Theo số liệu thống kê của Viện Nước, tưới tiêu và môi trường, với 89.000ha đất nông nghiệp, mỗi năm nông dân trong tỉnh sử dụng khoảng 427 tấn thuốc BVTV; tương ứng với số lượng vỏ chai, bao bì thuốc BVTV khoảng 63,5 tấn. Những năm trước đây, việc sử dụng thuốc BVTV của bà con nông dân chưa tuân thủ các quy chuẩn kỹ thuật, đặc biệt chưa quan tâm đến công tác bảo vệ môi trường trong quá trình sử dụng thuốc BVTV. Phần lớn số vỏ chai, bao bì thuốc BVTV sau khi sử dụng bị thải bỏ trực tiếp ra môi trường, chỉ có khoảng hơn 10% được thu gom bán phế liệu và khoảng 20% thu gom để đốt, 5% sử dụng phương pháp chôn lấp. Điều đó cho thấy nhiều nông dân chưa lường đến tính chất độc hại của bao bì, vỏ chai đựng thuốc BVTV đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng. Đây là một trong những nguyên nhân làm giảm chất lượng tài nguyên đất, ô nhiễm nguồn nước ngầm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân.
 |
| Cán bộ đội xử lý rác Thị trấn Gôi (Vụ Bản) thu gom xử lý bao bì đựng hoá chất sau sử dụng. |
Trước thực trạng trên, những năm gần đây các cấp, các ngành, các địa phương trong tỉnh đã từng bước đẩy mạnh việc thu gom bao bì, hóa chất BVTV dư thừa. Từ năm 1998, tại các HTX Trung Lao và Trực Đông xã Trung Đông (Trực Ninh) đã xây dựng và đưa vào hoạt động mô hình thu gom bao bì hóa chất BVTV. Với việc chủ động đầu tư kinh phí xây dựng các bể gom bao bì hóa chất BVTV tại đầu bờ, đẩy mạnh tuyên truyền, vận động và cắt cử người giám sát việc thu gom của bà con nông dân, hai HTX đã nhanh chóng xóa bỏ được tình trạng vứt bỏ tràn lan bao bì đựng thuốc BVTV trên đồng ruộng. Từ hiệu quả thiết thực của mô hình này, nhiều xã, HTX trong tỉnh đã triển khai áp dụng tại địa phương. Bên cạnh đó, các ngành: NN và PTNT, TN và MT đã tăng cường công tác tuyên truyền cho bà con nông dân hiểu tác hại của các loại rác thải tồn dư từ hóa chất, BVTV đối với môi trường, sức khỏe của con người; tổ chức phát động các chương trình, thu gom; nhiều HTX đã lồng ghép chương trình hướng dẫn với việc vận động các hộ xã viên thực hiện biện pháp thu gom bao bì chứa đựng hóa chất, thuốc BVTV trong quá trình sử dụng. Nhờ đó, đến nay số lượng xã viên chủ động thực hiện các biện pháp thu gom bao bì, vỏ chai chứa đựng hóa chất BVTV đã tăng đáng kể. Hầu hết số bao bì đựng phân bón đã được bà con thu gom bán phế liệu hoặc tái sử dụng để chứa đựng nông sản. Số bao bì không thể sử dụng được bà con thu gom, tập kết tại các điểm đầu kênh, mương để các tổ đội vệ sinh xử lý. Chương trình sản xuất áp dụng theo mô hình sản xuất nông nghiệp an toàn (VietGAP) do Trung tâm Khuyến nông và Chi cục quản lý chất lượng Nông lâm sản và thủy sản (Sở NN và PTNT) triển khai từ năm 2010 đã giúp cho bà con nông dân tại một số địa phương như: Giao Phong (Giao Thủy), Nghĩa Sơn, Nam Điền (Nghĩa Hưng), Mỹ Tân (Mỹ Lộc)… nâng cao nhận thức và chủ động thực hiện tốt công tác thu gom bao bì chứa đựng hóa chất trong quá trình sản xuất nông nghiệp.
Tuy vậy, đến nay công tác thu gom bao bì chứa đựng hóa chất BVTV trên địa bàn tỉnh ta vẫn còn một số tồn tại. Tại các xã chưa thành lập được tổ đội thu gom rác thải sinh hoạt cũng chưa thể tiến hành việc thu gom hết lượng bao bì chứa đựng hóa chất BVTV. Bên cạnh đó, một số đơn vị sản xuất thuốc BVTV thiếu ý thức, trách nhiệm trong công tác bảo vệ môi trường. Theo quy định tại khoản 1, Điều 67 của Luật Bảo vệ môi trường năm 2005, các đơn vị sản xuất thuốc BVTV phải thực hiện trách nhiệm đối với sản phẩm của mình bằng cách thu hồi, xử lý sản phẩm hết hạn sử dụng hoặc thải bỏ nhưng trên địa bàn tỉnh, các đơn vị đều chưa thực hiện. Thời gian tới, các ngành chức năng cần tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền giúp người dân nhận thức được tác hại lâu dài của thuốc BVTV để sử dụng đúng cách, đúng liều lượng, tránh tình trạng lạm dụng các loại thuốc BVTV ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cộng đồng và môi trường; đồng thời có cơ chế khuyến khích các Cty kinh doanh thuốc BVTV tham gia thu gom, xử lý vỏ chai, bao bì thuốc BVTV sau khi sử dụng. Về lâu dài, cần định hướng việc xây dựng các nhà máy xử lý chất thải nguy hại, chất thải rắn theo quy hoạch; tăng cường khả năng giảm thiểu, tái sử dụng, phân loại và tồn trữ chất thải nguy hại đúng quy định./.
Bài và ảnh: Thanh Thuý
