[links()]
(Tiếp theo và hết)
Cần sự “chung tay” của cả hệ thống chính trị
Thực tế ở 96 xã, thị trấn đăng ký xây dựng NTM, qua 2 năm triển khai thực hiện, chưa có địa phương nào đạt chuẩn về tiêu chí văn hóa. Toàn tỉnh hiện có 215/229 xã, phường, thị trấn có NVH; 1.435/3.682 thôn, xóm, tổ dân phố có NVH. Nhìn chung, công tác huy động các nguồn lực xã hội xây dựng thiết chế văn hoá nói chung và việc tăng cường khai thác, sử dụng phát huy có hiệu quả thiết chế NVH ở tỉnh ta vẫn tồn tại những hạn chế. Nguyên nhân chủ quan là lãnh đạo một số địa phương chưa nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò của thiết chế NVH trong phong trào xây dựng đời sống văn hoá cơ sở; công tác lãnh đạo, chỉ đạo chưa thường xuyên, chặt chẽ, dẫn đến nhiều địa phương không xây dựng được thiết chế NVH. Việc chỉ đạo thực hiện xây dựng và sử dụng NVH ở một số nơi còn chạy theo thành tích, do đó, chất lượng và việc phát huy vai trò thiết chế NVH chưa đạt hiệu quả; thậm chí không ít địa phương đã huy động xây dựng được NVH quy mô lớn, khang trang, nhưng thiếu cơ chế và phương pháp tổ chức hoạt động, không thu hút được các tổ chức đoàn thể, nhân dân tham gia sinh hoạt. Về nguyên nhân chủ quan do cư dân đông, một số địa phương thiếu quỹ đất để quy hoạch và xây dựng NVH, nhân dân không có nơi sinh hoạt, hội họp, các tổ chức đoàn thể cơ sở hoạt động không thường xuyên, các mô hình CLB kém phát triển, làm ảnh hưởng đến chất lượng phong trào TDĐKXDĐSVH. Nhiều địa phương hệ thống cơ sở vật chất NVH thôn, xóm hạn chế, bàn ghế, phông màn, trang âm, ánh sáng lạc hậu, tạm bợ. Việc tổ chức bộ máy có ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của NVH, song, đội ngũ cán bộ văn hoá và ban chủ nhiệm NVH vừa thiếu nghiệp vụ chuyên môn, lại kiêm nhiệm nhiều công việc nên chưa đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của phong trào. Tại huyện Nghĩa Hưng, đến tháng 5-2012, trên địa bàn huyện còn 40% số thôn, xóm chưa có NVH. Trong đó, có nhiều xã được chọn triển khai xây dựng NTM giai đoạn 2011-2015 có tỷ lệ số thôn, xóm có NVH đạt thấp là: Nghĩa Sơn (12%), Nghĩa Thịnh (46%), Nghĩa Hồng (42%), Nghĩa Bình (46%), Nghĩa Thái (64%). Theo tiêu chí của Bộ VH, TT và DL, diện tích đất quy hoạch cho xây dựng NVH theo tiêu chí NTM là từ 500m2 trở lên, đối với khu thể thao, diện tích đất quy hoạch là 2.000m2 trở lên. Mỗi NVH phải có cán bộ nghiệp vụ quản lý có trình độ sơ cấp trở lên; các NVH phải thu hút được 50% dân cư trên địa bàn trở lên tham gia vào các hoạt động văn hóa văn nghệ và thu hút được 25% dân số trở lên tham gia thường xuyên hoạt động TDTT. Về chất lượng, các NVH thôn, xóm trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng phần lớn chưa đạt “chuẩn” tiêu chí theo quy định của Bộ VH, TT và DL. Kết quả khảo sát thực trạng cơ sở và hoạt động của NVH trên địa bàn huyện Nghĩa Hưng tháng 4-2012 cho thấy: cơ sở vật chất, trang thiết bị chuyên dùng (bàn ghế, phông màn, trang âm, ánh sáng) còn thiếu và lạc hậu, tạm bợ. Về tổ chức bộ máy, kinh phí hoạt động và nội dung hoạt động của NVH, hiện nay, hầu hết các NVH thôn, xóm trong huyện đều thiếu đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ về quản lý văn hóa, chưa đáp ứng được nhu cầu đòi hỏi của phong trào, hình thức và nội dung hoạt động của NVH. Bên cạnh đó, phong trào xây dựng làng văn hóa, gia đình văn hóa phát triển chưa đồng đều, thiếu bền vững…
 |
| Khu dân cư số 4, Thị trấn Ngô Đồng (Giao Thủy). |
Bên cạnh đó, trong quá trình triển khai thực hiện tiêu chí về văn hóa trong xây dựng NTM nói chung và xây dựng xã văn hóa, làng văn hóa, gia đình văn hóa nói riêng thực tế đang đặt ra những thách thức mới khi cơ cấu và tính chất làng, thôn ở khu vực nông thôn đã thay đổi theo nhịp độ phát triển của đời sống xã hội. Trong quá trình đô thị hoá, nhiều làng, thôn đã mang diện mạo của phố phường, đã trở thành các khu vực sản xuất kinh doanh các ngành nghề, dịch vụ. Yếu tố công nghiệp hoá cũng dẫn đến những thay đổi trong cung cách lao động sản xuất, nếp sống, lối sống... của người nông thôn. Vì vậy, xây dựng làng văn hoá không thể mang tính khuôn mẫu theo mô hình nhất định mà đòi hỏi phải có sự sáng tạo trong nội dung cũng như các bước tổ chức thực hiện, đồng thời cần quan tâm củng cố, xây dựng các thiết chế văn hoá mới phù hợp với nhu cầu sinh hoạt văn hoá - thể thao của nhân dân. Muốn vậy, cần quy hoạch tổng thể, tạo được khu dân cư thoáng đãng, hệ thống giao thông đường làng, ngõ xóm đáp ứng được nhu cầu lưu thông thuận lợi của các phương tiện giao thông thiết yếu, đặc biệt là các làng ven đô, làng có xu hướng phát triển ngành nghề, dịch vụ gắn với sản xuất công nghiệp. Những thiết chế văn hoá và cơ sở hạ tầng cần đảm bảo kỹ thuật và tiện nghi. Thực tế ở nhiều địa phương đang diễn ra tình trạng xây dựng thiếu quy hoạch, vi phạm những yêu cầu và quy định về bảo vệ môi trường, cảnh quan. Vì vậy, cần có sự điều chỉnh, bổ sung các tiêu chí về xây dựng làng văn hóa, phù hợp với Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM nhằm tạo điều kiện phát huy hơn nữa sự tham gia sáng tạo của mọi tầng lớp nhân dân, từ đó khai thác, giữ gìn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của mỗi vùng quê. Cụ thể như, khi xây dựng các tiêu chí về thiết chế văn hóa (làm cơ sở để công nhận danh hiệu làng văn hóa, khu phố văn hóa) Ban chỉ đạo phong trào TDĐKXDĐSVH các huyện, thành phố dựa trên quy định của Bộ VH, TT và DL. Theo đó, diện tích đất khu NVH đối với vùng đồng bằng từ 500m2 trở lên, đối với khu thể thao, diện tích đất quy hoạch ở đồng bằng là 2.000m2 trở lên. Mỗi NVH phải có cán bộ nghiệp vụ quản lý có trình độ sơ cấp trở lên; các NVH phải thu hút được 50% dân cư trở lên trên địa bàn tham gia vào các hoạt động văn hóa văn nghệ đối với xã đồng bằng và thu hút được 25% dân số trở lên tham gia thường xuyên vào các hoạt động TDTT. Như vậy, để đạt tiêu chí này, trước hết 96 xã, thị trấn trong tỉnh triển khai Chương trình quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2011-2015 cần tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh việc xã hội hoá các hoạt động văn hoá, huy động các nguồn lực xã hội xây dựng, khai thác và sử dụng có hiệu quả thiết chế NVH. Xây dựng quy chế tổ chức hoạt động NVH nhằm thống nhất vai trò, vị trí, chức năng của NVH thôn, xóm trong hệ thống tổ chức NVH hiện nay. Đào tạo đội ngũ cán bộ văn hoá cơ sở có năng lực chuyên môn, nghiệp vụ; nâng cao chất lượng và hình thức hoạt động tại NVH đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hoá, văn nghệ, TDTT, giải trí ngày càng cao của các tầng lớp nhân dân. Đa dạng hoá nội dung, phương thức tập hợp quần chúng phù hợp với tính chất, đặc điểm ở mỗi địa phương. Tăng cường huy động các nguồn lực trong nhân dân để xây dựng và phát triển phong trào xây dựng làng văn hoá. Xây dựng và nhân rộng các mô hình điển hình tiên tiến trong phong trào xây dựng làng văn hoá; tăng cường công tác thanh, kiểm tra, xây dựng tiêu chí đánh giá chất lượng làng văn hoá, khắc phục tình trạng chạy theo số lượng, thành tích; kiên quyết không công nhận các làng văn hoá chưa đạt tiêu chuẩn./.
Bài và ảnh: Việt Thắng
