Trong năm 2010 và các tháng đầu năm 2011, công tác phòng chống dịch bệnh như cúm A(H1N1) và các bệnh truyền nhiễm khác được ngành Y tế triển khai tích cực và đẩy lùi trong thời gian sớm đã tạo “dấu ấn” về sự chủ động trong phòng, chống dịch bệnh. Có được kết quả này là sự nỗ lực của toàn ngành Y tế, trong đó có lực lượng làm công tác YTDP.
Hiện nay, hoạt động về YTDP ở tỉnh ta chiếm từ 50-60% khối lượng công việc trong ngành Y tế nhưng lực lượng cán bộ làm công tác YTDP vẫn đang thiếu. Theo đánh giá của ngành Y tế, đội ngũ cán bộ y tế làm công tác YTDP chưa đủ nhu cầu định biên. Trung tâm YTDP tỉnh hiện có 52 cán bộ, còn thiếu trên 10 cán bộ, Trung tâm Y tế Mỹ Lộc còn thiếu gần 20 cán bộ YTDP. Trung bình mỗi huyện, thành phố cần từ 36-40 cán bộ YTDP, trên thực tế, còn thiếu khoảng ½ nguồn nhân lực. Bên cạnh đó, trình độ cán bộ YTDP chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra là phải có trên 30% cán bộ thuộc các cơ sở, hệ dự phòng tuyến tỉnh có trình độ đại học và sau đại học; các Trung tâm y tế tuyến huyện có trên 20% cán bộ có trình độ đại học và trên đại học. Sự thiếu hụt cán bộ YTDP và chất lượng chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao trong công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân. Cũng như nhiều địa phương khác trong cả nước, những năm gần đây cơ cấu bệnh tật của tỉnh đã thay đổi: Tỷ lệ mắc các bệnh nhiễm trùng vẫn cao, các bệnh không nhiễm trùng như tai nạn thương tích, tim mạch, ngộ độc, các bệnh chuyển hóa, thần kinh có xu hướng gia tăng. Các bệnh liên quan đến vệ sinh môi trường, nước sạch, vệ sinh an toàn thực phẩm, tai nạn thương tích sẽ là những hiểm họa đối với sức khỏe cộng đồng. Ngoài các bệnh nguy hiểm mới phát sinh, luôn tiềm ẩn nguy cơ phát triển thành dịch như SARS, cúm A(H5N1), cúm A(H1N1), tiêu chảy cấp…, thì thiên tai, thảm họa cũng là nguy cơ khó lường, khi xảy ra thường gây nhiều tổn thất về người và của, đòi hỏi ngành Y tế phải chủ động đầu tư ngày càng cao cho công tác YTDP cả về nguồn nhân lực, phương tiện, cơ sở vật chất, trang thiết bị… để có đủ khả năng giám sát, khống chế dịch bệnh. Theo dự tính của ngành Y tế, từ nay đến năm 2020, cần bổ sung khoảng 1.015 bác sĩ ở các chuyên khoa (935 bác sỹ cho tuyến tỉnh và huyện, 80 bác sỹ cho tuyến xã); trong đó bác sĩ YTDP chiếm số lượng khá lớn nhưng chưa tìm được nguồn. Còn hiện tại, gần 2/3 cán bộ YTDP đang làm việc tại các cơ sở YTDP không được đào tạo theo chuyên ngành mà là bác sĩ đa khoa chuyển sang. Một trong những khó khăn của tình trạng thiếu cán bộ YTDP là việc đào tạo đội ngũ cán bộ YTDP, do một số trường mới tham gia đào tạo chưa có nhiều kinh nghiệm, đội ngũ cán bộ giảng dạy còn thiếu về số lượng và hạn chế về chất lượng... Bên cạnh đó, chỉ số hấp dẫn của ngành YTDP chưa cao, ít người muốn công tác trong lĩnh vực YTDP vì công việc vất vả, thu nhập thấp… Để đạt được mục tiêu về lực lượng cán bộ YTDP, các trường đại học cần mở rộng loại hình đào tạo bác sĩ YTDP, chuyên khoa cho các bác sĩ đang công tác tại tuyến cơ sở... Bên cạnh đó, để tạo sức hút với người học, trước mỗi mùa tuyển sinh, các cơ sở đào tạo nhân lực y tế cần đẩy mạnh công tác truyền thông - tư vấn mùa thi để các thí sinh hiểu vai trò, tầm quan trọng và sự phát triển của y học dự phòng trong công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân, đồng thời cũng nên xem xét điểm chuẩn để tạo điều kiện tuyển sinh theo chỉ tiêu và tránh lãng phí trong đào tạo.
Cùng với việc đào tạo, phát triển mạng lưới YTDP có đủ khả năng giám sát, phát hiện và khống chế các dịch bệnh, giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong, các cấp ủy Đảng, chính quyền cần có giải pháp kiện toàn tổ chức và từng bước phát triển YTDP tuyến tỉnh, huyện theo hướng chuyên khoa sâu, hiện đại, đủ khả năng đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về giám sát, phát hiện và khống chế các loại dịch bệnh. Từng bước chuẩn hóa nhân viên YTDP, vận động nhân dân thực hiện tốt các chương trình mục tiêu về công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe, đẩy mạnh thông tin truyền thông, nâng cao nhận thức về xã hội hóa công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân. Tiếp tục hoàn thiện mạng lưới y tế cơ sở, nâng cao khả năng tiếp cận của người dân đối với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu có chất lượng. Cần nghiên cứu có cơ chế tuyển thẳng vào biên chế các bác sỹ mới ra trường có nguyện vọng về tỉnh công tác và có chính sách ưu đãi cụ thể đối với bác sỹ công tác trong hệ thống YTDP./.
Minh Thuận
