Ý Yên là huyện “đất chật, người đông” với 67.123 hộ, 265.218 nhân khẩu. Do nhận thức của một bộ phận người dân về chính sách dân số còn hạn chế, nhất là tư tưởng phải có con trai nối dõi tông đường, nên những năm gần đây tỷ lệ người sinh con thứ 3 và mất cân bằng giới tính khi sinh cao.
Trước thực trạng trên, UBND huyện Ý Yên đã ban hành Kế hoạch 159 về thực hiện Chiến lược Dân số - SKSS/KHHGĐ; 32 xã, thị trấn trong huyện thành lập Ban chỉ đạo Đề án mất cân bằng giới tính khi sinh. Trung tâm Dân số - KHHGĐ huyện tăng cường phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể liên quan đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền trong nhân dân về thực trạng, nguyên nhân, hậu quả của mất cân bằng giới tính khi sinh. Tổ chức các buổi tập huấn, sinh hoạt chuyên đề nhằm tăng cường cung cấp thông tin, giáo dục truyền thông về giới và mất cân bằng giới tính khi sinh cho những người có uy tín trong cộng đồng, các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ và những người cung cấp dịch vụ siêu âm và dịch vụ nạo phá thai nhằm hạn chế các hành vi không phù hợp với việc sinh đẻ theo quy luật tự nhiên. UBND các xã, thị trấn trong huyện xây dựng kế hoạch và triển khai sâu rộng các mô hình giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh. Trung tâm Dân số - KHHGĐ huyện triển khai điểm mô hình “Hỗ trợ phụ nữ và trẻ em gái” tại 5 xã trong huyện với nhiều hoạt động tuyên truyền, vận động, góp phần từng bước làm thay đổi tâm lý muốn có con trai để nối dõi, phê phán tư tưởng trọng nam khinh nữ; nâng cao vai trò của người phụ nữ trong gia đình và xã hội; thuyết phục các cặp vợ chồng không lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức. Là một trong 5 xã của huyện triển khai mô hình điểm “Hỗ trợ phụ nữ và trẻ em gái”, thời gian qua, xã Yên Khánh đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhằm cung cấp thông tin cho cán bộ, đảng viên và các hộ gia đình nắm được những kiến thức cơ bản về giới, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, đồng thời xây dựng các chuẩn mực, giá trị xã hội phù hợp để nâng cao vị thế phụ nữ, trẻ em gái. Các xóm trong xã đều đưa nội dung nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức, các hình thức khuyến khích những gia đình tiêu biểu sinh con một bề là gái vào hương ước, quy ước. Vào dịp Ngày Gia đình Việt Nam và Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc, xã tổ chức biểu dương gặp mặt gia đình sinh 2 con gái, có con gái thành đạt, con gái chăm sóc, nuôi dưỡng bố mẹ, người cao tuổi tốt; tổ chức ký cam kết không lựa chọn giới tính thai nhi cho các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ. Đến nay, công tác Dân số - SKSS/KHHGĐ của xã có nhiều chuyển biến tích cực; tỷ lệ sinh con thứ 3 giảm, tỷ lệ chênh lệch giới tính khi sinh là 105 cháu trai/100 cháu gái.
Để thực hiện có hiệu quả Đề án giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, trong năm 2015, các ngành, đoàn thể trong huyện đã phối hợp, khảo sát các bà mẹ, ông bố có con dưới 16 tuổi, trẻ vị thành niên về kiến thức, thái độ, hành vi và nhu cầu về nuôi dạy con để xây dựng kế hoạch hoạt động phù hợp với hoàn cảnh địa phương. Qua khảo sát, toàn huyện có 34.956 bà mẹ, 30.342 ông bố, 15.420 trẻ vị thành niên. Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội CCB, Huyện Đoàn đã phối hợp với các xã, thị trấn tổ chức gần 100 buổi tập huấn cho 15.946 người, phần lớn là cán bộ hội viên phụ nữ, các bà mẹ, ông bố có con dưới 16 tuổi về các kiến thức chăm sóc SKSS, kỹ năng nói chuyện với con, phương pháp nuôi dạy con, kiến thức về phòng, chống bạo lực gia đình. Toàn huyện đã xây dựng 203 CLB “Gia đình hạnh phúc” thu hút được 36.416 thành viên tham gia. Các CLB sinh hoạt định kỳ với các hình thức như, giao lưu văn hoá, văn nghệ, tọa đàm chia sẻ kinh nghiệm giáo dục và quản lý con cái... Bên cạnh đó, 417 chi hội phụ nữ tại 32 xã, thị trấn trong huyện xây dựng các CLB: “Phụ nữ với pháp luật”, “Phụ nữ không sinh con thứ ba”, “Gia đình 5 không, 3 sạch” sinh hoạt với các nội dung tuyên truyền về Luật Phòng chống bạo lực gia đình, Công ước quyền trẻ em, thu hút 45.651 lượt hội viên tham gia… Với nhiều hoạt động hiệu quả, huyện Ý Yên từng bước khống chế tốc độ gia tăng mất cân bằng giới tính khi sinh. Năm 2013, tỷ lệ giới tính khi sinh của huyện là 118 cháu trai/100 cháu gái, đến năm 2015, giảm còn 114 cháu trai/100 cháu gái. Kết quả khảo sát cho thấy, đến nay 90% xã, thị trấn triển khai đề án có tổ chức các hoạt động phổ biến pháp luật liên quan đến giới tính khi sinh. 90% cấp uỷ Đảng, chính quyền, đoàn thể, tổ chức xã hội các cấp thuộc địa bàn đề án đưa vấn đề thực hiện cân bằng giới tính khi sinh vào các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; có chính sách hỗ trợ thực hiện phù hợp. 90% cán bộ dân số, cán bộ y tế xã, cộng tác viên dân số, y tế thôn, đội được cung cấp thông tin, kiến thức về giới và giới tính khi sinh. 80% cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ đã có 2 con một bề là gái được tuyên truyền tư vấn về giới và giới tính khi sinh. 100% thai phụ đến khám thai được tuyên truyền, tư vấn về giới và giới tính khi sinh.
Phát huy kết quả đã đạt được, thời gian tới, huyện Ý Yên tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước về công tác Dân số - KHHGĐ; đầu tư nguồn lực, xây dựng kế hoạch thực hiện Đề án can thiệp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2016-2020; xây dựng và ban hành các chính sách hỗ trợ phụ nữ và trẻ em gái, gia đình chỉ sinh 1 hoặc 2 con gái. Tăng cường công tác bình đẳng giới, nâng cao quyền phụ nữ, khả năng kiểm soát của nữ giới đối với việc sinh sản. Đưa nội dung giáo dục giới tính vào chương trình giáo dục trong trường phổ thông. Tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý triệt để những cơ sở vi phạm về việc thông tin giới tính và lựa chọn giới tính. Tích cực tuyên truyền, vận động để thay đổi tư duy, nhận thức và hành động của người dân về những hệ lụy của tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh./.
Việt Thắng
