Lấy ý kiến (tham vấn) cộng đồng là một trong những quy định bắt buộc phải thực hiện trong các đồ án quy hoạch nói chung và thiết kế đô thị nói riêng. Mục đích của công tác này là nhằm khuyến khích và phát huy vai trò của cộng đồng trong việc xây dựng, giám sát và thực thi các đồ án quy hoạch, mang lại những lợi ích thiết thực cho công tác quy hoạch, quản lý đô thị và trên hết là lợi ích chung của cộng đồng. Thời gian qua, Thành phố Nam Định đã phát huy hiệu quả vai trò cộng đồng trong định hướng quy hoạch phát triển đô thị, quy hoạch phân khu chi tiết các phường, xã của thành phố.
 |
| Tổ chức tham vấn cộng đồng, điều chỉnh quy hoạch đô thị tại phường Bà Triệu. |
Trên thực tế, hoạt động tham vấn cộng đồng là một khâu hết sức cần thiết bởi hiện nay một số dự án quy hoạch còn thiếu sót trong thiết kế và không mang lại hiệu quả thực tiễn, lợi ích chung cho cộng đồng, thậm chí một số khu dân còn bị ảnh hưởng bởi quy hoạch. Vì thế, các buổi tham vấn cộng đồng được coi là cầu nối về định hướng, ý định của cả 3 chủ thể tham gia và chịu tác động trực tiếp của quy hoạch là cơ quan quản lý Nhà nước, đơn vị tư vấn thiết kế và cộng đồng dân cư. Trên địa bàn Thành phố Nam Định, quy hoạch chi tiết của các phường, xã được phê duyệt rải rác trong giai đoạn từ năm 2003-2007. Tuy nhiên, qua công tác tham vấn cộng đồng từ năm 2008 đến nay cho thấy quá trình chỉnh trang đô thị chưa bám sát quy hoạch được duyệt, đặc biệt ở khu trung tâm nội đô. Nguyên nhân do các dự án thiết kế dựa trên đánh giá chủ quan của đơn vị quản lý, kiến trúc sư, không đúng với nguyện vọng và không mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng. Quá trình sử dụng, bảo dưỡng, bảo trì công trình thiếu sự tham gia của cộng đồng nên công trình nhanh xuống cấp, dễ bị hỏng hóc, gây lãng phí. Từ thực trạng, hạn chế của quy hoạch cũ, kết hợp với các ý kiến tổng hợp qua tham vấn cộng đồng, đầu năm 2011, Thành phố Nam Định đã đề xuất UBND tỉnh điều chỉnh quy hoạch của 18 phường, xã theo hướng phù hợp với nhu cầu lợi ích sử dụng của cộng đồng. Đến ngày 11-7-2013, UBND tỉnh đã phê duyệt điều chỉnh quy hoạch phân khu chi tiết 16 phường, xã; riêng quy hoạch của hai phường Lộc Vượng và Thống Nhất hiện đang được Sở Xây dựng thẩm định và sẽ trình UBND tỉnh phê duyệt vào cuối năm 2013. Đồng chí Phạm Quốc Hải (Phòng Quản lý đô thị Thành phố Nam Định) cho biết: “Thực hiện chỉ đạo của UBND thành phố, phòng đã tích cực phối hợp với Phòng TN và MT, Văn phòng Đăng ký thông tin nhà đất và UBND các phường, xã thuộc diện điều chỉnh, tiến hành công bố quy hoạch cũ, khảo sát thực tế, tổ chức tham vấn cộng đồng về điều chỉnh quy hoạch”. Hoạt động tham vấn cộng đồng được tiến hành theo 3 bước. Theo đó, bản đồ địa chính tỷ lệ 1/500 của các phường, xã trước đây được niêm yết công khai tại trụ sở UBND các phường, xã. Các phường, xã chủ động họp với từng tổ dân phố, lắng nghe và tổng hợp ý kiến của người dân cùng với các đề xuất điều chỉnh các quy hoạch đã không còn khả thi trong thời điểm hiện tại phản ánh với Phòng Quản lý đô thị thành phố để tập hợp cho đơn vị tư vấn điều chỉnh quy hoạch và đề nghị điều chỉnh quy hoạch. Trên cơ sở đó, đơn vị tư vấn thông báo phương án điều chỉnh căn cứ trên quy hoạch chung và khả thi của quy hoạch cũ tới các phường, xã để tiến hành tham vấn cộng đồng lần thứ 2. UBND các phường, xã tổ chức hội nghị tham vấn cộng đồng có thành phần gồm Thường trực Đảng uỷ, UBND phường, cán bộ địa chính, đại diện các đoàn thể chính trị - xã hội, tổ trưởng và bí thư chi bộ tổ dân phố, đơn vị tư vấn và cán bộ Phòng Quản lý đô thị thành phố. Mọi thắc mắc của cộng đồng được giải đáp trực tiếp tại hội nghị. Kết thúc hội nghị, thu thập phiếu điều tra tham vấn của cộng đồng. Đồng chí Phạm Trọng Quýnh, tổ trưởng tổ dân phố số 20, phường Bà Triệu cho biết: “Theo quy hoạch chi tiết cũ năm 2004, thành phố xây dựng 1 tuyến đường rộng 45m kéo dài từ Công viên Tức Mặc chạy xuyên qua khu dân cư các tổ dân phố 17, 19, 20 quanh hồ Hàng Nan kết nối với đường Trường Chinh. Trên thực tế, quy hoạch tuyến đường trên không khả thi do ảnh hưởng lớn đến đời sống khu dân cư đã ổn định quanh hồ Hàng Nan. Vì thế, thông qua các cuộc tham vấn cộng đồng tại phường, mọi người đều nhất trí phương án đề xuất điều chỉnh không thực hiện quy hoạch cũ, giữ nguyên hiện trạng trên, đồng thời tiến hành kè bao hồ Hàng Nan và xây dựng không gian sinh hoạt công cộng quanh hồ nằm trong khu dân cư”. Bên cạnh đó, phường Bà Triệu cũng tiến hành thay thế một số quy hoạch cũ cho phù hợp hơn với điều kiện phát triển kinh tế địa phương như xoá bỏ đảo giao thông tại ngã ba giao lộ Thành Chung - Điện Biên - Trường Chinh; giữ nguyên hiện trạng bề rộng vỉa hè tại một số tuyến phố Lý Thường Kiệt, Hàng Đồng, Hoàng Văn Thụ, Quang Trung; tập trung giữ nguyên quy mô các tuyến đường hiện trạng đã ổn định, chỉ mở rộng mặt đường tại các vị trí nhà dân, các công trình nhô ra sát vỉa hè so với công trình liền kề trên tuyến đường ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị; mở rộng các nút giao giữa các tuyến đường có nguy cơ mất an toàn giao thông cao theo đúng tiêu chuẩn.
Hoạt động tham vấn cộng đồng đóng góp quan trọng vào thiết kế quy hoạch, vai trò làm chủ của người dân được nâng cao bởi họ chính là chủ thể tham gia duy trì và hưởng lợi từ các dự án đô thị được quy hoạch. Hiện tại, Thành phố Nam Định đang xây dựng quy trình phân cấp trong quản lý sau quy hoạch có sự tham gia của cộng đồng trong sử dụng, bảo trì, bảo dưỡng các công trình, góp phần giảm tải áp lực giám sát, quản lý Nhà nước về xây dựng và thực hiện quy hoạch phân khu chi tiết tại các phường, xã. Đây sẽ là tiền đề nâng cao chất lượng quy hoạch ở Thành phố Nam Định và thúc đẩy vai trò của cộng đồng trong xây dựng, cải tạo cảnh quan đô thị ngày càng tốt hơn, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn./.
Bài và ảnh: Đức Toàn
