Thời gian qua, tình trạng doanh nghiệp vi phạm pháp luật về BHXH, đặc biệt là trốn đóng, chậm đóng, nợ đọng BHXH vẫn diễn biến phức tạp, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích chính đáng của người lao động (NLĐ).
Những tháng đầu năm 2014, mặc dù BHXH tỉnh và BHXH các huyện, thành phố đã có nhiều biện pháp tích cực đôn đốc công tác thu BHXH song kết quả còn thấp. Bên cạnh nguyên nhân do kinh tế, thời gian qua vẫn còn nhiều khó khăn, hồi phục chậm, sản xuất đình đốn khiến các doanh nghiệp không có khả năng đóng BHXH. Trong khi nhận thức về trách nhiệm của chủ sử dụng lao động trong việc tham gia BHXH, BHYT cho NLĐ còn kém thì chế tài xử phạt hành vi vi phạm pháp luật về BHXH chưa đủ mạnh, mức xử phạt thấp, thủ tục xử phạt phức tạp nên hiệu quả chuyển biến trong thu nộp bảo hiểm của doanh nghiệp còn thấp. Luật BHXH quy định, người sử dụng lao động vi phạm Luật BHXH sẽ bị xử phạt hành chính và buộc phải nộp đủ, đúng số tiền còn thiếu theo quy định, cộng với tiền lãi ngân hàng số tiền nộp chậm; nếu vi phạm với số lượng lớn, thời gian dài có thể bị khởi kiện tại tòa án dân sự. Tuy nhiên, thủ tục khởi kiện tương đối phức tạp, một số doanh nghiệp thiếu hợp tác, gây khó khăn. Việc chấp hành quyết định xử phạt chưa nghiêm và lãi suất chậm nộp thấp hơn lãi suất vay ngân hàng nên nhiều doanh nghiệp cố tình chậm đóng và chấp nhận nộp phạt để chiếm dụng quỹ BHXH của người lao động; BHXH lại chưa được giao chức năng thanh tra và xử phạt các đơn vị vi phạm, do đó khi kiểm tra, phát hiện các đơn vị vi phạm chỉ được phép nhắc nhở. Chính vì vậy, “căn bệnh” nợ đọng dây dưa, kéo dài đang ngày càng phổ biến ở các doanh nghiệp và chưa có phương thức “điều trị” hiệu quả. Tính đến ngày 31-3-2014, tổng số nợ đọng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh là hơn 136,3 tỷ đồng; trong đó nợ BHXH trên 116,8 tỷ đồng, nợ BHYT trên 15 tỷ đồng, nợ BH thất nghiệp trên 4,3 tỷ đồng. Các đơn vị nợ đọng BHXH nhiều là Cty CP Xây dựng thủy lợi Sông Hồng nợ 27 tháng với số tiền trên 708 triệu đồng; Cty CP Xây lắp I Nam Định nợ 52 tháng, trên 1,8 tỷ đồng; Cty CP thương mại tổng hợp Nam Định nợ 75 tháng, trên 1,3 tỷ đồng; Cty CP Xây lắp điện Nam Hà nợ 38 tháng, trên 582 triệu đồng; Cty CP Comma 19 nợ 52 tháng, trên 1,6 tỷ đồng; Cty CP TIC nợ 42 tháng, trên 716 triệu đồng; Cty TNHH May Garnet nợ 8 tháng, trên 1,4 tỷ đồng; Trường Trung cấp Nghề GTVT Nam Định nợ 8 tháng, gần 808 triệu đồng… Việc chậm đóng BHXH đã gây khó khăn và thiệt hại không nhỏ cho NLĐ khi cơ quan BHXH xem xét, giải quyết các chế độ ốm đau, thai sản, hưu trí, tử tuất… Các biện pháp giảm thiểu tối đa việc nợ đọng BHXH đã được BHXH tỉnh và BHXH các huyện, thành phố tăng cường như tính lãi suất nộp chậm, cử cán bộ chuyên quản thường xuyên bám sát đơn vị sử dụng lao động đôn đốc, vận động, giải thích để các đơn vị hiểu và thực hiện tốt công tác BHXH, BHYT, BH thất nghiệp; rà soát, phân loại các đơn vị nợ đọng để có kế hoạch xử lý cụ thể. Phòng Thu đã phối hợp với Tổ thu hồi nợ (BHXH tỉnh) thống kê các doanh nghiệp có số nợ lớn, thời gian nợ đọng kéo dài, xây dựng kế hoạch và biện pháp đôn đốc thu hồi nợ, tổ chức kiểm tra và thực hiện việc khởi kiện đơn vị nợ đọng BHXH.
Để hạn chế tiến tới giải quyết triệt để tình trạng nợ đọng BHXH, thời gian tới, BHXH tỉnh và BHXH các huyện, thành phố duy trì báo cáo định kỳ với các cấp uỷ Đảng, chính quyền về tình hình thực hiện thu nộp BHXH, BHYT trên địa bàn; tham mưu với Tỉnh uỷ, UBND tỉnh ban hành văn bản chỉ đạo các cấp, các ngành tăng cường phối hợp thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH tại các đơn vị sử dụng lao động. Đối với các đơn vị chưa đóng, chậm đóng, đóng không đủ số lao động trong đơn vị, cơ quan BHXH sẽ phối hợp với các ngành chức năng kiểm tra, đôn đốc việc thu, nộp, kiên quyết tính lãi chậm đóng theo quy định. Bên cạnh việc phối hợp chặt chẽ với LĐLĐ tỉnh, Sở LĐ-TB và XH tăng cường công tác tuyên truyền, vận động các đơn vị sử dụng lao động thực hiện tốt chính sách bảo hiểm cho NLĐ. BHXH tỉnh tập trung rà soát lại các đơn vị, doanh nghiệp nợ đọng kéo dài để tìm hiểu nguyên nhân nợ, từ đó có biện pháp xử lý; tìm giải pháp giải quyết số nợ tồn đọng và nợ phát sinh gắn với việc giải quyết chế độ chính sách cho NLĐ. Đối với các đơn vị, doanh nghiệp cố tình vi phạm, BHXH tỉnh sẽ khởi kiện nhằm đảm bảo tính nghiêm minh của luật pháp, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho NLĐ; đồng thời, yêu cầu chủ sử dụng lao động cam kết về lộ trình trả nợ cụ thể./.
Lam Hồng
