Theo quy định của Luật BHXH sửa đổi, từ ngày 1-1-2018 người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 1 tháng phải tham gia đóng BHXH bắt buộc (quy định cũ là từ 3 tháng trở lên). Cũng từ ngày 1-1-2018, quy định về xử lý hình sự đối với tội trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cho người lao động tại Điều 216 của Bộ luật Hình sự năm 2015 có hiệu lực thi hành. Đây là hai nội dung rất quan trọng để cơ quan BHXH thực hiện nhiệm vụ thu BHXH, BHYT, BHTN của tất cả các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp có quan hệ sử dụng lao động; đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động được tham gia và được hưởng các chế độ về BHXH, BHYT, BHTN.
 |
| Cty TNHH May Giao Thịnh (Giao Thủy) thực hiện nghiêm chính sách BHXH cho người lao động. |
Thực tế hiện nay, việc chấp hành, tuân thủ quy định pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN trong các doanh nghiệp vẫn còn nhiều bất cập. Nhất là tình trạng doanh nghiệp cố tình nợ đọng, nợ kéo dài hoặc chậm nộp tiền BHXH, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của người lao động. Việc khởi kiện và thi hành án đối với một số doanh nghiệp cố tình nợ đọng BHXH gặp rất nhiều khó khăn. Tổng số nợ BHXH, BHYT, BHTN đến thời điểm 1-1-2018 là 134,376 tỷ đồng; nếu không tính số nợ khó thu, nợ ngân sách và nợ dưới 1 tháng thì tổng tiền nợ là 89,280 tỷ đồng, tương ứng với tỷ lệ nợ là 2,77% kế hoạch giao. Trong đó: Nợ khó thu (các đơn vị không còn hoạt động kinh doanh, mất tích…) là 24,573 tỷ đồng (đã báo cáo BHXH Việt Nam); nợ ngân sách BHYT là 8,350 tỷ đồng; nợ chậm đóng (dưới 1 tháng) là 12,173 tỷ đồng. Năm 2017, BHXH tỉnh đã lập hồ sơ, gửi danh sách 51 đơn vị vi phạm chính sách BHXH sang LĐLĐ tỉnh tiến hành khởi kiện nợ đọng BHXH theo luật định. Tuy nhiên, đến ngày 20-1-2018, do những vướng mắc về pháp lý, vẫn chưa có vụ khởi kiện nào được đưa ra xét xử… Trong đó, có nhiều doanh nghiệp chây ỳ, nợ đọng BHXH kéo dài với số tiền nợ lớn như: Cty TNHH một thành viên Muối và thương mại Hải Hậu (khu 4B, Thị trấn Cồn, Hải Hậu); Cty cổ phần Thức ăn chăn nuôi Hải Hậu (Thị trấn Yên Định, Hải Hậu); Cty cổ phần Xây dựng Hải Hậu (Thị trấn Yên Định, Hải Hậu); Cty TNHH Hà Nam (xã Trung Thành, Vụ Bản); Cty TNHH May xuất khẩu Long Duy (xã Tân Khánh, Vụ Bản); Cty cổ phần Đầu tư xây dựng Quang Minh (xã Nghĩa Sơn, Nghĩa Hưng); Cty cổ phần Đầu tư Đài Bắc (xã Mỹ Tân, Mỹ Lộc); Cty TNHH Trường Xuân (số 4, Đặng Việt Châu, TP Nam Định); Cty cổ phần May Nam Hải (189 Nguyễn Văn Trỗi, TP Nam Định); Cty cổ phần Thương mại tổng hợp tỉnh Nam Định (78 Hoàng Văn Thụ, TP Nam Định); Cty cổ phần Xây dựng Đình Văn (xã Yên Trung, Ý Yên); Cty TNHH Vũ Việt Anh (xã Yên Tiến, Ý Yên); HTX Nông nghiệp Nam Xá (xã Điền Xá, Nam Trực); Cty cổ phần Xây lắp Toàn Thắng (Thị trấn Nam Giang, Nam Trực); Cty TNHH Dệt Vĩnh Phúc tại Nam Định (số 115, Văn Cao, TP Nam Định); Cty cổ phần Xây dựng và kinh doanh nhà ở Nam Định (236 Trần Hưng Đạo, TP Nam Định). Theo Luật BHXH và Luật Công đoàn thì công đoàn cơ sở hoặc công đoàn cấp trên trực tiếp (với những đơn vị, doanh nghiệp chưa thành lập tổ chức công đoàn cơ sở) có trách nhiệm đại diện cho tập thể người lao động khởi kiện ra tòa. Việc khởi kiện đòi hỏi phải do công đoàn cơ sở khởi kiện hoặc phải có giấy ủy quyền của người lao động. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp chưa có tổ chức công đoàn; công đoàn cơ sở không dám đứng ra khởi kiện hoặc ủy quyền cho công đoàn cấp trên khởi kiện. Người lao động lại càng không dám ủy quyền cho tổ chức công đoàn kiện chủ doanh nghiệp khi bản thân cần có việc làm. Bên cạnh đó, công tác thu BHXH tự nguyện, do thu nhập của người lao động còn thấp nên không có khả năng tham gia hoặc tham gia với mức đóng thấp. Đối tượng tham gia chủ yếu là những người có thời gian tham gia BHXH bắt buộc chưa đủ 20 năm đóng BHXH. Công tác thông tin tuyên truyền tại một số địa phương còn hạn chế, vẫn còn một bộ phận người lao động chưa hiểu rõ về nghĩa vụ và quyền lợi của việc tham gia BHXH, BHYT. Chất lượng rà soát sổ BHXH trả cho người lao động của người hưởng trợ cấp BHXH một lần còn thời gian tham gia BHTN chưa hưởng và chốt lại sổ BHXH cho đối tượng khi chấm dứt hưởng trợ cấp thất nghiệp còn chưa cao.
Để xử lý nghiêm các đơn vị vi phạm chính sách về BHXH, BHYT, BHTN, BHXH tỉnh Nam Định đã xây dựng kế hoạch, năm 2018 sẽ tổ chức hơn 100 cuộc thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHYT, BHTN. Theo quy trình, nếu đơn vị vi phạm pháp luật về đóng BHXH, BHYT, BHTN thì BHXH tỉnh sẽ ra quyết định xử phạt (mức xử phạt cao nhất theo thẩm quyền của Giám đốc BHXH tỉnh là 75 triệu đồng). Quá thời hạn quy định mà đơn vị vẫn cố tình chây ỳ, cơ quan BHXH sẽ khởi kiện ra toà án theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, BHXH tỉnh tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Luật BHYT, Luật BHXH sửa đổi trên địa bàn toàn tỉnh. Trong đó tăng cường công tác tuyên truyền về Luật BHYT, Luật BHXH để đông đảo nhân dân hiểu và tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Thực hiện cấp sổ BHXH, thẻ BHYT cho đối tượng được kịp thời, chính xác, đúng quy định. Đảm bảo quyền lợi khám, chữa bệnh BHYT và đảm bảo an toàn quỹ khám chữa bệnh. Đẩy mạnh công tác mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện. Nâng cao chất lượng thẩm định hồ sơ, giải quyết kịp thời và đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người lao động hưởng các chế độ BHXH. Duy trì ổn định lịch chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng cho các đối tượng đảm bảo an toàn tiền mặt. Thực hiện quy định bàn giao sổ BHXH cho người lao động quản lý theo Luật BHXH sửa đổi./.
Bài và ảnh: Việt Thắng
