Bộ luật Lao động năm 2012 được Quốc hội khóa XIII thông qua ngày 18-6-2012, có hiệu lực từ 1-5-2013; gồm 17 chương, 242 điều, tăng 19 điều so với Bộ luật Lao động năm 1994 (223 điều). Bộ luật Lao động năm 2012 đã đưa ra những quy định cụ thể để bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người lao động (NLĐ). Báo Nam Định xin giới thiệu một số nội dung mới đáng chú ý trong Bộ luật này.
Một trong những điểm sửa đổi cơ bản của Bộ luật Lao động năm 2012 là thời gian nghỉ thai sản dành cho lao động nữ. Chương X (Những quy định riêng đối với lao động nữ) quy định lao động nữ được nghỉ trước và sau khi sinh con 6 tháng, tăng 2 tháng so với quy định cũ. Trường hợp lao động nữ sinh đôi trở lên thì tính từ con thứ hai trở đi, mỗi con người mẹ được nghỉ thêm 1 tháng. Thời gian nghỉ trước khi sinh tối đa không quá 2 tháng. Về độ tuổi nghỉ hưu, Bộ luật Lao động năm 2012 vẫn giữ nguyên quy định lao động nam là 60 tuổi, nữ 55 tuổi. Điểm mới so với trước là theo khoản 1, Điều 187, Chương XII, Chính phủ quy định cụ thể tuổi nghỉ hưu đối với các nhóm lao động bị suy giảm khả năng lao động, làm các công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm việc ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; nhóm lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao; nhóm lao động làm công tác quản lý và một số trường hợp đặc biệt khác, làm cơ sở để trong tương lai điều chỉnh tổng thể tuổi nghỉ hưu. Đối với NLĐ có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao, NLĐ làm công tác quản lý và một số trường hợp đặc biệt khác có thể nghỉ hưu ở tuổi cao hơn nhưng không quá 5 năm so với quy định chung. Đối với hợp đồng lao động, Bộ luật Lao động năm 2012 có một nội dung hoàn toàn mới là quy định về cho thuê lao động. Với quy định này sẽ giải quyết được nghịch lý vừa thừa, vừa thiếu lao động giữa các doanh nghiệp. Bộ luật bổ sung nguyên tắc giao kết hợp đồng lao động trên tinh thần tự do, tự nguyện, bình đẳng, thiện chí, trung thực và hợp tác nhưng không được trái pháp luật, thỏa ước lao động tập thể (nếu có) và đạo đức xã hội. Bổ sung nội dung về nghĩa vụ cung cấp thông tin liên quan trực tiếp đến việc giao kết hợp đồng lao động khi có yêu cầu của một trong hai bên trước khi giao kết hợp đồng lao động. Bộ luật Lao động năm 2012 nâng mức lương của NLĐ trong thời gian thử việc: ít nhất bằng 85% mức lương cấp bậc của công việc đó (mức cũ là 70%).
Về chính sách tiền lương, Bộ luật Lao động năm 2012 đã bãi bỏ hình thức phải đăng ký thang, bảng lương với cơ quan quản lý Nhà nước và phải được duyệt trước khi thực hiện trong doanh nghiệp, thay bằng quy định người sử dụng lao động chỉ cần gửi bản sao thang, bảng lương cho cơ quan, tổ chức có liên quan để quản lý, theo dõi. Nhà nước chỉ quy định giới hạn mức tiền lương tối thiểu mà người sử dụng lao động phải trả cho NLĐ. Thang, bảng lương, định mức lao động do các doanh nghiệp tự xây dựng và thực hiện theo quy định của Chính phủ. Trường hợp thay đổi hình thức trả lương phải thông báo cho NLĐ biết trước 10 ngày. Về mức lương tối thiểu, Bộ luật quy định: tiền lương tối thiểu là mức thấp nhất trả cho NLĐ làm công việc đơn giản nhất, trong điều kiện lao động bình thường và phải đảm bảo nhu cầu sống tối thiểu của NLĐ và gia đình họ. Mức lương tối thiểu được xác định theo tháng, ngày, giờ và được xác lập theo vùng, ngành. Căn cứ nhu cầu sống tối thiểu của NLĐ và gia đình họ, điều kiện kinh tế - xã hội và mức tiền lương trên thị trường lao động, Chính phủ công bố mức lương tối thiểu vùng. Mức lương tối thiểu ngành được xác định thông qua thương lượng tập thể ngành nhưng không được thấp hơn mức lương tối thiểu vùng do Chính phủ công bố. Bộ luật Lao động năm 2012 bổ sung thêm quy định, NLĐ khi làm thêm giờ vào ban đêm thì ngoài việc được trả lương theo quy định đối với các trường hợp làm thêm giờ và làm việc vào ban đêm còn được trả thêm 20% tiền lương tính theo đơn vị giá tiền lương hoặc tiền lương theo công việc làm vào ban ngày. Về thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, Bộ luật Lao động năm 2012 quy định giờ làm việc và nghỉ ngơi của NLĐ như: đảm bảo số giờ làm thêm của NLĐ không quá 50% số giờ làm việc chính thức trong một ngày. Trong trường hợp áp dụng quy định làm việc theo tuần thì tổng số giờ làm việc bình thường và số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong một ngày; không quá 30 giờ trong một tháng và tổng số không quá 200 giờ trong một năm, trừ một số trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định thì được làm thêm giờ nhiều hơn nhưng không quá 300 giờ trong một năm. Giờ làm việc ban đêm được tính từ 22 giờ đến 6 giờ sáng hôm sau. Chương VII, Bộ luật Lao động năm 2012 còn quy định, NLĐ được nghỉ 10 ngày/năm hưởng nguyên lương, trong đó Tết âm lịch được nghỉ 5 ngày, tăng 1 ngày so với quy định trước đó.
Ngoài ra, Bộ luật Lao động năm 2012 còn quy định một số nội dung mới như: các trường hợp hợp đồng vô hiệu; đối thoại doanh nghiệp; thỏa ước lao động tập thể ngành; những quy định mới về NLĐ giúp việc nhà, NLĐ không trọn thời gian. Các chính sách về BHXH, BHYT, BHTN cũng được chỉnh sửa cụ thể nhằm bảo vệ quyền lợi cho NLĐ trong các trường hợp rủi ro như: ốm đau, tai nạn, mất việc. Những quy định mới của Bộ luật Lao động năm 2012 nhằm thúc đẩy thực hiện bình đẳng giới trong đào tạo, tuyển dụng, sử dụng lao động và các chế độ khác, bảo vệ tốt hơn quyền lợi chính đáng của NLĐ./.
Minh Tân
