Xã Nam Hồng (Nam Trực) là một trong 10 đơn vị được chọn làm điểm của tỉnh trong xây dựng NTM. Toàn xã có 3.313 gia đình với trên 11.000 khẩu sinh sống tại 21 xóm. Sau gần 3 năm triển khai xây dựng NTM, bộ mặt nông thôn ở xã đã có nhiều khởi sắc. Đến nay, xã đã đạt 15/19 tiêu chí NTM; thu nhập bình quân đầu người năm 2013 ước đạt 21,5 triệu đồng. Trong 3 năm, toàn xã đã huy động được 76,5 tỷ đồng để xây dựng các công trình phúc lợi công cộng phục vụ nhu cầu sinh hoạt của nhân dân. Cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch tích cực, hơn 90% số người trong độ tuổi lao động của xã có việc làm thường xuyên; giá trị thu nhập trên 1ha đất canh tác của xã đạt 95 triệu đồng. Trong 4 tiêu chí NTM chưa đạt có tiêu chí 6 (cơ sở vật chất văn hóa). Đồng chí Tạ Thiện Dũng, Bí thư Đảng ủy xã cho biết, trong thời gian qua, địa phương đã huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng 4 NVH của 4 xóm: Hồng Tiến, Hồng Đoàn, Đông Trung Thắng và Tiền Làng với tổng kinh phí trên 1,7 tỷ đồng; hiện nay toàn xã mới có 50% số xóm có NVH. Xã Xuân Kiên (Xuân Trường) cũng là đơn vị điểm xây dựng NTM của tỉnh, sau gần 3 năm thực hiện xã đã lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai rà soát thực trạng theo các tiêu chí về xây dựng NTM để tập trung thực hiện nâng cao chất lượng các tiêu chí đã đạt và có kế hoạch tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện những nội dung chưa đạt. Xã đã đầu tư tu sửa, nâng cấp, xây dựng gần 30 hạng mục công trình hạ tầng kinh tế - xã hội và các hạng mục khác với tổng nguồn vốn tính đến hết tháng 6-2013 là 39 tỷ 782 triệu đồng; trong đó nhân dân đóng góp bằng tiền là 6 tỷ 381 triệu đồng, ngoài ra người dân còn hiến 129.487m2 đất làm đường giao thông. Tuy nhiên, toàn xã mới có 7/13 xóm đạt xóm văn hóa, nhiều thiết chế NVH chưa đạt chuẩn theo tiêu chí NTM.
 |
| Nhà văn hóa xóm 3, xã Hải Toàn (Hải Hậu). |
Sau gần 3 năm triển khai xây dựng NTM vấn đề thách thức đặt ra đối với các địa phương trong tỉnh là việc thực hiện các tiêu chí về văn hóa, tiến tới phấn đấu đạt danh hiệu “Xã đạt chuẩn văn hóa NTM” theo Quyết định số 17/QĐ-UBND của UBND tỉnh ngày 30-5-2013. Huyện Giao Thủy là một trong những địa phương tiêu biểu của tỉnh trong phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Trong đó, phong trào xây dựng xã đạt chuẩn văn hóa NTM, làng văn hóa, tổ dân phố văn hóa, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa được quan tâm chỉ đạo. Năm 2012, toàn huyện có 11/22 xã, thị trấn đăng ký xây dựng xã đạt chuẩn văn hóa NTM; 208/332 xóm, tổ dân phố đăng ký xây dựng xóm văn hóa, tổ dân phố văn hóa; 135 cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đăng ký xây dựng đạt chuẩn văn hóa 3 năm 2012-2014. Tuy nhiên, qua thực tế triển khai, nhiều địa phương đã không đạt được kết quả như mục tiêu đề ra. Phong trào xây dựng “Xã đạt chuẩn văn hóa NTM” kết quả đạt được trên thực tế còn rất hạn chế, trong số 11 xã, thị trấn đăng ký đến nay mới có 2 đơn vị là xã Giao Hà và Giao Phong đạt tiêu chí “Xã đạt chuẩn văn hóa NTM”. Một số xã trong chương trình xây dựng NTM giai đoạn 2011-2015, có tiêu chí văn hóa đạt mức thấp, xây dựng thiết chế văn hóa cơ sở gặp nhiều khó khăn như: quỹ đất dành cho công trình văn hóa, thể thao hạn hẹp, nguồn lực đầu tư hạn chế, công tác xã hội hóa chưa được đẩy mạnh. Toàn huyện hiện mới có 7/22 xã, thị trấn có NVH; 178/332 thôn, xóm, khu dân cư có NVH.
Để các địa phương hoàn thành tiêu chí về văn hóa (đặc biệt là nội dung thứ 6 về cơ sở vật chất văn hóa), cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tạo sự đồng thuận ủng hộ của đông đảo nhân dân, nhất là đối với 96 xã, thị trấn xây dựng NTM giai đoạn 2011-2015. Quan tâm chỉ đạo công tác quy hoạch xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở, trước mắt dành quỹ đất xây dựng các công trình văn hóa, thể thao cộng đồng. Huy động mọi nguồn lực xã hội, nhất là nguồn lực xã hội hóa đẩy nhanh tiến độ xây dựng NVH xã, thị trấn; NVH xóm, tổ dân phố đáp ứng các tiêu chí NTM, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Trên thực tế, tại tỉnh ta, nhiều địa phương đã xây dựng NVH, cơ sở vật chất văn hoá tương đối quy mô từ nguồn xã hội hóa từ trước khi bắt đầu xây dựng NTM; đặc biệt, phong trào phát triển mạnh ở các huyện Hải Hậu, Giao Thủy, Xuân Trường, Nghĩa Hưng, Trực Ninh… Tuy nhiên, so với Bộ tiêu chí xây dựng NTM thì nhiều NVH chưa đạt chuẩn. Theo ý kiến của các nhà quản lý và người dân, không nên “phá” đi để xây mới để đạt chuẩn tiêu chí 6, bởi lẽ, phần lớn các công trình NVH ở các địa phương trong tỉnh đều do nhân dân đóng góp kinh phí, ngày công, Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí, quy hoạch quỹ đất. Mặt khác, tại nhiều địa phương, do quỹ đất không nhiều, quy mô dân số không lớn, do vậy việc triển khai xây dựng NVH theo tiêu chí NTM là chưa hợp lý, trong khi, để thực hiện thành công 19 tiêu chí, các địa phương và nhân dân phải huy động toàn lực, tập trung cho các công trình phục vụ sản xuất, an sinh xã hội có tính thiết thực với cuộc sống trước mắt và bền vững hơn. Như vậy, để phấn đấu đạt Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM, nhất là tại các xã điểm hiện đang gặp khó khăn về tiêu chí văn hoá, các cơ quan chức năng từ Trung ương đến tỉnh cần có các giải pháp điều chỉnh tiêu chuẩn phù hợp với hoàn cảnh từng địa phương, vùng miền một cách khoa học, sát thực tế, để các địa phương có cơ sở hoàn thành Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng NTM./.
Bài và ảnh: Việt Thắng
