Những năm qua, quá trình thực hiện bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) ở tỉnh ta đã tạo được sự đồng thuận của cộng đồng xã hội, từ đó phát huy được giá trị ý nghĩa của chế độ BHTN đối với người lao động nói riêng và xã hội nói chung. Để triển khai thực hiện tốt chế độ BHTN, ngành Bảo hiểm và các cơ quan hữu quan đã tổ chức tuyên truyền, nâng cao nhận thức của chủ sử dụng lao động và người lao động về chính sách BHTN. BHXH tỉnh đã tổ chức kiểm tra, rà soát danh sách lao động tại các đơn vị, doanh nghiệp thuộc diện phải tham gia theo luật định để khai thác phát triển đối tượng; ban hành các văn bản hướng dẫn các đơn vị sử dụng lao động thực hiện chế độ BHTN; phối hợp với Sở LĐ-TB và XH tập huấn chính sách, chế độ BHTN; tổ chức thanh tra, kiểm tra đối với các đơn vị nợ đọng và cố tình không tham gia BHTN cho người lao động; đôn đốc yêu cầu các đơn vị tham gia và nộp BHTN theo đúng quy định… Kết quả bước đầu cho thấy, đối tượng tham gia BHTN tăng nhanh qua các năm, công tác giải quyết chế độ cho người lao động đã đi vào nề nếp, việc thực hiện công tác chi trả trợ cấp BHTN nhanh chóng và thuận lợi hơn. Theo thống kê của BHXH tỉnh, năm 2011 số tiền chi BHTN là trên 4,3 tỷ đồng. Tính đến 31-12-2011, BHXH tỉnh đã tiếp nhận 1.470 hồ sơ xin hưởng trợ cấp thất nghiệp. 6 tháng đầu năm 2012 số người có quyết định hưởng chế độ BHTN hằng tháng là 791 người với số tiền trên 1 tỷ đồng; 9 người hưởng BHTN 1 lần với số tiền 33 triệu đồng. 362 người được trợ cấp thất nghiệp, hỗ trợ học nghề hằng tháng với số tiền trên 21 tỷ đồng. Toàn tỉnh hiện đang có 89.147 người tham gia BHTN. Trên thực tế, khi tham gia BHTN, cả người lao động, người sử dụng lao động đều được hưởng lợi vì chỉ đóng 1% mức lương nhưng khi người lao động mất việc, người sử dụng lao động không phải trả trợ cấp thôi việc mà người lao động hưởng trợ cấp BHTN từ quỹ BHTN. Ngoài ra, người lao động còn được hỗ trợ học nghề, tìm kiếm việc làm, giảm một phần gánh nặng cho nhà nước về giải quyết hậu quả do thất nghiệp. Trong điều kiện hiện nay, do sản xuất gặp nhiều khó khăn, nhiều doanh nghiệp buộc phải thu hẹp hoạt động, giảm nhân lực hoặc giải thể, phá sản dẫn đến tỷ lệ người thất nghiệp tăng thì chính sách BHTN đã góp phần đảm bảo an sinh xã hội, tạo được lòng tin cho người lao động khi tham gia BHTN.
 |
| Cty CP Dệt lụa Nam Định luôn thực hiện tốt chính sách bảo hiểm cho người lao động (Trong ảnh: Ca sản xuất của công nhân Nhà máy Sợi). |
Tuy nhiên, là một chính sách mới nên việc triển khai BHTN thời gian qua cũng phát sinh không ít những vấn đề bất cập. Nhiều quy định chưa nhất quán rõ ràng, một số nội dung chưa hợp lý ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động, gây khó khăn cho việc quản lý BHTN. Chẳng hạn như trong quy định về thực hiện chi trả các chế độ BHTN: người lao động phải đăng ký thất nghiệp trong thời hạn 7 ngày và nộp đủ hồ sơ hợp lệ trong vòng 15 ngày kể từ ngày đăng ký, trừ những trường hợp đặc biệt như ốm đau, thai sản, bị tai nạn do thiên tai dịch hoạ có thể gia hạn đăng ký trong vòng 30 ngày kể từ ngày hết hạn đăng ký thất nghiệp; nếu quá thời hạn này, người lao động sẽ bị từ chối thụ hưởng chế độ BHTN. Thời hạn này là tương đối ngắn, gây sức ép về thời gian cho người lao động và cả cơ quan BHXH khi phải hoàn tất hồ sơ đề nghị hưởng BHTN, nhất là trong một số trường hợp đặc biệt như chốt sổ cho người lao động khi doanh nghiệp đang nợ đọng BHTN hoặc doanh nghiệp chưa nắm vững những quy định về chính sách làm chậm trễ việc hoàn thiện hồ sơ giấy tờ cho người lao động. Việc xác định đối tượng tham gia BHTN trong các đơn vị sự nghiệp nhà nước rất khó khăn, khó phân biệt giữa cán bộ, công chức, viên chức vì chưa có văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Viên chức. Quy định người lao động phải cung cấp quyết định nghỉ việc, thôi việc hoặc xác định của đơn vị cuối cùng trước khi thất nghiệp về việc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động theo đúng pháp luật trong hồ sơ đề nghị hưởng BHTN cũng gây khó khăn cho người lao động. Bởi không phải lúc nào người lao động cũng nhận được quyết định từ chủ sử dụng lao động nhất là trong những trường hợp người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng. Về thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp: theo hướng dẫn tại Thông tư 32/2010 của Bộ LĐ-TB và XH thời gian này được tính tương ứng với một khoảng thời gian tham gia BHTN là chưa hợp lý. Quy định này đã cào bằng thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp giữa những người tham gia với những mốc thời gian như đủ 12 tháng đến dưới 36 tháng, đủ 36 tháng đến dưới 72 tháng, đủ 72 tháng đến dưới 144 tháng và từ 144 tháng trở lên. Mặc dù BHTN được thực hiện trên nguyên tắc có sự chia sẻ giữa những người tham gia nhưng theo quy định này thì người có thời gian đóng BHTN dài hơn thấy không công bằng khi được hưởng mức bằng với người có thời gian đóng ít hơn. Hiện nay, mặc dù tỷ lệ người thất nghiệp tăng nhưng số người đăng ký hỗ trợ học nghề lại không nhiều. Mục đích của chế độ hỗ trợ học nghề nhằm giúp người lao động có nhiều cơ hội để tìm được việc làm mới. Vì vậy cùng với trợ cấp thất nghiệp cần nâng cao hiệu quả của chính sách hỗ trợ học nghề, nâng mức phí hỗ trợ học nghề, đa dạng hoá các ngành nghề, nâng cao chất lượng dạy nghề để họ có thể nhanh chóng tìm được việc làm mới. Ngoài ra, hiện nay ở tỉnh vẫn còn nhiều đơn vị cố tình không tham gia BHTN cho người lao động hoặc nợ tiền đóng BHTN. Tính đến 31-5-2012 số tiền nợ BHTN toàn tỉnh là 21.031 tỷ đồng. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến việc giải quyết chế độ BHTN cho người lao động. Để chính sách BHTN ngày càng đi vào cuộc sống, tạo niềm tin, hỗ trợ đúng lúc và hiệu quả cho người lao động và trách nhiệm của cơ quan BHXH cần có sự vào cuộc của các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức đoàn thể trong công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách BHTN cũng như công tác thanh tra xử lý đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm. Tổ chức công đoàn các cấp cần phát huy vai trò, chức năng của mình trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp và chính đáng của người lao động. Về phía người lao động, nhất là lao động làm việc tại các doanh nghiệp ngoài quốc doanh cần chủ động tìm hiểu, nắm được chính sách để yêu cầu chủ sử dụng lao động thực hiện đúng trách nhiệm về tham gia BHTN đối với mình khi ký kết hợp đồng lao động theo quy định./.
Bài và ảnh: Lam Hồng
