Những chuyến đi tìm đồng đội

Chiến tranh đã lùi xa nhưng cựu thanh niên xung phong (TNXP) Nguyễn Thanh Bình, sinh năm 1948 ở khu 4B, Thị trấn Ngô Đồng (Giao Thủy) vẫn luôn canh cánh trong lòng vì nhiều đồng đội đã hy sinh xương máu để bảo vệ độc lập tự do của Tổ quốc nhưng đến nay vẫn chưa tìm được hài cốt đưa về quê hương. Từ những trăn trở ấy, ông đã lặng thầm khoác ba lô trở lại chiến trường xưa nơi rừng sâu núi thẳm để tìm hài cốt đồng đội.

Sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo, nghe theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, năm 1965, khi mới 17 tuổi, chàng thanh niên Nguyễn Thanh Bình đã hăng hái tình nguyện lên đường nhập ngũ và tham gia vào lực lượng TNXP, được biên chế vào đơn vị C261 N37. Đến năm 1968, ông chuyển ngạch sang bộ đội rồi được đơn vị cử đi học, năm 1981 ông phục viên. Về với đời thường, cựu TNXP Nguyễn Thanh Bình bắt tay xây dựng kinh tế gia đình và tham gia các công tác xã hội ở địa phương. Được sống trong hòa bình, ông càng thấm thía sự hy sinh, mất mát trong chiến tranh và luôn nhớ về những đồng đội còn nằm lại trên các chiến trường. Khi cuộc sống bớt khó khăn, ông bắt đầu đi tìm hài cốt các đồng đội còn nằm đâu đó trên mảnh đất chiến trường xưa về “đoàn tụ” tại quê hương. Hằng năm, các cựu TNXP Thị trấn Ngô Đồng (Giao Thủy) tổ chức gặp mặt các anh em trong đơn vị cũ để ôn lại kỷ niệm của một thời sống, chiến đấu đầy khó khăn gian khổ. Đó là những giây phút các đồng đội không khỏi bùi ngùi khi nhắc về những người bạn của mình đang nằm lại nơi chiến trường xưa. Và ông Bình được đồng đội trong đơn vị C261 tin tưởng giao nhiệm vụ cùng với người thân của các liệt sĩ đi tìm mộ và đón những liệt sĩ thuộc đơn vị mình về với gia đình, quê hương. Trong suốt thời gian đi tìm hài cốt đồng đội, ông đã xác minh được danh tính, tìm và cất bốc được 6 hài cốt liệt sĩ (trong đó có 4 hài cốt liệt sĩ thuộc đại đội C261, 1 hài cốt liệt sĩ thuộc đơn vị C259 và 1 hài cốt liệt sĩ thuộc đơn vị C273). Chia sẻ về những kỷ niệm, những khó khăn trong quá trình đi tìm hài cốt đồng đội, ông Bình cho biết, đồng đội đã hy sinh ở nhiều địa phương khác nhau, sau nhiều năm do sự biến động của tự nhiên và con người, một phần do hồ sơ quy tập của đơn vị và các địa phương không được hoàn chỉnh đã khiến quá trình tìm kiếm vất vả hơn. Vì vậy, quá trình đi tìm hài cốt liệt sĩ của ông Bình và các đồng chí trong đơn vị C261 lực lượng TNXP gặp rất nhiều khó khăn. Trong những lần đi tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, đối với ông Bình kỷ niệm đáng nhớ là lần đi tìm kiếm hài cốt liệt sĩ của đồng chí Roãn Thanh Đức, quê xã Giao Hà (Giao Thuỷ). Đồng chí Đức hy sinh khi đang làm nhiệm vụ trên tuyến lửa 22 thuộc khu vực địa phận tỉnh Hà Tĩnh, đơn vị đã làm lễ truy điệu đồng chí Đức vào một buổi tối giữa khu rừng thuộc huyện Cẩm Xuyên (Hà Tĩnh), mộ đồng chí được mai táng tại km17 thuộc khu vực suối Mát. Nhớ lại quá trình cùng đồng đội chôn cất đồng chí Đức, ông Bình cùng em trai đồng chí Đức là Roãn Văn Nhân đã lên đường tìm kiếm để đưa hài cốt đồng chí Đức về quê hương theo nguyện vọng của gia đình và đồng đội. Về lại chiến trường xưa nhưng mọi thứ đã thay đổi rất nhiều vì sau giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, con đường ngày xưa không còn sử dụng, cây cối um tùm che lấp cả lối đi. Xác định được vị trí an táng của đồng chí Đức không khó nhưng khi tìm đến vị trí thì không tìm thấy mộ đồng chí Đức đâu nữa. Ông và thân nhân của đồng chí Đức phải ra về mà chưa tìm được đồng đội… Sau lần “thất bại” đó ông không nản lòng mà tiếp tục quá trình tìm kiếm. Cuối cùng ông cũng có thông tin cho biết hài cốt của đồng chí Đức được chuyển ngược vào trong Quảng Bình do xây dựng hồ Kẻ Gỗ. Lần theo các thông tin, ông biết được mộ đồng chí được đơn vị làm nhiệm vụ quy tập di chuyển ra km số 0 tuyến 22 cùng các đồng đội khác thuộc ngã ba Thình Lình, sau đó tiếp tục chuyển qua phía Nam của Đèo Ngang vào Quảng Bình. Sau khi khảo sát nghĩa trang Trường Sơn không có kết quả, ông lại ngược từ Đồng Hới ra khảo sát các nghĩa trang ven Quốc lộ 1. Đến xã Quảng Xuân, huyện Quảng Trạch (Quảng Bình) thì ông tìm được mộ đồng chí Đức nằm trên một sườn đồi. Tìm được hài cốt đồng chí Roãn Thanh Đức, ông lại ngược ra Kỳ Anh (Hà Tĩnh) tìm được hài cốt đồng chí Phạm Đức Nhuận ở xã Giao Hải. Như được các đồng đội phù hộ, trong chuyến đi này, ông còn tìm thấy mộ đồng chí Trần Đình Hợp quê ở xã Giao Lâm thuộc đơn vị C259 cũng yên nghỉ tại nghĩa trang xã Quảng Xuân. Ông đã chụp ảnh ngôi mộ, đặc điểm vị trí và chuyển cho đơn vị C259 để các đồng chí và gia đình có cơ sở để đưa hài cốt về quê hương…

 

Hành trình tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ của ông Bình không ngừng nghỉ trong suốt nhiều năm trời qua nhiều địa phương như: Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình. Cho đến nay, mỗi khi nhắc lại quá trình tìm kiếm hài cốt đồng đội, ông Bình lại không giấu được xúc động. Ông cho biết: “Trong những chuyến đi tìm đồng đội, có thất bại, có thành công nhưng tôi cảm thấy lòng mình nhẹ nhàng, thoải mái vì đã hết lòng với đồng chí, đồng đội và với những người thân trong gia đình của các đồng chí, góp một phần công sức nhỏ bé của mình vào nhiệm vụ đền ơn đáp nghĩa…”. Hiện nay, ông Nguyễn Thanh Bình tích cực tham gia vào các công tác xã hội ở địa phương. Ông được cấp uỷ, chính quyền tin tưởng giao nhiều trọng trách như: Chủ tịch Hội Cựu TNXP Thị trấn Ngô Đồng, Bí thư chi bộ khu 4B Thị trấn Ngô Đồng… Ở bất kỳ lĩnh vực nào ông cũng nhiệt tình và tâm huyết với công tác. Ghi nhận những thành tích đóng góp trong chiến đấu và phục vụ chiến đấu, ông đã được trao Huân chương Kháng chiến hạng Hai và nhiều bằng khen, giấy khen của các ngành, các cấp./.

 

Bài và ảnh: Văn Huỳnh