Theo số liệu của Sở LĐ-TB và XH, trên địa bàn tỉnh hiện có 54 doanh nghiệp sử dụng lao động nước ngoài. Số người nước ngoài làm việc tại các doanh nghiệp, tổ chức trên địa bàn tỉnh là 393 người, chủ yếu là quốc tịch châu Á (94,66%); số còn lại đến từ Anh, Pháp, Đức, Đan Mạch, Hoa Kỳ, Pê-ru, Xri-lan-ca, Ốt-xtrây-li-a, Niu Di-lân, Xlô-va-ki-a. Trong đó, số người nước ngoài lao động tại KCN là 99 người, số lao động nước ngoài ngoài KCN là 294 người. Các doanh nghiệp có người nước ngoài làm việc cao là: Cty CP Dệt nhuộm Thiên Nam Sunrise (69 người), Cty TNHH Youngone Nam Định (24 người), Cty Sunrise Spinning Việt Nam (27 người)...
Đối với người lao động ở tỉnh ta đi lao động ở nước ngoài, năm 2015 toàn tỉnh có 1.950 người tham gia xuất khẩu lao động. Trong đó 3 trường hợp đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng cá nhân; số lao động còn lại tập trung chủ yếu ở các thị trường: Đài Loan 1.038 người, chiếm tỷ lệ 53,23% tổng số lao động đi làm việc ở nước ngoài; Nhật Bản 630 người, chiếm 31,31%; Ma-lai-xi-a 111 người, chiếm 5,69% và Hàn Quốc 107 người, chiếm 5,48%. Theo quy định của Luật BHXH năm 2014 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2016), người lao động đi làm việc ở nước ngoài có hợp đồng là phải đóng BHXH bắt buộc. Và từ 1-1-2018, công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề là đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
Vậy người lao động có yếu tố nước ngoài đóng BHXH, BHYT như thế nào? Luật BHXH sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1-1-2016 quy định: Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng quy định tại Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; Công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Đây là điểm mới mang tính nhân văn rất cao của Luật vì khi người lao động đủ tuổi (60 đối với nam và 55 đối với nữ) và có đủ 20 năm đóng BHXH, sẽ được hưởng lương hưu tối đa là 75% mức tiền lương đóng BHXH. Ngoài ra người lao động sẽ được hưởng chế độ tử tuất, điều này góp phần bảo đảm an sinh cho người lao động. Theo quy định, phương thức đóng BHXH đối với lao động đi làm việc ở nước ngoài là 3 tháng, 6 tháng, hay 12 tháng đóng 1 lần và nơi đóng BHXH rất linh hoạt đối với người lao động. Sau khi đi làm việc ở nước ngoài có thu nhập, người lao động có thể gửi tiền về để đóng BHXH. Để mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, kể từ đầu năm 2016, tất cả lao động đi làm việc ở nước ngoài dù đã đóng hay chưa đóng BHXH trước đó, khi rời khỏi Việt Nam sẽ phải tham gia BHXH bắt buộc.
 |
| Cty TNHH Giày Amara Việt Nam (Trực Ninh) có 40 người lao động nước ngoài đang làm việc. |
Theo Nghị định 115/2015/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật BHXH mới được Chính phủ ban hành, người lao động đi làm việc ở nước ngoài sẽ phải tham gia BHXH bắt buộc kể từ ngày 1-1-2016. Theo nghị định này, đối tượng áp dụng thuộc các nhóm gồm hợp đồng đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng với doanh nghiệp hoạt động dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài, hoặc theo tổ chức sự nghiệp được phép đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài; người lao động đi làm việc ở nước ngoài với doanh nghiệp trúng thầu, nhận thầu hoặc tổ chức, cá nhân đầu tư ra nước ngoài có đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài; người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hình thức thực tập nâng cao tay nghề. Như vậy, bất kể lao động Việt Nam có đóng hay không đóng BHXH trước đó khi rời khỏi Việt Nam đều phải đóng BHXH bắt buộc. Về tiền lương làm cơ sở đóng BHXH, theo Nghị định, từ đầu năm 2016 đến hết năm 2017, tiền lương tháng đóng BHXH là mức lương và phụ cấp lương; từ năm 2018 trở đi, tiền lương tháng đóng BHXH là mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.
Trường hợp người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài có phải thuộc diện đóng BHXH hay không và mức đóng thế nào?. Theo Khoản 1, Điều 2, Luật BHXH quy định người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng thuộc đối tượng tham gia BHXH. Mức đóng hằng tháng vào quỹ hưu trí và tử tuất bằng 22% mức tiền lương tháng đóng BHXH của người lao động trước khi đi làm việc ở nước ngoài, đối với người lao động đã có quá trình tham gia BHXH bắt buộc; bằng 22% của 2 lần mức lương cơ sở đối với người lao động chưa tham gia BHXH bắt buộc hoặc đã tham gia BHXH bắt buộc nhưng đã hưởng BHXH một lần. Đối với người lao động trong thời gian được cử đi học tập hoặc công tác tại nước ngoài thì không phải đóng BHYT, thời gian đó được tính là thời gian tham gia BHYT cho đến ngày có quyết định trở lại làm việc của cơ quan, tổ chức cử đi. Tuy nhiên, vẫn phải đóng BHXH, BH thất nghiệp theo mức lương làm cơ sở trích nộp BHXH, BH thất nghiệp trước khi được cử đi học tập, công tác tại nước ngoài. Mức đóng hằng tháng bằng 28% mức tiền lương, tiền công tháng. Trong đó, đóng BHXH 26% (đơn vị 18%, người lao động 8%); đóng BH thất nghiệp 2% (đơn vị 1%, người lao động 1%).
Để người lao động được biết đầy đủ về quy định mới này, Cục Quản lý lao động ngoài nước đã ban hành Công văn số 2590/QLLĐNN-PCTH ngày 29-12-2015 để chỉ đạo và hướng dẫn các doanh nghiệp dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở ngoài thông tin cho người lao động biết, đồng thời đưa thông tin này vào nội dung bồi dưỡng kiến thức cần thiết để người lao động trước khi đi làm việc ở nước ngoài hiểu rõ, lựa chọn hình thức tham gia phù hợp. Trong thời gian tới, Sở LĐ-TB và XH cần phối hợp với các ngành hữu quan đôn đốc các huyện, thành phố đẩy mạnh công tác quản lý Nhà nước về xuất khẩu lao động đến cấp xã nhằm nâng cao vai trò tập thể, tạo sức mạnh tổng hợp trong công tác chỉ đạo. Tiếp tục tăng cường và đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến các chính sách pháp luật của Nhà nước về công tác xuất khẩu lao động. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm đối với các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân vi phạm các quy định của pháp luật về xuất khẩu lao động./.
Bài và ảnh:
Việt Thắng
