Sau gần 5 năm thực hiện, đến nay, chính sách bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) đã từng bước đi vào cuộc sống, góp phần tích cực vào việc đảm bảo an sinh xã hội của tỉnh. Việc triển khai thực hiện chính sách BHTN đã tạo được sự đồng thuận nhất trí cao của cộng đồng, từ đó phát huy được giá trị, ý nghĩa của chính sách BHTN đối với người lao động nói riêng và xã hội nói chung.
 |
| Cán bộ Trung tâm Giới thiệu việc làm tỉnh (Sở LĐ-TB và XH) kiểm tra hồ sơ người hưởng trợ cấp thất nghiệp. |
Để triển khai thực hiện tốt chính sách BHTN theo quy định của Luật BHXH, các ngành chức năng của tỉnh đã tập trung tuyên truyền, nâng cao nhận thức của chủ sử dụng lao động và người lao động về chính sách BHTN. BHXH tỉnh đã tổ chức kiểm tra, rà soát lại danh sách lao động tại các đơn vị, doanh nghiệp thuộc diện phải tham gia theo quy định để khai thác, phát triển đối tượng; ban hành các văn bản hướng dẫn các đơn vị sử dụng lao động về thực hiện chế độ BHTN; phối hợp với Sở LĐ-TB và XH tập huấn các quy định của pháp luật về chính sách, chế độ BHTN cho các đơn vị có lao động thuộc đối tượng tham gia; tổ chức thanh tra, kiểm tra đối với các đơn vị nợ đọng và cố tình không tham gia BHTN; đôn đốc, yêu cầu các đơn vị phải tham gia và nộp BHTN theo đúng thời gian quy định… Kết quả, đối tượng tham gia BHTN tăng nhanh qua các năm, việc giải quyết chế độ cho người lao động đã đi vào nề nếp; việc thực hiện công tác chi trả trợ cấp BHTN nhanh chóng và thuận lợi hơn. Hằng tháng, Trung tâm Giới thiệu việc làm tỉnh (Sở LĐ-TB và XH) bàn giao hồ sơ và danh sách người lao động mất việc được hưởng trợ cấp thất nghiệp chuyển cho BHXH tỉnh 2-3 đợt. Trên cơ sở đó, BHXH tỉnh kiểm tra đối tượng hưởng, điều kiện hưởng và mức hưởng trợ cấp hằng tháng của từng đối tượng để thực hiện chi trả và cấp thẻ BHYT theo quy định. BHXH tỉnh phân cấp cho BHXH các huyện, thành phố quản lý việc chi trả trợ cấp thất nghiệp cho đối tượng được hưởng. Hằng tháng, sau khi chi trả xong, ban đại diện chi trả quyết toán với BHXH huyện và thành phố, nếu trường hợp nào chưa nhận trợ cấp đều được báo cáo kịp thời với BHXH các huyện, thành phố theo quy định. Các trường hợp biến động tăng, giảm do tăng mới, di chuyển hưởng và trường hợp chưa nhận trợ cấp đều được BHXH tỉnh quản lý, theo dõi chặt chẽ, không để xảy ra sai sót, nhầm lẫn... Theo thống kê của BHXH tỉnh, 10 tháng năm 2013 đã có 4.205 lượt người được hưởng trợ cấp thất nghiệp với tổng số tiền trên 11,9 tỷ đồng; 15 người được hỗ trợ học nghề với tổng số tiền 87 triệu đồng. Trên thực tế, khi tham gia BHTN, cả người lao động, người sử dụng lao động đều được hưởng lợi vì chỉ phải đóng 1% mức lương nhưng khi người lao động mất việc, người sử dụng lao động không phải trả trợ cấp thôi việc mà người lao động hưởng trợ cấp thất nghiệp từ quỹ BHTN. Ngoài ra, người lao động còn được hỗ trợ học nghề, tìm kiếm việc làm, giảm gánh nặng cho Nhà nước về giải quyết hậu quả do thất nghiệp, chủ sử dụng lao động tập trung tốt hơn cho hoạt động phát triển sản xuất, kinh doanh. Trong điều kiện sản xuất gặp nhiều khó khăn như hiện nay, nhiều doanh nghiệp buộc phải thu hẹp quy mô sản xuất, giảm nhân lực hoặc giải thể, phá sản dẫn đến tỷ lệ người thất nghiệp tăng thì chính sách BHTN đã góp phần đảm bảo an sinh xã hội, tạo được lòng tin cho người lao động khi tham gia BHTN.
Tuy nhiên, việc triển khai chính sách BHTN thời gian qua cũng phát sinh không ít những vấn đề bất cập. Nhiều quy định chưa nhất quán, một số nội dung chưa hợp lý, ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động, gây khó khăn cho công tác quản lý BHTN. Trong quy định về thực hiện chi trả các chế độ BHTN: người lao động phải tiến hành đăng ký tình trạng thất nghiệp trong thời hạn 7 ngày và nộp đủ hồ sơ hợp lệ trong vòng 15 ngày kể từ ngày đăng ký, trừ những trường hợp đặc biệt như ốm đau, thai sản, bị tai nạn do thiên tai, dịch bệnh có thể gia hạn đăng ký trong vòng 30 ngày kể từ ngày hết hạn đăng ký tình trạng thất nghiệp; nếu quá thời hạn này, người lao động sẽ không được hưởng chế độ BHTN. Thời hạn này là ngắn, gây sức ép về thời gian cho người lao động và cả cơ quan BHXH khi phải hoàn tất hồ sơ đề nghị hưởng BHTN, nhất là trong một số trường hợp đặc biệt như chốt sổ cho người lao động khi doanh nghiệp đang nợ đọng BHTN, cán bộ chuyên môn của doanh nghiệp chưa nắm vững những quy định về chính sách, gây ra sự chậm trễ trong quá trình hoàn thiện hồ sơ giấy tờ cho người lao động. Để tạo thuận lợi hơn cho người lao động, ngày 21-11-2012, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 100 về "sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 127 ngày 12-12-2008 về quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH, BHTN", có hiệu lực thi hành từ ngày 15-1-2013 với một số nội dung mới giúp người lao động bảo vệ quyền lợi của mình và thuận lợi hơn khi đăng ký BHTN. Theo đó, thời gian đăng ký thất nghiệp được tăng lên 3 tháng thay vì 7 ngày theo quy định cũ, giúp người lao động yên tâm, chủ động tìm kiếm việc làm. Các quy định về điều kiện hưởng cơ bản vẫn giữ nguyên nhưng được hướng dẫn cụ thể hơn. Hiện nay, mặc dù tỷ lệ người thất nghiệp tăng nhưng số người đăng ký hỗ trợ học nghề lại không nhiều. Vì vậy, ngày 3-10-2013, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 55 quy định mức hỗ trợ học nghề đối với người lao động đang hưởng trợ cấp thất nghiệp, có hiệu lực thi hành từ 1-12-2013 nhằm khuyến khích người lao động tích cực hơn trong việc học nghề để sớm tìm được việc làm mới. Hiện nay trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều đơn vị doanh nghiệp cố tình không tham gia BHTN cho người lao động hoặc nợ tiền đóng, ảnh hưởng đến việc giải quyết chế độ BHTN cho người lao động. Để chính sách BHTN ngày càng đi vào cuộc sống, tạo niềm tin, hỗ trợ đúng lúc và hiệu quả cho người lao động cần có sự vào cuộc của các cơ quan quản lý Nhà nước, các tổ chức đoàn thể trong công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách BHTN đến tận người lao động, nhất là người làm việc ở khu vực kinh tế tư nhân cũng như công tác thanh tra, xử lý đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm. Tổ chức công đoàn các cấp cần phát huy vai trò, chức năng của mình trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp và chính đáng của người lao động. Về phía người lao động, nhất là lao động làm việc tại các doanh nghiệp tư nhân cần chủ động tìm hiểu, nắm vững chính sách để yêu cầu chủ sử dụng lao động thực hiện đúng trách nhiệm về tham gia BHTN cho người lao động khi ký kết hợp đồng lao động theo quy định./.
Bài và ảnh: Lam Hồng
