Với gần 1.700 di tích lịch sử văn hóa, hơn 90 làng nghề có các khu du lịch biển: Thịnh Long (Hải Hậu), Quất Lâm (Giao Thủy), Vườn quốc gia Xuân Thuỷ… là điều kiện thuận lợi để tỉnh ta phát triển các loại hình du lịch văn hoá tâm linh, du lịch sinh thái, làng nghề và du lịch biển. Mỗi năm, toàn tỉnh đón gần 2 triệu lượt khách đến tham quan, nghỉ dưỡng. Hoạt động dịch vụ du lịch đã góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhưng cũng tạo ra áp lực không nhỏ đối với công tác bảo vệ môi trường (BVMT). Đó là tình trạng vứt rác, xả nước thải bừa bãi, đốt vàng mã làm ô nhiễm môi trường các điểm du lịch. Thực tế cho thấy, môi trường là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động du lịch; nếu khai thác, phát triển các hoạt động du lịch không hợp lý sẽ làm suy giảm các nguồn tài nguyên, suy giảm chất lượng môi trường và hiệu quả hoạt động du lịch.
Nhận thức được tầm quan trọng của công tác BVMT để phát triển du lịch bền vững, những năm qua, Sở VH-TT và DL, Sở TN-MT, lực lượng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường (Công an tỉnh) đã phối hợp với chính quyền địa phương đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, nâng cao ý thức BVMT của ban quản lý các khu, điểm du lịch, ban quản lý di tích, chủ nhà hàng, khách sạn, khách du lịch và nhân dân. Tại các điểm du lịch văn hóa tâm linh trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là các địa điểm thường xuyên đón khách du lịch với số lượng lớn như Khu di tích Lịch sử Văn hóa Trần, quần thể di tích Phủ Dầy… đã xây dựng các điểm, lò hóa sớ, vàng mã cho du khách nên đã hạn chế tình trạng khói, bụi ảnh hưởng đến cảnh quan khu vực. Các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch biển cũng tích cực đầu tư cho công tác BVMT. Khu du lịch biển Quất Lâm (Giao Thủy) hiện có 167 cơ sở kinh doanh lưu trú thì đã có 90% các khách sạn, ki-ốt, nhà hàng đã xây dựng đề án BVMT. Ban quản lý khu du lịch biển Quất Lâm đã thành lập đội thu gom rác gồm 15 người và các phương tiện, thường xuyên thu gom, vận chuyển rác vào bãi chôn lấp rác thải của thị trấn để xử lý. Thị trấn cũng đã xây dựng 2 trạm cấp nước sạch, công suất 220m3/ngày đêm phục vụ du khách và đang lập kế hoạch trích một phần ngân sách cùng với huy động nguồn đóng góp của các doanh nghiệp, hộ kinh doanh dịch vụ du lịch mở rộng các tuyến đường và xây dựng hệ thống thoát nước sau khu vực ki-ốt nhằm cải tạo cảnh quan môi trường khu du lịch, với nguồn vốn đầu tư khoảng 2 tỷ đồng. Tại khu du lịch biển Thịnh Long (Hải Hậu), ban quản lý khu du lịch thường xuyên tổ chức tuyên truyền, vận động chủ khách sạn, nhà nghỉ, ki-ốt thực hiện các quy định trong việc BVMT; tổ chức đội thu gom rác thải ở bãi tắm và các nhà hàng. Chuẩn bị cho mùa du lịch biển năm nay, ban quản lý đã vận động các nhà hàng, khách sạn chuẩn bị từ 1-5 thùng đựng rác và thường xuyên làm vệ sinh sạch sẽ tại từng nhà, từng khu vực để bảo vệ cảnh quan môi trường. Các loại hình du lịch sinh thái, du lịch làng nghề cũng được các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương quan tâm đầu tư cho công tác BVMT. Đến nay, 4/5 xã vùng đệm của Vườn quốc gia Xuân Thủy đã xây dựng bãi chôn lấp rác thải, hạn chế tình trạng vứt rác thải bừa bãi… Cùng với việc tuyên truyền, vận động, các cơ quan chức năng như Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở TN-MT), Phòng Nghiệp vụ văn hóa, Trung tâm Thông tin Xúc tiến Du lịch tỉnh (Sở VH-TT và DL), Phòng Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường (Công an tỉnh) đã phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức thanh tra, kiểm tra việc tuân thủ pháp luật BVMT của ban quản lý các khu, điểm du lịch, chủ các nhà hàng, khách sạn, các đền, chùa… Những chủ cơ sở không tuân thủ các quy định về BVMT đều bị nhắc nhở, xử lý theo quy định của pháp luật. Năm 2010, các cơ quan chức năng đã tiến hành nhắc nhở hàng chục nhà hàng, khách sạn tại Thành phố Nam Định và khu du lịch biển; trong đó Khách sạn Công đoàn Thịnh Long, nhà nghỉ Ngọc Tiến (TP Nam Định)… đã bị xử phạt vì thiếu các biện pháp BVMT.
Hiệu quả từ công tác BVMT đã tác động đến việc thu hút du khách đến các điểm tham quan du lịch, nghỉ mát tắm biển trên địa bàn tỉnh, góp phần xây dựng các khu, điểm du lịch “Xanh - sạch - đẹp”. Tuy nhiên, do khó khăn về kinh phí, công nghệ và công tác quản lý nên công tác BVMT để phát triển du lịch vẫn còn nhiều bất cập. Tại các khu du lịch biển, hệ thống xử lý nước thải vẫn chưa được đầu tư xây dựng nên nước thải sinh hoạt của du khách và nhân dân địa phương vẫn xả thải trực tiếp ra môi trường. Tại khu du lịch biển Quất Lâm vẫn còn tình trạng gạch, đá xây dựng vứt bừa bãi dưới chân kè, vừa mất mỹ quan vừa không bảo đảm an toàn đối với du khách khi tắm biển. Tại các khu, điểm du lịch văn hóa tâm linh, mặc dù có các lò hóa sớ nhưng tình trạng người dân đốt vàng mã tự do vẫn diễn ra. Các khu du lịch sinh thái, đặc biệt là Vườn quốc gia Xuân Thủy, nơi có nguồn tài nguyên đa dạng sinh học cao cần được bảo vệ vẫn còn tình trạng người dân chặt phá cây cối, ngăn chặn dòng chảy… Thực trạng ô nhiễm môi trường tại các làng nghề cũng chưa được giải quyết… Để BVMT, tạo tiền đề cho hoạt động du lịch phát triển bền vững, các ngành chức năng, chính quyền các địa phương cần coi trọng công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức của nhân dân, khách du lịch, chủ doanh nghiệp kinh doanh về việc giữ gìn vệ sinh BVMT, đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, xử lý các vi phạm. Ban quản lý các khu du lịch, khu di tích, cần có những biện pháp tích cực, đầu tư nâng cấp hệ thống xử lý nước thải, rác thải bảo đảm yêu cầu về BVMT, khắc phục, giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường, góp phần nâng cao hiệu quả thu hút khách du lịch./.
Nguyễn Đức Thiện
