Tháng 3-2017, BHXH tỉnh thực hiện rà soát, đối chiếu, kiểm tra dữ liệu trên chương trình quản lý thu nhằm ngăn chặn, phát hiện những trường hợp đang hưởng trợ cấp thất nghiệp (TCTN) lại tiếp tục đi làm và đóng BHXH. Quá trình kiểm tra đã phát hiện một số trường hợp người lao động (NLĐ) trong quá trình hưởng TCTN vẫn cố tình “nhảy việc”, ký hợp đồng và đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) tại Cty CP Dệt nhuộm Sunrise Luen Thai (KCN Bảo Minh, Vụ Bản). Đây là những trường hợp vi phạm quy định tại Khoản 3, Điều 53 của Luật Việc làm. Căn cứ Luật định, BHXH tỉnh có công văn số 368 gửi Sở LĐ-TB và XH đề nghị thu hồi TCTN đối với các trường hợp vi phạm chính sách BHTN. Đến tháng 7-2017, Sở LĐ-TB và XH ra các quyết định hủy quyết định hưởng TCTN đối với 4 trường hợp: Bùi Ngọc Quân, xã Liên Minh; Nguyễn Văn Quynh, xã Thành Lợi; Phạm Văn Sang, xã Liên Minh (Vụ Bản); Trương Tiến Dũng, Nghĩa Thịnh (Nghĩa Hưng). Tiếp đó, BHXH tỉnh ra quyết định thu hồi TCTN 3 tháng đối với ông Bùi Ngọc Quân số tiền 5.052.000 đồng; thu hồi TCTN 6 tháng đối với ông Phạm Văn Sang số tiền 9.563.400 đồng; thu hồi TCTN 3 tháng đối với ông Nguyễn Văn Quynh số tiền 5.325.600 đồng; thu hồi TCTN 4 tháng đối với ông Nguyễn Tiến Dũng số tiền 9.650.400 đồng.
 |
| Cty TNHH Đóng tàu Trung Bộ (Giao Thủy) thực hiện tốt chính sách đóng bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động. |
Đến tháng 10-2017, toàn tỉnh có 140.946 người tham gia BHTN; số thu BHTN là trên 97 tỷ đồng. Được triển khai từ đầu năm 2009, chính sách BHTN thực hiện theo Luật BHXH góp phần giúp NLĐ ổn định cuộc sống khi chẳng may bị mất việc làm. Tuy nhiên, từ đầu năm 2015 đến nay, thực hiện Luật Việc làm mới, việc triển khai BHTN gặp một số vướng mắc. Theo cơ quan chức năng, khó khăn lớn nhất trong việc thực hiện chính sách BHTN hiện nay là nhận thức của một số NLĐ, người sử dụng lao động về chính sách BHTN còn hạn chế, nhiều người chưa hiểu rõ quyền và trách nhiệm của mình trong việc tham gia và hưởng BHTN. Đồng chí Nguyễn Thị Minh Thư, Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết: Từ ngày 1-1-2015, chế độ BHTN thực hiện theo quy định của Luật Việc làm 2013, thay cho quy định của Luật BHXH. Theo đó có một số thay đổi lớn. Đối với việc mở rộng đối tượng bắt buộc tham gia BHTN, so với quy định trước đây, đối tượng tham gia BHTN theo Luật Việc làm sẽ có thêm NLĐ làm việc theo hợp đồng mùa vụ từ đủ 3 tháng trở lên. Mặt khác, cũng không còn quy định người sử dụng lao động (NSDLĐ) có sử dụng từ 10 NLĐ trở lên mới phải tham gia BHTN. Tuy nhiên, NLĐ giúp việc gia đình hoặc đang hưởng lương hưu thì không phải tham gia BHTN. Mức đóng BHTN tối đa sẽ không quá 20 tháng lương tối thiểu vùng (đối với NLĐ đang hưởng lương theo mức do NSDLĐ quyết định). Việc hướng dẫn cụ thể về cách tính thời gian tham gia BHTN để tính hưởng trợ cấp, sẽ tính bằng tổng các khoảng thời gian đã đóng BHTN (liên tục hoặc không liên tục) mà NLĐ chưa hưởng trợ cấp thất nghiệp. NLĐ đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động/hợp đồng làm việc trái pháp luật sẽ không được hưởng TCTN. Đối với NLĐ làm việc theo hợp đồng mùa vụ thì để được hưởng BHTN, họ phải có đủ 12 tháng tham gia BHTN trong vòng 36 tháng trước khi chấm dứt hợp đồng (đối với các loại hợp đồng khác thì điều kiện này là có đủ 12 tháng tham gia BHTN trong vòng 24 tháng trước khi chấm dứt). Giảm chế độ TCTN hằng tháng so với trước đây: Về thời gian hưởng, theo quy định mới thì NLĐ tham gia BHTN từ đủ 12 tháng đến 36 tháng sẽ được hưởng 3 tháng trợ cấp, sau đó cứ có thêm 12 tháng tham gia BHTN thì sẽ được hưởng thêm 1 tháng trợ cấp, nhưng tối đa không quá 12 tháng. Theo cách tính này thì NLĐ tham gia BHTN đủ 36 tháng sẽ được hưởng 3 tháng trợ cấp (trước đây là 6 tháng), tham gia đủ 72 tháng sẽ được hưởng 6 tháng (trước đây là 9 tháng). Về mức hưởng từng tháng, giới hạn tối đa không vượt quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng hoặc mức lương cơ sở. NLĐ bị tạm giam sẽ bị ngừng hưởng TCTN (trước đây chỉ bị tạm ngừng). Bên cạnh đó, NLĐ sẽ bị ngừng hưởng TCTN trong các trường hợp sau: Đi học tập có thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên; Bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi vi phạm pháp luật BHTN. NLĐ đang hưởng TCTN mà tìm được việc làm thì sẽ ngừng hưởng trợ cấp và không được hưởng một lần số tháng trợ cấp còn lại chưa hưởng như trước đây. Bù lại, thời gian tham gia BHTN chưa được hưởng trợ cấp sẽ được bảo lưu và cộng dồn lại cho lần hưởng tiếp theo. Cách tính thời gian bảo lưu thực hiện theo Khoản 4 Điều 53 Luật Việc làm. Mở rộng đối tượng hưởng chế độ hỗ trợ học nghề và hỗ trợ tìm việc làm: NLĐ thuộc diện phải tham gia BHTN sau khi nghỉ việc sẽ được tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí nếu có nhu cầu; đối với chế độ hỗ trợ học nghề thì sẽ áp dụng đối với NLĐ đã đóng BHTN từ đủ 9 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng trước khi nghỉ việc. Trước đây, hai chế độ này chỉ áp dụng đối với NLĐ đang hưởng TCTN. Bổ sung thêm chế độ “hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho NLĐ” cho NSDLĐ.
Sau 2 năm thực hiện chính sách BHTN theo quy định của Luật Việc làm, tình trạng đối tượng tham gia BHTN là NSDLĐ và NLĐ không đóng, đóng không đúng thời gian, không đúng mức quy định, đóng không đủ số người thuộc diện tham gia BHXH, BHTN bắt buộc đã xảy ra. Đến tháng 10-2017, số đơn vị thuộc diện phải tham gia BHXH, BHTN trên địa bàn tỉnh nhưng chưa đăng ký tham gia là hơn 1.000 doanh nghiệp (ứng với khoảng 23 nghìn lao động). Tổng số các đơn vị, doanh nghiệp nợ BHTN 10 tháng năm 2017 là 6 tỷ 813 triệu đồng. Điều này ảnh hưởng tới việc chốt sổ BHXH cho NLĐ nghỉ việc còn khó khăn, do đơn vị sử dụng lao động nợ đóng BHXH, BHTN. Bên cạnh đó, quy định về khai báo tình trạng việc làm hằng tháng đối với NLĐ đang hưởng chế độ trợ cấp BHTN còn phụ thuộc vào sự trung thực của người khai báo, chưa có cơ chế kiểm tra, kiểm soát thông tin khai báo của NLĐ; có trường hợp tìm được việc làm mới nhưng vẫn hưởng TCTN. Từ đầu năm đến nay, các cơ quan chức năng đã phát hiện và xử lý thu hồi TCTN đối với hàng chục NLĐ; tiêu biểu là phát hiện và thu hồi TCTN các trường hợp: chị Phạm Thị Hiền, xã Thành Lợi, Hoàng Thị Hằng, Phạm Thị Thơm, xã Liên Minh (Vụ Bản); Ngô Thị Xuân, xã Phương Định, Phạm Thị Hạnh, xã Việt Hùng (Trực Ninh); Nguyễn Thị Mến, xã Tân Thịnh (Nam Trực)...
Thời gian tới, thực hiện chế độ BHTN theo Luật Việc làm, các ngành chức năng cần đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến chính sách BHTN và kịp thời giải quyết những khó khăn, bất cập trong quá trình tổ chức thực hiện chính sách BHTN trên địa bàn tỉnh. Tăng cường công tác thanh, kiểm tra, xử phạt cơ quan, đơn vị không thực hiện đúng chính sách BHTN theo quy định tại Nghị định số 88/2015/NĐ-CP của Chính phủ./.
Bài và ảnh: Việt Thắng
