Toàn tỉnh hiện có 165.096 người lao động tham gia BHXH (bắt buộc và tự nguyện), chiếm 15,4% so với tổng số lực lượng lao động. Theo quy định của Luật BHXH sửa đổi, từ ngày 1-1-2018, người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng phải tham gia đóng BHXH bắt buộc (quy định cũ là từ 3 tháng trở lên). Đồng thời, từ ngày 1-1-2018, quy định về xử lý hình sự đối với tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động tại Điều 216 của Bộ luật Hình sự năm 2015 có hiệu lực thi hành.
Tuy nhiên hiện nay, việc chấp hành, tuân thủ quy định pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN theo quy định của Luật BHXH sửa đổi trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều bất cập. Nhất là tình trạng doanh nghiệp cố tình nợ đọng, nợ kéo dài hoặc chậm nộp tiền BHXH, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của người lao động. Nhiều đơn vị được cấp giấy phép hoạt động, có sử dụng lao động nhưng trốn tránh tham gia BHXH, BHYT cho người lao động. Theo số liệu thống kê, toàn tỉnh vẫn còn hơn 1.000 đơn vị được cấp phép hoạt động với trên 20 nghìn lao động nhưng chưa tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Bên cạnh đó, tỷ lệ nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN còn cao. Tổng số nợ hết năm 2017 là 134 tỷ 375 triệu đồng (nợ khó thu các đơn vị không còn hoạt động kinh doanh, mất tích là 24 tỷ 573 triệu đồng); đến đầu tháng 3-2018, số nợ là 274 tỷ 75 triệu đồng (tăng gần 140 tỷ đồng so với đầu năm 2018); bao gồm: nợ BHXH 170 tỷ 56 triệu đồng, nợ BHYT 94 tỷ 895 triệu đồng, nợ BHTN 9 tỷ 124 triệu đồng. Nguyên nhân của tình trạng trên là do sản xuất, kinh doanh gặp nhiều khó khăn nên nhiều doanh nghiệp hiện không còn hoạt động; một số doanh nghiệp chủ bỏ trốn nhưng không thực hiện giải thể, phá sản dẫn đến số nợ BHXH, BHYT, BHTN kéo dài như: Cty Coma 19, Cty CP HONLEI Việt Nam, Cty TIC,... gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động. Mặt khác, theo quy định tại Khoản 2, Điều 21 của Luật BHXH về thời hạn đóng BHXH hằng tháng vào quỹ BHXH; Khoản 1, Điều 15 của Luật BHYT về thời hạn đóng BHYT hằng tháng vào quỹ BHYT và Khoản 2, Điều 44 của Luật Việc làm về thời hạn đóng BHTN hằng tháng vào quỹ BHTN nhưng đa số doanh nghiệp không thực hiện nghiêm việc trích nộp hằng tháng mà thường xuyên nợ tiền BHXH, BHYT, BHTN (BHTNLĐ-BNN) một tháng. Trong khi đó việc khởi kiện và thi hành án đối với một số doanh nghiệp gặp khó khăn do việc khởi kiện đòi hỏi công đoàn cơ sở khởi kiện hoặc người lao động phải có giấy ủy quyền cho tổ chức Công đoàn hoặc công đoàn cơ sở ủy quyền cho công đoàn cấp trên trực tiếp để làm thủ tục khởi kiện chủ sử dụng lao động. Đây là một trong những nguyên nhân khiến việc khởi kiện của tổ chức công đoàn chưa phát huy hiệu quả... Bên cạnh đó, công tác thu BHXH tự nguyện chưa đạt mục tiêu đề ra, do thu nhập của NLĐ còn thấp nên không có khả năng tham gia hoặc tham gia với mức đóng thấp. Đối tượng tham gia chủ yếu là những người có thời gian tham gia BHXH bắt buộc chưa đủ 20 năm đóng BHXH. Công tác thông tin tuyên truyền tại một số huyện còn hạn chế, chưa có nhiều hình thức tuyên truyền hiệu quả để làm cho mọi người hiểu rõ về nghĩa vụ và quyền lợi của việc tham gia BHXH-BHYT.
 |
| Tư vấn chính sách BHXH, BHTN cho người lao động tại Trung tâm Giới thiệu việc làm tỉnh. |
Trước thực trạng trên, trong quý I năm 2018, BHXH tỉnh đã tập trung các giải pháp thực hiện chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia và giảm nợ BHXH, BHYT, BHTN. Với chỉ tiêu năm 2018 đạt tỷ lệ 85,2% dân số toàn tỉnh tham gia BHYT; đạt 22% đối tượng trong độ tuổi lao động tham gia BHXH; giảm nợ BHXH, BHYT, BHTN xuống dưới 3%, BHXH tỉnh tiếp tục tham mưu cho Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh và phối hợp với các ngành liên quan thực hiện thanh tra, kiểm tra các đơn vị nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ-BNN kéo dài. Trong quý II năm 2018, BHXH tỉnh phối hợp với các cơ quan chức năng kiên quyết khởi kiện (xử lý hình sự) đối với doanh nghiệp trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động theo quy định tại Điều 216 của Bộ luật Hình sự. Ngày 21-3-2018 BHXH tỉnh và Công an tỉnh đã ký Quy chế phối hợp số 247/QCPH-CA-BHXH trong phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn tỉnh BHXH tỉnh cũng phối hợp với Liên đoàn Lao động tỉnh khởi kiện ra Tòa án đối với các đơn vị nợ kéo dài BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ-BNN. Thường xuyên cung cấp thông tin về nợ BHXH của các đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn cho Công an tỉnh, Ban quản lý các khu công nghiệp tỉnh, Đảng ủy Khối Doanh nghiệp tỉnh, Ban Thi đua Khen thưởng tỉnh để thanh tra, kiểm tra và giám sát việc thực hiện pháp luật BHXH, BHYT, BHTN. Hằng tháng thực hiện rà soát phân công cán bộ chuyên quản trực tiếp xuống đơn vị để đôn đốc, thu hồi và nợ ký biên bản đối chiếu thu nộp BHXH, BHYT, BHTN đối với các đơn vị có số nợ từ 3 tháng trở lên. BHXH tỉnh cũng tiến hành thanh tra đột xuất, phối kết hợp với việc đôn đốc thu nợ các đơn vị nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ-BNN. Theo quy trình, nếu đơn vị vi phạm pháp luật về đóng BHXH, BHYT, BHTN thì BHXH tỉnh sẽ ra quyết định xử phạt; nếu quá thời hạn quy định mà đơn vị vẫn cố tình chây ỳ, cơ quan BHXH sẽ khởi kiện ra Toà án theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, BHXH tỉnh tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Luật BHXH sửa đổi trên địa bàn tỉnh. Tăng cường công tác vận động, tuyên truyền về Luật BHXH để đông đảo nhân dân hiểu và tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Thực hiện cấp sổ BHXH, thẻ BHYT cho đối tượng kịp thời, chính xác theo quy định. Đẩy mạnh công tác mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện. Nâng cao chất lượng thẩm định hồ sơ, giải quyết kịp thời và đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người lao động hưởng các chế độ BHXH. Duy trì ổn định lịch chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng cho các đối tượng đảm bảo an toàn tiền mặt. Thực hiện tốt công tác quản lý đối tượng hưởng BHXH. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tiếp tục triển khai có hiệu quả giao dịch điện tử và giao dịch qua bưu chính; nâng cao chất lượng hoạt động của bộ phận một cửa và cán bộ giải quyết chế độ BHXH, BHYT tại BHXH tỉnh, huyện tạo thuận lợi tối đa cho tổ chức, cá nhân đến giao dịch./.
Bài và ảnh: Việt Thắng
