Hội đồng nhân dân cấp xã có vai trò quan trọng trong việc quyết định các vấn đề về kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh - quốc phòng của các địa phương. Đặc biệt, tỉnh ta là một trong 10 tỉnh, thành phố của cả nước thí điểm không tổ chức HĐND cấp huyện nên khối lượng công việc và trách nhiệm của HĐND cấp xã rất lớn. Xác định rõ điều đó, ngay từ đầu nhiệm kỳ 2011-2016, HĐND tỉnh khóa XVII đã tập trung các biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND các xã, thị trấn, góp phần tích cực vào việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội ở các địa phương.
Hiện toàn tỉnh có 209 xã, thị trấn có tổ chức HĐND. Để nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND cấp xã, từ đầu nhiệm kỳ 2011-2016, Thường trực HĐND tỉnh đã chỉ đạo các ngành chức năng, HĐND Thành phố Nam Định và các huyện tổ chức bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng hoạt động cho các đại biểu HĐND vừa trúng cử. Hằng năm, HĐND tỉnh đều tổ chức bồi dưỡng, nâng cao kiến thức cho Thường trực HĐND các xã, thị trấn về: vai trò, chức năng nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND và đại biểu HĐND; kỹ năng tiếp xúc cử tri và tiếp công dân của đại biểu HĐND; kỹ năng giám sát của đại biểu HĐND; kỹ năng giám sát việc thực hiện nghị quyết; kỹ năng phát biểu, thảo luận tại kỳ họp HĐND; kỹ năng chất vấn của đại biểu HĐND tại kỳ họp... Để nâng cao hiệu quả công tác tập huấn, Thường trực HĐND tỉnh đã phân công giảng viên là lãnh đạo các Ban của HĐND biên soạn tài liệu và trực tiếp tham gia giảng dạy. Trong quá trình tập huấn, Thường trực HĐND và lãnh đạo chuyên trách các Ban HĐND tỉnh đã trực tiếp trao đổi kinh nghiệm, đưa ra những tình huống, có hình ảnh minh họa những địa phương, đơn vị vi phạm pháp luật trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội và những đề xuất kiến nghị mà địa phương phải giải quyết trong quá trình giám sát; giải đáp những khó khăn vướng mắc trong hoạt động thực tế tại cơ sở của HĐND các xã, thị trấn, từ đó giúp Thường trực HĐND các xã, thị trấn nâng cao kỹ năng tổ chức, điều hành kỳ họp; hoạt động giám sát; tiếp xúc cử tri; tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo… Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND tỉnh đã tổ chức 4 đợt tập huấn cho 1.669 lượt đại biểu HĐND cấp xã. Trung bình mỗi năm, các huyện, thành phố tổ chức từ 1 đến 2 đợt bồi dưỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ cho các đại biểu HĐND cấp xã. Cùng với việc tập huấn, tại các kỳ họp của HĐND cấp xã, Thường trực HĐND tỉnh cũng chỉ đạo các Tổ đại biểu HĐND tỉnh phân công cán bộ tham dự các phiên họp HĐND các xã, thị trấn để kịp thời chấn chỉnh những tồn tại trong hoạt động của HĐND các xã, thị trấn. Bên cạnh đó, Thường trực HĐND tỉnh thường xuyên giám sát việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật của HĐND cấp xã, kịp thời phát hiện những tồn tại, sai sót về thẩm quyền ban hành, hình thức và kỹ thuật trình bày văn bản quy phạm pháp luật. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Thường trực HĐND tỉnh đã thẩm định trên 4.000 nghị quyết của HĐND cấp xã, trong đó đã ra văn bản yêu cầu HĐND các xã, thị trấn bãi bỏ 12 nghị quyết ban hành không đúng thẩm quyền. Qua đó, đã góp phần đảm bảo việc chấp hành nghiêm các quy định pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh - quốc phòng, giữ vững an ninh trật tự của các địa phương.
Để nâng cao chất lượng các kỳ họp HĐND, cấp ủy các xã, thị trấn đã chỉ đạo Thường trực HĐND phối hợp chặt chẽ với UBND và Uỷ ban MTTQ thực hiện tốt công tác chuẩn bị kỳ họp và các công việc sau kỳ họp. Ở một số địa phương, các kỳ họp HĐND đã được truyền thanh trực tiếp để đông đảo các tầng lớp nhân dân quan tâm, theo dõi. Hoạt động tiếp xúc cử tri cũng được HĐND các xã, thị trấn đổi mới thông qua việc tổ chức tiếp xúc cử tri ở nhiều địa bàn, nhiều lĩnh vực để đại biểu HĐND xã, thị trấn nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của đông đảo cử tri và các vấn đề đang đặt ra trong việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, từ đó đề ra những giải pháp khắc phục… Thường trực HĐND các xã, thị trấn cũng bố trí các đại biểu có trình độ tham gia hoạt động giám sát, thẩm tra đối với một số lĩnh vực đòi hỏi phải có trình độ chuyên môn như thu chi ngân sách, xây dựng cơ bản…; đồng thời bố trí cho các đại biểu tham dự các buổi giám sát, tiếp xúc cử tri của Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND tỉnh tại địa phương để các đại biểu HĐND xã nâng cao kỹ năng hoạt động. Ngoài ra, Thường trực HĐND các xã, thị trấn cũng tạo điều kiện để các đại biểu HĐND nghiên cứu, học tập nâng cao trình độ; kịp thời cập nhật các chủ trương, chính sách mới của Đảng, Nhà nước, tình hình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, huyện và địa phương để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của người đại biểu nhân dân.
Với việc tập trung các biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND cấp xã của Thường trực HĐND tỉnh, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, hoạt động của HĐND cấp xã trong tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực, dân chủ được phát huy, tính hình thức trong hoạt động giảm dần; chất lượng các kỳ họp, công tác giám sát và công tác tiếp xúc cử tri từng bước được nâng lên... Thông qua hoạt động, HĐND cấp xã đã kịp thời tiếp thu, tổng hợp và chuyển tải các ý kiến, kiến nghị chính đáng của cử tri tới các cấp, các ngành chức năng xem xét, giải quyết. Nhiều chủ trương, quyết sách do HĐND xã thông qua đã nhận được sự đồng tình, hưởng ứng của đông đảo nhân dân và mang lại hiệu quả thiết thực như: xây dựng NTM, dồn điền đổi thửa, an sinh xã hội…, góp phần từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân tạo niềm tin và sự đồng thuận trong xã hội, tạo thuận lợi cho KT-XH phát triển./.
Văn Trọng
