giấy ra viện, trích sao hồ sơ bệnh án, giấy chứng nhận nghỉ việc, giấy chứng nhận nghỉ dưỡng thai, giấy chứng nhận không đủ sức khỏe chăm sóc con sau sinh, khám giám định mức suy giảm khả năng lao động để giải quyết chế độ BHXH đối với NLĐ là đối tượng NLĐ nước ngoài công tác, làm việc tại Việt Nam theo Nghị định./.
Việt Thắng
