Đảm bảo an toàn môi trường các vùng nuôi thủy sản là một trong các yếu tố quyết định chất lượng, hiệu quả kinh tế trong nuôi thủy sản. Vấn đề này tuy đã được quan tâm và đã đạt những kết quả nhất định song vẫn cần lưu tâm.
 |
| Hộ nuôi xã Giao Xuân (Giao Thuỷ) cải tạo kè ao, đầm trước vụ nuôi thủy sản mới. |
Nuôi thủy sản quy mô lớn, tập trung, theo hướng liên kết cùng nhau phát triển, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm của các hộ nuôi đã góp phần khống chế dịch bệnh, giảm ô nhiễm môi trường và giúp kiểm soát tốt lượng lớn chất thải bởi việc chủ động đầu tư hệ thống xử lý nước thải, công nghệ nuôi tiên tiến. Tiêu biểu như huyện Hải Hậu, đến nay đã có 650/2.300ha nuôi thủy sản theo phương thức thâm canh. Toàn huyện đã có trên 200 ao nuôi với diện tích trên 25ha tại 80 hộ đã ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, chăm sóc ao nuôi, lắp đặt hệ thống máy móc, thiết bị tự động kiểm tra, kiểm soát các yếu tố lý hóa (oxy, pH, độ kiềm, nhiệt độ...) trong môi trường ao nuôi và gửi thông tin trực tuyến về cổng thông tin của chủ hộ. Nhờ đó, đã giảm được chi phí, thuận lợi trong quản lý ao nuôi, nâng cao hiệu quả bảo vệ môi trường của các ao nuôi. Như ở mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng thương phẩm chất lượng cao áp dụng công nghệ 4.0 của Công ty TNHH Hoàng Đức xã Hải Triều, Công ty TNHH Dịch vụ Xuân Hà An xã Hải Đông. Có 20 hộ áp dụng nuôi tôm trong bể với tổng số trên 200 bể, tập trung tại xã Hải Đông; đây là phương pháp nuôi an toàn, dễ kiểm tra chất lượng môi trường nuôi và tôm nuôi, giảm phụ thuộc vào thời tiết và giảm nguy cơ gây ô nhiễm môi trường... Công tác hướng dẫn, giám sát việc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường vùng nuôi thủy sản được tăng cường. Từ tháng 4 đến tháng 11 hàng năm, Phòng NN và PTNT, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp các huyện đều phối hợp với Chi cục Thủy sản, Chi cục chăn nuôi và thú y tiến hành thu mẫu quan trắc môi trường, thu mẫu nước và mẫu tôm đại diện tại các vùng nuôi. Các kết quả quan trắc, cảnh báo môi trường vùng nuôi, cảnh báo dịch bệnh được thông báo kịp thời đến các vùng nuôi, hộ nuôi, kèm theo khuyến cáo và các biện pháp xử lý môi trường, dịch bệnh bất thường. Hoạt động quan trắc, cảnh báo đã góp phần quan trọng trong công tác phòng, trị bệnh, bảo vệ môi trường cho các vùng nuôi. Tại nhiều vùng nuôi tập trung trên địa bàn toàn tỉnh đã hình thành các tổ chức cộng đồng do người nuôi thành lập, phối hợp chặt chẽ với Ban Nông nghiệp xã để cảnh báo thông tin về dịch bệnh, ngăn chặn hiệu quả các trường hợp xả thải nước ao nuôi bị bệnh ra nguồn nước cấp. Năm 2020 dù phải chịu ảnh hưởng của thời tiết nắng nóng kéo dài hơn trung bình nhiều năm nhưng nhờ chủ động nâng cao chất lượng bảo vệ môi trường, ngăn chặn dịch bệnh đã giúp các vùng nuôi không chịu thiệt hại lớn, nhiều ao nuôi thủy sản chỉ bị chậm lớn.
Tuy nhiên, công tác bảo vệ môi trường các vùng nuôi thủy sản đến nay vẫn còn những bất cập cần xử lý. Theo ngành NN và PTNT, dù cơ sở hạ tầng các vùng nuôi thủy sản đã được quan tâm đầu tư nhưng chưa đáp ứng được tối đa yêu cầu đảm bảo an toàn dịch bệnh, bảo vệ môi trường trong sản xuất do vẫn sử dụng chung với hệ thống thủy lợi sản xuất nông nghiệp, làm muối. Đa số ao nuôi chưa có khu xử lý nước thải, bùn thải nên luôn tiềm ẩn nguy cơ phát sinh dịch bệnh, gây ô nhiễm môi trường. Bên cạnh đó, tại các địa phương vẫn tồn tại tình trạng một số hộ nuôi chưa thực hiện đúng quy trình kỹ thuật trong nuôi trồng thủy sản. Nhiều diện tích nuôi cá nước ngọt quảng canh chưa quan tâm đến công tác cải tạo ao (không tát cạn, nạo vét, bón vôi, phơi đáy ao...) nên khi gặp thời tiết khắc nghiệt (nắng nóng kéo dài) dẫn đến tình trạng ao bị tích tụ khí độc ở đáy thoát lên gây bệnh làm chết cá. Một số hộ nuôi để mực nước trong ao thấp, nhất là các ao nuôi tôm trong giai đoạn mới thả giống, các ao cá trong gia đình nên tôm, cá bị sốc nóng, rét, gây chết cho thủy sản nuôi; nhiều ao nuôi tôm thẻ chân trắng lấy nước trực tiếp từ giếng lọc ngoài biển vào ao nuôi không qua ao lắng, khử khuẩn nên tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh. Bên cạnh đó, tại một số địa phương, sự phối hợp của các cơ quan quản lý trong chỉ đạo các vùng nuôi, chủ hộ nuôi trong phát hiện phòng chống ô nhiễm môi trường, dịch bệnh chưa được thường xuyên.
Để nâng cao hiệu quả bảo vệ môi trường tại các vùng nuôi thủy sản, hiện ngành NN và PTNT, các địa phương tăng cường hướng dẫn các hộ nuôi thực hiện tốt các biện pháp quản lý, chăm sóc ao nuôi, đặc biệt là phòng chống dịch bệnh, chống nóng, chống sốc; quản lý tốt chất thải, nước thải đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường, lây lan dịch bệnh, nhất là những ao nuôi có bệnh; khuyến khích các hộ nuôi thủy sản tăng cường áp dụng các tiến bộ kỹ thuật, ứng dụng công nghệ cao trong nuôi trồng thủy sản thâm canh; hạn chế sử dụng kháng sinh, hóa chất, khuyến khích sử dụng các loại chế phẩm sinh học trong chăm sóc thủy sản và xử lý môi trường; hướng dẫn tu sửa công trình thủy lợi nhỏ, cầu cống nhỏ, chủ động nâng cấp cơ sở hạ tầng vùng nuôi. Tiếp tục nâng cao vai trò quản lý nuôi thủy sản, chú trọng nhiệm vụ bảo vệ môi trường các vùng nuôi của UBND các xã, thị trấn. Về lâu dài, tiếp tục rà soát, bổ sung quy hoạch và thực hiện đúng quy hoạch về thủy sản; khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư vào lĩnh vực thủy sản để huy động lượng vốn lớn cho nâng cấp cơ sở hạ tầng vùng nuôi theo hướng đồng bộ, tách biệt với hệ thống thủy lợi sản xuất nông nghiệp, làm muối./.
Bài và ảnh: Thanh Thúy
