Sau một thời gian thực hiện nghiêm các quy định về quản lý lưu hành xe ba bánh tự chế, gần đây xe tự chế lại xuất hiện nhiều trên các tuyến đường. Đáng chú ý trong đó có nhiều xe còn mới toanh ghi rõ tên nhà sản xuất là doanh nghiệp cơ khí Phương Đông ở cụm công nghiệp xã Xuân Tiến (Xuân Trường). Theo lời giới thiệu của doanh nghiệp về tính năng của những chiếc xe: “Tải trọng tối đa lên đến 1.500kg, động cơ 150cm3, liên doanh Hàn Quốc, giá bán 45 triệu đồng (không giấy tờ) và 110 triệu đồng/xe (có đầy đủ giấy đăng ký, đăng kiểm)”. Để tăng tính thuyết phục, chủ doanh nghiệp còn đưa ra Văn bản số 138/SCT-KTMTAT ngày 25-3-2011 của Sở Công thương xác nhận doanh nghiệp tư nhân Phương Đông đủ điều kiện sản xuất xe lôi ba bánh theo tiêu chuẩn cơ sở 02/2011/PĐ được công nhận “căn cứ vào biên bản kiểm tra chất lượng và ghi nhãn sản phẩm hàng hóa số 20/BB-SCT ngày 22-3-2011 của Sở Công thương tại doanh nghiệp tư nhân Phương Đông”. Theo đồng chí Nguyễn Văn Đảng, Giám đốc Trung tâm Đăng kiểm phương tiện cơ giới Nam Định cho biết: Trước năm 2008, có một số xe cơ giới ba bánh nhập khẩu của Trung Quốc được Cục Đăng kiểm Việt Nam kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường, tỉnh ta có 153 chiếc thuộc lô xe này được đăng ký lưu hành. Nhưng sau đó, Chính phủ đã có văn bản chỉ đạo chỉ cho phép thực hiện đăng kiểm, đăng ký, cấp biển số đối với xe cơ giới ba bánh nhập khẩu và lắp ráp trên cơ sở bộ linh kiện nhập khẩu đồng bộ của các doanh nghiệp đã ký hợp đồng nhập khẩu trước ngày 25-2-2008. Do đó, từ trước đến nay, Trung tâm chưa hề cấp đăng kiểm cho một chiếc xe ba bánh gắn máy nào. Trả lời ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh về việc giao cho Sở GTVT phối hợp với Công an tỉnh thẩm định, cho phép đăng ký và lưu hành xe ba bánh sản xuất tại xã Xuân Tiến, huyện Xuân Trường trên các tuyến giao thông xã, Trung tâm đã có văn bản số 21/2011 nêu rõ “chủ cơ sở sản xuất phải có hồ sơ kiểm tra sản phẩm theo Thông tư số 30/2011/TT-BGTVT ngày 15-4-2011 của Bộ GTVT và phải được cơ quan quản lý chất lượng thử nghiệm mẫu, đánh giá điều kiện kiểm tra chất lượng tại cơ sở sản xuất và cấp giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường trước khi sản xuất hàng loạt. Sản phẩm xe cơ giới ba bánh sản xuất tại xã Xuân Tiến chưa được các cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đã sản xuất hàng loạt và tung ra thị trường là vi phạm Luật GTĐB”. Không những thế xe cơ giới ba bánh là sản phẩm hàng hóa khi lưu thông trên thị trường chưa được phép của cơ quan thẩm quyền sẽ bị điều chỉnh bởi các luật liên quan khác. Người điều khiển các phương tiện này tự ý lưu hành trên các tuyến giao thông là vi phạm pháp luật. Điều đáng nói là chủ doanh nghiệp trưng văn bản của Sở Công thương ra khi bán xe khiến nhiều người dân không biết cho rằng xe đã được phép lưu hành. Nếu bị lực lượng chức năng phát hiện thì sẽ bị tịch thu hoàn toàn, “tiền mất, tật mang”. Ngoài ra việc xuất hiện những chiếc xe này còn kéo theo việc làm giả giấy tờ cho loại xe này, trong đó Công an huyện Nghĩa Hưng đã phát hiện và điều tra một số trường hợp. Lật giở tất cả các văn bản, quy định về TTATGT gần đây nhất đều nêu rõ nghiêm cấm lưu hành trái phép xe ba bánh tự chế, yêu cầu lực lượng chức năng khi phát hiện phải xử lý nghiêm.
Một vấn đề nữa là văn bản của UBND tỉnh cũng như các ý kiến đề xuất của địa phương đều nói rõ là loại xe này chỉ để lưu thông trên các tuyến giao thông xã, nhưng trong thực tế không ai có thể quản lý kiểm soát được vấn đề này, xe tự chế vẫn lưu hành ngang nhiên trên các tuyến quốc lộ, kèm theo cả vấn nạn chở quá tải. Vì loại xe này hiện đang lưu hành trái phép nên người điều khiển cũng hoàn toàn không có bằng lái phù hợp loại phương tiện theo quy định của Luật GTĐB. Điều này tiềm ẩn nguy cơ gây tai nạn nguy hiểm cho bản thân người điều khiển và những người cùng tham gia giao thông trên đường. Như vậy sự buông lỏng, mập mờ, thiếu kiên quyết, triệt để trong quản lý xe ba bánh tự chế vừa tiềm ẩn yếu tố mất TTATGT, nguy cơ gây tai nạn giao thông, nhiều người dân cũng đứng trước nguy cơ mất trắng phương tiện nếu bị lực lượng chức năng bắt giữ khi mua phải phương tiện có giấy tờ giả, lưu thông không hợp pháp. Trong dịp Tết Nguyên đán sắp đến, nhu cầu vận chuyển hàng hóa tăng cao, cũng là “cơ hội” hoạt động tích cực của loại phương tiện này. Các ngành chức năng cần có biện pháp thích hợp, thực hiện nghiêm pháp luật về TTATGT, bảo đảm công bằng nghĩa vụ, trách nhiệm của mọi người trong giữ gìn TTATGT./.
Vân Anh
