Chất lượng dân số là một trong những yếu tố quan trọng phản ánh tình trạng thể chất, trí tuệ và tinh thần của cộng đồng dân cư. Hiện nay chất lượng dân số của tỉnh ta chưa cao, thể hiện ở chiều cao, cân nặng của thanh niên, tỷ lệ người khuyết tật, trẻ em sinh ra mắc các bệnh di truyền, bẩm sinh còn cao. Tuổi thọ trung bình của người dân đạt 73,5 tuổi nhưng tuổi thọ khỏe mạnh chỉ đạt 66 tuổi. Vì vậy, những năm qua, tỉnh ta đã tập trung thực hiện các mô hình, đề án nhằm nâng cao chất lượng dân số.
Ngày 17-8-2011, UBND tỉnh đã ban hành các quyết định về việc phê duyệt đề án tiền hôn nhân, sàng lọc trước sinh, sơ sinh, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh của tỉnh giai đoạn 2011-2015. Đề án “sàng lọc trước sinh, sơ sinh” để phát hiện sớm các dị tật, bệnh bẩm sinh được triển khai tại 10 huyện, thành phố và được các cấp ủy Đảng, chính quyền quan tâm chỉ đạo, các ban, ngành, đoàn thể phối hợp thực hiện và đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia, nhất là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ và phụ nữ đang mang thai. Sở Y tế đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc hỗ trợ chi phí bông, băng, cồn, gạc để việc lấy mẫu máu được thực hiện theo đúng quy định của ngành Y tế và ngày càng có thêm nhiều trẻ sơ sinh được lấy máu sàng lọc. Đầu năm 2013, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh phối hợp với Bệnh viện Phụ sản tỉnh, Trung tâm dân số - KHHGĐ các huyện, thành phố tổ chức các lớp tập huấn về kỹ thuật lấy máu gót chân trẻ sơ sinh cho 21 bác sỹ, nữ hộ sinh của Bệnh viện Đa khoa, Trung tâm Y tế các huyện, thành phố; tập huấn, tuyên truyền quy trình sàng lọc trước sinh và sơ sinh, kỹ năng tuyên truyền, tư vấn sàng lọc trước sinh và sơ sinh cho 418 cán bộ, tuyên truyền viên dân số, nữ hộ sinh Trạm Y tế. Năm 2013 cũng là năm đầu tiên, ngành Y tế căn cứ vào chỉ tiêu kế hoạch Trung ương giao, chỉ tiêu sàng lọc trước sinh, sơ sinh giao cụ thể cho các đơn vị trong ngành. Một số đơn vị làm tốt việc triển khai lấy mẫu máu gót chân trẻ sơ sinh như: Bệnh viện Phụ sản tỉnh, các huyện Hải Hậu, Nghĩa Hưng. Tính đến 30-5-2013, toàn tỉnh đã lấy được 872 mẫu máu gót chân trẻ sơ sinh, tăng gấp 4 lần so với cùng kỳ năm 2012, phát hiện được 10 trường hợp nghi ngờ thiếu men G6PD. Mô hình “tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân” được triển khai tại 33 xã của 10 huyện, thành phố từ năm 2012 đã tổ chức tập huấn cho 100% đội ngũ tuyên truyền viên cơ sở, qua đó đã xây dựng được mạng lưới cung cấp thông tin, tư vấn dịch vụ CSSKSS- KHHGĐ cho nhân dân, đồng thời tham mưu với Ban quản lý Đề án các cấp tổ chức các hoạt động tuyên truyền đến từng nhóm đối tượng. Trong khuôn khổ Đề án, nhiều hoạt động thiết thực được duy trì như: tổ chức sinh hoạt CLB tiền hôn nhân, nhóm đồng đẳng; đẩy mạnh tuyên truyền, tư vấn cho đối tượng vị thành niên, thanh niên, nam nữ chuẩn bị kết hôn; cấp tờ rơi, sách và tổ chức nói chuyện chuyên đề về CSSKSS cho vị thành niên, thanh niên; khám và tư vấn cho các đối tượng. Thông qua đó, đã cung cấp cho vị thành niên, thanh niên các kiến thức, kỹ năng thực hành CSSKSS, kỹ năng sống trước khi bước vào cuộc sống gia đình; hướng dẫn phòng ngừa, điều trị các bệnh lý có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe nói chung, sức khoẻ sinh sản nói riêng trước khi kết hôn, mang thai, sinh đẻ… Mô hình “chăm sóc người cao tuổi dựa vào cộng đồng” mặc dù mới triển khai thí điểm từ năm 2012 tại 6 xã của 3 huyện Vụ Bản, Nam Trực, Trực Ninh nhưng bước đầu đã đạt được hiệu quả tích cực. Hiện, tỉnh ta có 243.700 người cao tuổi, chiếm 12,1% dân số. Sự "già hóa" dân số đang đặt ra thách thức không nhỏ về chăm sóc sức khỏe và chế độ an sinh xã hội cho người cao tuổi. Mô hình đã triển khai nhiều hoạt động như tổ chức thực hiện khám và tư vấn về chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi, giúp họ biết được tình trạng sức khỏe, đồng thời hỗ trợ một phần kinh phí mua thuốc điều trị các bệnh thông thường cho những đối tượng không có BHYT; thành lập CLB của người cao tuổi giúp người cao tuổi được tham gia các sinh hoạt văn hóa, tinh thần, hoạt động thể thao phù hợp với lứa tuổi, được cung cấp kiến thức chăm sóc sức khỏe; xây dựng mạng lưới tình nguyện viên hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi định kỳ tại gia đình. Những hoạt động thiết thực của mô hình "chăm sóc người cao tuổi dựa vào cộng đồng" đã góp phần tích cực trong việc cải thiện sức khỏe và tinh thần cho người cao tuổi, phát huy vai trò và nâng cao chất lượng cuộc sống của người cao tuổi. Riêng đối với 3 huyện Hải Hậu, Giao Thủy, Nghĩa Hưng, Đề án “kiểm soát, nâng cao chất lượng dân số vùng biển đảo và ven biển” được triển khai từ năm 2009 đã mang lại nhiều chuyển biến về công tác dân số. Hằng năm, Ban Quản lý Đề án tỉnh giao chỉ tiêu cụ thể cho tiểu ban quản lý Đề án cấp huyện để triển khai kế hoạch hoạt động. Nội dung của Đề án được phổ biến đến cơ sở bằng nhiều hình thức khác nhau. Qua các đợt cung cấp dịch vụ CSSKSS-KHHGĐ, các huyện đã thành lập đội tuyên truyền viên lưu động, dựng panô, khẩu hiệu, đồng thời huy động đội ngũ CTV dân số, các ban, ngành, đoàn thể của thôn, xóm cùng tham gia. Sau hơn 3 năm thực hiện Đề án, nhận thức của nhân dân vùng ven biển về công tác dân số - KHHGĐ ngày càng được nâng cao. Người dân vùng biển được hưởng các dịch vụ CSSKSS - KHHGĐ đồng bộ và hiệu quả. Số người được thực hiện các biện pháp và dịch vụ CSSKSS-KHHGĐ ngày càng cao, mức sinh giảm, chất lượng dân số được cải thiện. 6 tháng đầu năm 2013, số sinh tại 3 huyện đã giảm đáng kể, đặc biệt huyện Hải Hậu giảm 365 cháu so với cùng kỳ năm 2012.
Từ kết quả bước đầu, thời gian tới tỉnh ta tiếp tục mở rộng địa bàn triển khai các đề án, các mô hình can thiệp nhằm nâng cao chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh./.
Lam Hồng
