Chị Nguyễn Thị H. ở phường Lộc Hạ (TP Nam Định) có con trai đầu lòng khi sinh ra hoàn toàn khỏe mạnh. Tuy nhiên, khi bước vào lớp một, cháu Đ đột nhiên béo phì và có biểu hiện chậm phát triển về trí tuệ so với các bạn cùng lớp. Đưa con đi khám tại Bệnh viện Nhi Trung ương, bác sĩ kết luận con chị bị hội chứng Down. Khi mang thai cháu thứ 2, chị không tránh khỏi tâm lý bất an. Được một cộng tác viên dân số ở tổ dân phố giới thiệu, tư vấn về chương trình sàng lọc trước sinh và sơ sinh nhằm phát hiện sớm một số bệnh rối loạn chuyển hóa ở trẻ sơ sinh, ngay sau khi sinh tại Bệnh viện Phụ sản tỉnh, con chị đã được bác sĩ thực hiện kỹ thuật lấy máu gót chân để xét nghiệm. Kết quả xét nghiệm cho thấy, cháu hoàn toàn khỏe mạnh khiến vợ chồng chị thở phào như trút đi được một gánh nặng.
 |
| Cán bộ dân số xã Mỹ Tiến (Mỹ Lộc) tư vấn cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ về lợi ích của sàng lọc trước sinh và sơ sinh. |
Những năm qua, tỉnh ta đã triển khai thực hiện nhiều mô hình, đề án nâng cao chất lượng dân số; trong đó đề án sàng lọc trước sinh và sơ sinh nhằm phát hiện, can thiệp và điều trị sớm các bệnh chuyển hóa di truyền trong giai đoạn chưa có các biểu hiện lâm sàng, giúp loại bỏ hoặc giảm thiểu các di chứng của bệnh, nhờ đó trẻ có thể phát triển bình thường về cả thể chất và tinh thần. Đề án sàng lọc trước sinh và sơ sinh giai đoạn 2011-2015 do UBND tỉnh phê duyệt đề ra các mục tiêu cụ thể như: Nâng cao nhận thức về sàng lọc trước sinh và sơ sinh cho cán bộ, nhân dân trên địa bàn triển khai đề án; đến năm 2015 tại địa bàn triển khai đề án có 90% thai phụ có nguy cơ cao được tuyên truyền, tư vấn; 30% thai phụ được sàng lọc trước sinh và 50% trẻ sơ sinh được sàng lọc. Xây dựng và duy trì hoạt động của mạng lưới sàng lọc trước sinh và sơ sinh đến năm 2015 đảm bảo cả 10 huyện, thành phố được triển khai sàng lọc trước sinh và sơ sinh bằng kỹ thuật siêu âm và 80% số xã trong tỉnh được triển khai sàng lọc sơ sinh. Tính đến nay, đề án đã được triển khai ở cả 229 xã, phường trong tỉnh, chất lượng thực hiện các hoạt động sàng lọc trước sinh và sơ sinh tại các địa phương ngày càng cao. Các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể trong tỉnh đã tập trung chỉ đạo và được đông đảo nhân dân hưởng ứng việc thực hiện đề án, nhất là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ và đang mang thai. Để triển khai hiệu quả đề án, góp phần nâng cao nhận thức của các bà mẹ mang thai nói riêng về lợi ích của việc sàng lọc trước sinh và sơ sinh, chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh đã phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng của tỉnh và các đài phát thanh địa phương xây dựng chuyên trang, chuyên mục về mục đích, ý nghĩa, nội dung của đề án, tuyên truyền kiến thức về tật, bệnh ở thai nhi và trẻ sơ sinh, đồng thời đã nhân bản tờ rơi về 2 bệnh suy giáp trạng bẩm sinh và thiếu men G6PD, chuyển xuống Trung tâm Dân số - KHHGĐ các huyện, thành phố để phát cho cơ sở. Sở Y tế chỉ đạo các đơn vị trực thuộc hỗ trợ chi phí bông, băng, cồn, gạc để thực hiện việc lấy mẫu máu theo đúng quy định. Hằng năm, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh phối hợp với Bệnh viện Phụ sản tỉnh, Trung tâm Dân số - KHHGĐ các huyện, thành phố tổ chức các lớp tập huấn chuyên môn ngay từ đầu năm về kỹ thuật lấy máu gót chân trẻ sơ sinh cho đội ngũ bác sĩ, nữ hộ sinh của bệnh viện đa khoa, trung tâm y tế các huyện, thành phố. Bên cạnh đó, các lớp tập huấn, tuyên truyền quy trình sàng lọc trước sinh và sơ sinh, kỹ năng tuyên truyền, tư vấn sàng lọc trước sinh và sơ sinh cho cán bộ, tuyên truyền viên dân số, nữ hộ sinh trạm y tế cũng được tổ chức. Các học viên được trang bị những kiến thức cơ bản về tầm quan trọng của việc sàng lọc trước sinh và sơ sinh; tìm hiểu các dị tật của ống thần kinh trong bào thai và trẻ sơ sinh; những điều cần biết về hội chứng Down, suy giáp trạng bẩm sinh và bệnh thiếu men G6PD của trẻ... Qua các lớp tập huấn, học viên đã có thêm kỹ năng tuyên truyền, tư vấn, nâng cao nhận thức về chương trình sàng lọc trước sinh và sơ sinh cho cán bộ, nhân dân ở địa bàn triển khai. Từ năm 2013, căn cứ chỉ tiêu kế hoạch Trung ương giao, chỉ tiêu sàng lọc trước sinh, sơ sinh được giao cụ thể cho các đơn vị trong ngành Y tế; trong đó một số đơn vị triển khai lấy mẫu tốt là: Bệnh viện Phụ sản tỉnh và Bệnh viện Đa khoa các huyện Hải Hậu, Nghĩa Hưng.
Đề án sàng lọc trước sinh và sơ sinh với mục đích giảm tỷ lệ người khuyết tật, thiểu năng trí tuệ, qua thời gian triển khai đã nhận được sự quan tâm của nhiều phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ mang thai. Việc triển khai tốt đề án sẽ góp phần nâng cao chất lượng dân số của tỉnh./.
Bài và ảnh:
Hồng Hạnh
