Thực hiện phong trào toàn dân bảo vệ môi trường (BVMT), xã hội hoá công tác thu gom rác thải, vệ sinh môi trường ở nông thôn, ở các địa phương ngày càng có nhiều mô hình tự quản thu gom rác thải. Tuy nhiên, ngoài những thiết bị tối thiểu phục vụ công việc, công tác bảo hộ lao động cho lực lượng này chưa được các cấp, các ngành, địa phương quan tâm trong khi hằng ngày phải tiếp xúc với nhiều loại rác thải, độc hại.
Đội thu gom rác thải thôn Quang Tiến, xã Quang Trung (Vụ Bản) được thành lập từ bốn năm nay. Đội được trang bị một xe thu gom rác thải từ kinh phí do các hộ gia đình trong thôn đóng góp, cùng một phần kinh phí do xã hỗ trợ. Mấy năm gần đây do sức khỏe yếu, anh Bùi Quốc Độ cùng vợ là chị Phạm Thị Hương vừa làm ruộng vừa tranh thủ thời gian, nhận với thôn làm công tác thu gom rác thải. Mỗi tháng anh chị thu gom từ 4 đến 5 tấn rác thải sinh hoạt. Chúng tôi gặp anh Độ, chị Hương vào một buổi sáng chủ nhật khi anh chị đang thu gom rác thải định kỳ hằng tuần. Anh chị vẫn đi đôi dép lê thường ngày, không khẩu trang, găng tay bảo vệ. Từ hai năm nay, anh chị tiếp xúc với rác thải mỗi tuần hai đến ba buổi mà không có trang phục bảo hộ lao động. Khi được hỏi tại sao anh chị không đi găng tay, ủng và khẩu trang bảo vệ, anh Độ cho biết, công việc này, công xá chẳng bao nhiêu, chủ yếu do bà con tham gia đóng góp trả hằng tháng, nên anh chị tận dụng quần áo, ủng đi cấy đã cũ để đi thu gom rác thải. Xã Nghĩa Lợi (Nghĩa Hưng) hiện có 16 tổ thu gom rác thải ở các thôn do Hội Phụ nữ xã đảm nhiệm. Những năm gần đây, môi trường nông thôn trong xã được bảo đảm là nhờ có các tổ thu gom rác hoạt động. Tuy nhiên do thiếu kinh phí, nên xã chưa thể trang bị thiết bị bảo hộ lao động hay mở lớp tập huấn về ATVSLĐ cho những người làm nhiệm vụ thu gom rác thải. Do chưa ý thức được những mối nguy từ rác thải nên phần lớn những người thu gom rác thải chưa quan tâm bảo vệ sức khỏe cho mình(!).
Hiện nay, toàn tỉnh có khoảng hơn 1.000 người thu gom rác thải ở nông thôn. Rác thải được thu gom đa dạng cả rác thải sinh hoạt, y tế, rác thải ở làng nghề tiềm ẩn nhiều yếu tố nguy hiểm, độc hại... nên có nguy cơ cao bị mắc các bệnh ngoài da, đau mắt, bệnh đường hô hấp, tiêu chảy, dịch tả, thương hàn ảnh hưởng tới sức khỏe, tinh thần người lao động. Do vậy, công tác bảo hộ lao động, bảo đảm sức khỏe cho những người lao động thu gom rác thải là hết sức quan trọng. Nhưng trên thực tế, phần lớn những người làm công tác thu gom rác thải ở nông thôn chưa được các cấp, các ngành, địa phương quan tâm trang bị kiến thức và trang bị bảo hộ lao động, đảm bảo ATVSLĐ và phòng, chống bệnh nghề nghiệp. Trao đổi vấn đề này, đại diện các địa phương đều nêu lý do những người làm công tác thu gom rác thải ở nông thôn chủ yếu là tự phát, không phải công nhân viên chức lao động ở các cơ quan, doanh nghiệp nên nằm ngoài chức năng nhiệm vụ của LĐLĐ. Ngoài lý do nguồn kinh phí của địa phương không đủ để mở lớp tập huấn, trang bị bảo hộ lao động cho người thu gom rác thải; bản thân những người trực tiếp thu gom rác thải ở nông thôn cũng lơ là trong việc tự bảo vệ sức khỏe của mình. Biết là độc hại, nguy hiểm nhưng họ đều tặc lưỡi bỏ qua vì chủ quan, vì kinh tế khó khăn và vì tập quán làm việc tuỳ tiện, đơn giản. Rất ít người biết tự trang bị khẩu trang, găng tay, ủng cao su trong khi làm việc để bảo vệ sức khoẻ bản thân. Do vậy, nguy cơ mắc bệnh nghề nghiệp ở những người làm công tác thu gom rác thải nông thôn rất cao.
Để khắc phục tình trạng này, đồng thời hưởng ứng phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng NTM”, phong trào “Công đoàn Nam Định chung sức xây dựng môi trường NTM”, LĐLĐ tỉnh đã triển khai mô hình “Vai trò của tổ chức công đoàn trong việc BVMT phát triển bền vững”. Theo đó, LĐLĐ tỉnh đã huy động các cấp công đoàn huyện, ngành, công đoàn cơ sở đóng góp kinh phí tham gia triển khai xây dựng 10 mô hình về BVMT, trong đó có 9 mô hình về thu gom rác thải. Ở các xã thực hiện mô hình, LĐLĐ tỉnh trực tiếp tuyên truyền kiến thức pháp luật BVMT, bảo hộ lao động đảm bảo ATVSLĐ cho hơn 1.300 cán bộ và những người tham gia thu gom rác thải. Cùng với trang bị phương tiện, dụng cụ làm việc an toàn, LĐLĐ tỉnh đã trang bị 65 bộ quần áo bảo hộ lao động cùng các thiết bị phòng hộ cá nhân theo công việc đúng quy định cho tổ thu gom rác thải. Trên thực tế, công tác bảo hộ lao động, chăm sóc sức khỏe cho người làm công tác thu gom rác thải ở nông thôn, cần sự chung tay của các cấp, các ngành, đoàn thể và các địa phương. Thời gian tới, tiếp tục thực hiện phong trào “Công đoàn Nam Định chung sức xây dựng môi trường NTM”, LĐLĐ tỉnh sẽ chỉ đạo các cấp công đoàn, trực tiếp là công đoàn xã, thị trấn tổ chức tập huấn, tuyên truyền về công tác đảm bảo ATVSLĐ, bệnh nghề nghiệp và trang bị phương tiện bảo vệ cá nhân cho những người thu gom rác thải nông thôn, nhất là ở một số xã “nóng” về môi trường. Bên cạnh đó, bản thân những người trực tiếp tiếp xúc với rác thải cần có ý thức tự trang bị và sử dụng những thiết bị bảo hộ lao động nhằm tự bảo vệ sức khỏe bản thân, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh nghề nghiệp./.
Hoàng Dung
