Chưa bao giờ các vấn đề về phát triển đô thị lại nóng như bây giờ. Những mối nguy như: động đất, sóng thần, ô nhiễm không khí, rác thải, thiếu nguồn nước sinh hoạt… đang thực sự là một thách thức lớn đặt ra với các nhà hoạch định chính sách.
Nhìn lại quá trình quy hoạch đô thị của một số thành phố lớn mới thấy còn không ít việc phải làm. Tốc độ đô thị hoá quá nhanh ở các thành phố này trong thời gian qua đã vượt ra ngoài tầm kiểm soát của các nhà quản lý đã đẩy nhanh mức độ ô nhiễm trong đô thị; không gian cây xanh, mặt nước, không gian giải trí, thể dục, thể thao… cũng ngày càng bị thu hẹp. Môi trường xung quanh con người trở nên ngột ngạt, khả năng tiếp xúc với thiên nhiên trong đô thị ngày càng giảm. Các không gian nghỉ ngơi, giải trí cận kề khu ở gần như biến mất cùng với sự xây dựng bừa bãi theo kiểu “tấc đất tấc vàng”. Điều đáng nói là, đã có không ít quy hoạch được làm rất có chất lượng nhưng vẫn không thực hiện được. Quy hoạch chưa đi vào cuộc sống hay nói một cách khác là chưa quản lý được việc xây dựng theo quy hoạch.
Thời gian qua với một số lượng dự án lớn đầu tư vào các thành phố, đã làm cho bộ mặt đô thị thay da đổi thịt. Bên cạnh đó, nhân dân giàu lên đã xây dựng nhiều nhà cửa cũng tạo nên nhiều phố phường tấp nập. Tuy nhiên, có tiền, có nhà đầu tư nhưng luật lệ không đồng bộ, quy hoạch không đáp ứng yêu cầu, kiểm soát xây dựng không chặt chẽ, người dân có tiền thì cứ xây tuỳ tiện, tự phát không cần xin phép, cơi nới cả trên hè đường, kiểu nhà thì kệch cỡm, thiếu thẩm mỹ theo ý thích riêng của từng ông chủ thì làm sao có phố, có đô thị đẹp như quy hoạch đã vạch ra. Một kiến trúc sư đã phải thốt lên: Có luật lệ, có quy hoạch nhưng không có một chính quyền mạnh có biện pháp hữu hiệu thì hiện tượng xây dựng bừa bãi phá quy hoạch sẽ không bị chặn đứng và từ đó sẽ tạo ra việc xây dựng lộn xộn không theo quy hoạch. Nói thì như thế, nhưng trong hoàn cảnh vừa qua cũng phải nhìn nhận rằng chúng ta không thể dùng các biện pháp áp đặt buộc người dân phải tuân theo trong khi vấn đề chủ quyền sử dụng đất đai chưa được xác định rõ ràng, đầy đủ, nhu cầu nhà ở của nhân dân lại quá lớn khiến họ phải cơi nới, xây dựng bất hợp pháp. Bên cạnh đó, cho đến nay công tác thiết kế đô thị vẫn còn rất yếu. Hầu như trong các đô thị lớn số tuyến phố có thiết kế chỉ đếm trên đầu ngón tay. Không những thế, do thu nhập thấp không đủ tiền để xây nhà đẹp người ta phải làm lều, làm lán ngay bên đường mới mở… những việc làm đó đã góp phần tạo nên các khu phố nhếch nhác không theo quy hoạch.
Và như thế, hàng loạt những thách thức đối với công tác quản lý quy hoạch đô thị vẫn đang là nhãn tiền mà để giải quyết được rất cần những quyết sách cụ thể cùng một bộ máy thực thi minh bạch. Bằng không, môi trường sống của người dân vẫn sẽ ngày một xuống cấp, chất lượng sống sẽ bị suy giảm./.
Ngọc Lý
