Ngay sau ngày tuyên bố độc lập, ngày 3-9-1945 trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ, Hồ Chủ tịch đã đề ra 6 việc cấp bách phải giải quyết, trong đó có việc chống nạn mù chữ. Ngày 8-9-1945, Chính phủ ban hành Sắc lệnh thành lập Nha Bình dân học vụ để trông coi việc học trên toàn cõi Việt Nam. Từ đó, ngày 8-9 hằng năm đã trở thành ngày khai sinh ra hệ thống giáo dục thường xuyên (GDTX).
Trong những năm tháng ấy, phong trào bình dân học vụ với khẩu hiệu: “Đi học là yêu nước - Dạy học là yêu nước”, “Mỗi lớp học là một tổ tuyên truyền kháng chiến”, “Tiền tuyến diệt giặc xâm lăng, hậu phương diệt giặc dốt”, “Chống nạn mù chữ đi đôi với sản xuất tăng gia”… đã được đông đảo cán bộ, nhân dân trong tỉnh hưởng ứng. Mọi người dân đều nô nức đi học các lớp xóa mù chữ, con dạy cha, vợ dạy chồng, người biết chữ dạy người không biết chữ… Chỉ trong 3 tháng toàn tỉnh đã xác nhận xóa mù chữ cho hàng nghìn học viên khóa đầu của tỉnh. Trong một thời gian ngắn, giáo dục của tỉnh đã có bước đi ban đầu, xây dựng nền giáo dục mới trong tình hình cuộc kháng chiến của dân tộc ngày càng ác liệt. Trong thập kỷ 60, 70, với nhiệm vụ tiếp tục phát triển quy mô và chất lượng giáo dục đồng đều các ngành học, bậc học, vùng miền, đã xuất hiện điển hình tiên tiến của bổ túc văn hóa Yên Cường (Ý Yên). Để xóa mù chữ, song song với giáo dục chính quy, bồi dưỡng học sinh giỏi, phong trào bổ túc văn hóa được đưa vào nhiệm vụ trọng tâm. Theo kinh nghiệm lá cờ đầu Yên Cường trong việc vận động nhân dân đi học có hiệu quả, các xã trong tỉnh đều bố trí giáo viên chuyên trách bổ túc văn hóa. Thời kỳ này đã xuất hiện thêm nhiều điển hình bổ túc văn hóa ở các xã Yên Bình (Ý Yên), Liên Minh (Vụ Bản), Nam Hải (Nam Trực), Hải Cường, Hải Châu (Hải Hậu)… với hàng chục nghìn người biết chữ gắn với việc tăng gia sản xuất giỏi tại địa phương.
 |
| Sinh viên Trường Cao đẳng Nghề Nam Định trong giờ thực hành điện. |
Bước vào thời kỳ đổi mới, từ bổ túc văn hóa, hệ thống trung tâm GDTX, hướng nghiệp dạy nghề, trung tâm học tập cộng đồng của tỉnh được thành lập, củng cố và đi vào hoạt động ổn định, tạo cơ hội cho mọi người được đi học. Từ năm 1999, tỉnh ta đã là một trong 3 tỉnh đầu tiên của cả nước đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi. Tháng 10-2001, tỉnh được công nhận đạt chuẩn phổ cập giáo dục THCS, tạo nền móng cho công tác phổ cập bậc trung học của tỉnh. Nhằm giúp cho mọi cá nhân có trách nhiệm học tập thường xuyên, suốt đời, tận dụng mọi cơ hội học tập để làm người công dân tốt, có nghề, lao động với hiệu quả ngày càng cao, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch thực hiện việc xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2012-2020, dựa trên nền tảng phát triển, đồng thời gắn kết và liên thông giữa giáo dục chính quy và GDTX; đẩy mạnh các hoạt động học tập suốt đời ở ngoài nhà trường; ưu tiên các đối tượng chính sách, lao động nông thôn. Hiện tại, toàn tỉnh đã nhận được sự quan tâm chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở; sự hưởng ứng của đông đảo nhân dân trong việc xây dựng xã hội học tập. Các hoạt động học tập suốt đời được thực hiện thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, thư viện, bảo tàng, NVH, CLB. Củng cố, phát triển nâng cao chất lượng hoạt động của mạng lưới các cơ sở giáo dục nhằm cung cấp kiến thức cho người dân. Đẩy mạnh hình thức học từ xa, học qua mạng. Triển khai các biện pháp hỗ trợ người học nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả học tập suốt đời. Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cấp, ngành, đoàn thể trong quá trình xây dựng xã hội học tập… Đến nay, việc triển khai Đề án “Xây dựng xã hội học tập” giai đoạn 2012-2020 đã mang lại hiệu quả thiết thực, tiếp tục thúc đẩy phong trào học tập cho người dân trong tỉnh. Công tác phổ cập giáo dục của tỉnh tiếp tục được củng cố và nâng cao tỷ lệ, chất lượng các tiêu chuẩn phổ cập các cấp. Đến tháng 6-2014, tỉnh ta đã được Bộ GD và ĐT công nhận đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi. Công tác phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi tiếp tục được củng cố. Phổ cập giáo dục THCS được nâng cao, việc phân luồng học sinh sau THCS đã có chuyển biến tích cực. Năm học 2014-2015, toàn tỉnh huy động được 863 học viên ra học các lớp bổ túc THCS, 2.721 học viên ra học các lớp bổ túc THPT. Các trung tâm học tập cộng đồng ở tất cả các xã, thị trấn đã tổ chức điều tra, khảo sát nhu cầu học tập của học viên để tổ chức các lớp học chuyên đề về bồi dưỡng kiến thức pháp luật, sức khỏe, môi trường, thực hiện ATGT, phòng, chống tệ nạn xã hội, chuyển giao khoa học kỹ thuật trong lĩnh vực nông nghiệp, ngư nghiệp… cho hơn 1.636.456 lượt người tham gia ở các lớp học, tăng 131.789 lượt người so với năm học trước. Loại hình học văn hóa - nghề thu hút được gần 600 học viên… Bên cạnh đó, các tổ chức chính trị, xã hội vào cuộc mạnh mẽ, nhằm tuyên truyền, hướng dẫn nhân dân nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế, giảm nghèo, đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, tích cực xây dựng xã hội học tập…
Phát huy truyền thống phong trào bình dân học vụ, việc triển khai thực hiện Đề án “Xây dựng xã hội học tập” của tỉnh với những nội dung thiết thực gắn với đời sống của nhân dân đã góp phần nâng cao nhận thức về đời sống xã hội, nâng cao thu nhập, giảm nghèo, chất lượng cuộc sống được nâng lên, an ninh trật tự được giữ vững, góp phần ổn định và phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương./.
Bài và ảnh:
Hồng Minh
