Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đầu tiên đưa tư tưởng về hợp tác xã (HTX) vào Việt Nam. Trong cuốn “Đường kách mệnh” viết năm 1927, Người đã nhấn mạnh: Tục ngữ Việt Nam có câu “Nhóm lại thành giàu, chia nhau thành khó” và “Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại thành hòn núi cao”. Người chỉ rõ tính chất của HTX là tổ chức kinh tế - xã hội; cách tổ chức HTX phải dựa trên nguyên tắc “tự nguyện, dân chủ, cùng có lợi và đi từ thấp đến cao”. Đánh giá đúng vai trò của mô hình tổ chức kinh tế này nên ngay sau Cách mạng Tháng 8 thành công, ngày 11-4-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết thư kêu gọi điền chủ, nông gia Việt Nam tham gia HTX nông nghiệp. Trong thư Bác viết: “Hỡi đồng bào điền chủ nông gia, anh em ta ai chẳng mong được đầy đủ, giàu có, ai chẳng mong cho nước thịnh, dân cường. Vậy chúng ta hãy mau mau chung vốn góp sức, lập nên HTX nông nghiệp ở khắp nơi; từ làng mạc cho đến tỉnh thành đâu đâu cũng phải có HTX”. Hưởng ứng lời kêu gọi thành lập HTX của Chủ tịch Hồ Chí Minh, phong trào kinh tế hợp tác được hình thành và phát triển mạnh với các hình thức hợp tác chủ yếu là Tổ vần công, Tổ đổi công, Tập đoàn sản xuất nông nghiệp. Đỉnh cao của phong trào là năm 1948 HTX Thủy tinh Dân chủ được thành lập ở Chiến khu Việt Bắc, mở đầu cho sự ra đời và phát triển HTX ở Việt Nam. Năm 1964, cũng vào ngày 11-4, Bác Hồ gửi thư cho Đại hội HTX và đội sản xuất nông nghiệp tiên tiến miền núi và trung du, khen ngợi thành tích đạt được của các HTX và đội sản xuất nông nghiệp và yêu cầu các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo các HTX nông nghiệp phát triển. Tại thời điểm đó, ở miền núi và trung du, đã có hơn 70% nông hộ vào HTX nông nghiệp. Với ý nghĩa đó, ngày 27-7-2011 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1268/QĐ-TTg lấy ngày 11-4 hàng năm là “Ngày HTX Việt Nam”.
 |
| Sản xuất dưa nhật xuất khẩu tại Hợp tác xã thanh niên Tân Tiến, xã Yên Tân (Ý Yên). Ảnh: Hoàng Tuấn |
Nam Định là địa phương có phong trào HTX phát triển từ rất sớm, trải qua quá trình hình thành và phát triển cùng với phong trào HTX cả nước, đến nay khu vực kinh tế tập thể toàn tỉnh có 463 HTX trong các ngành, các lĩnh vực kinh tế thu hút trên 382 nghìn thành viên là cá nhân, hộ gia đình và trên 500 nghìn lao động làm việc với tổng số vốn điều lệ trên 676 tỷ 680 triệu đồng, vốn hoạt động trên 3.300 tỷ đồng. Những năm qua, Liên minh HTX tỉnh cũng đã đẩy mạnh công tác phối hợp triển khai hoàn thành tốt các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra, đóng góp quan trọng thúc đẩy kinh tế HTX của tỉnh phát triển, nhất là việc củng cố, đổi mới HTX theo Luật HTX năm 2012. Kinh tế hợp tác, HTX có bước phát triển mới, tiếp tục ra đời nhiều mô hình HTX mới, số HTX có sản phẩm, dịch vụ tiêu biểu đáp ứng nhu cầu của thành viên và của thị trường ngày càng tăng. Các HTX đã tổ chức tốt các hoạt động sản xuất, kinh doanh dịch vụ gắn với tạo thu nhập và cải thiện đời sống của thành viên. Toàn tỉnh có 70 HTX nông nghiệp thực hiện liên kết với các doanh nghiệp trong sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản cho các hộ thành viên; trong đó có 30 sản phẩm của các HTX được đánh giá sản phẩm OCOP xếp hạng 3 sao và 4 sao (chiếm trên 20% tổng sản phẩm OCOP toàn tỉnh). Hiện có 1.029 tác nhân tham gia liên kết thực hiện chuỗi sản xuất - chế biến - tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, trong đó bao gồm 935 hộ nông dân, 70 HTX và 25 doanh nghiệp. Hết năm 2020, toàn tỉnh có 20 HTX ứng dụng công nghệ cao, tăng 7 HTX so với năm 2019. Trong đó có 8 HTX áp dụng công nghệ trong canh tác; 6 HTX áp dụng công nghệ trong nuôi trồng, bảo quản sản phẩm và 3 HTX ứng dụng công nghệ tự động hóa sản xuất. Hoạt động hiệu quả của các HTX đã góp phần hoàn thành tiêu chí số 13 trong bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới (NTM) của tỉnh. Hiện đã có 1 HTX và 1 doanh nghiệp của tỉnh là đầu mối kết nối sản xuất theo chuỗi giá trị chế biến, tiêu thụ với 68 HTX nông nghiệp trên địa bàn. Hiệu quả hoạt động của kinh tế tập thể nói chung, HTX nói riêng đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội, xây dựng NTM, góp phần đưa tỉnh ta về đích NTM sớm hơn kế hoạch 1,5 năm so với Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX đề ra và là một trong 2 tỉnh về đích tỉnh NTM đầu tiên của cả nước. Trong quá trình phát triển của các HTX thành viên, Liên minh HTX tỉnh đã tích cực đồng hành, hỗ trợ nhiều mặt tư vấn, hỗ trợ pháp lý đến đào tạo nâng cao nghiệp vụ quản lý cho cán bộ HTX, tìm kiếm các nguồn hỗ trợ nâng cao năng lực cho HTX... xúc tiến hoàn thiện hồ sơ để thành lập Liên hiệp HTX; vận động, tư vấn thành lập các HTX kiểu mới theo từng chuyên ngành, lĩnh vực. Công tác phát triển thành viên luôn được Liên minh HTX tỉnh coi trọng. Các HTX thành lập mới đều tự nguyện tham gia thành viên, năm 2020 Liên minh HTX tỉnh đã kết nạp 13 thành viên mới, nâng tỷ lệ số HTX là thành viên Liên minh HTX tỉnh lên trên 92%. Với những kết quả đã đạt được, Liên minh HTX tỉnh đã được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba và nhiều lần được UBND tỉnh tặng Bằng khen…
Phát huy truyền thống, thời gian tới Liên minh HTX tỉnh tiếp tục bám sát Nghị quyết Đại hội Liên minh HTX tỉnh nhiệm kỳ 2020-2025, quyết tâm đổi mới, phát triển toàn diện theo Kết luận số 70-KL/TW ngày 9-3-2020 của Bộ Chính trị. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức hoạt động để nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh đối với tổ hợp tác, HTX, quỹ tín dụng gắn với nhu cầu và lợi ích của thành viên; phát huy vai trò của các thành viên trong phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương; đa dạng hóa các hình thức liên kết, tổ chức sản xuất gắn với tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, góp phần hoàn thành mục tiêu xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu. Phát triển kinh tế hợp tác mà nòng cốt là HTX mạnh cả về chất và lượng trên tất cả các ngành, lĩnh vực, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội theo hướng bền vững. Đẩy mạnh công tác tư vấn thành lập mới HTX gắn với chuỗi giá trị và tư vấn xây dựng sản phẩm OCOP theo Kế hoạch số 182/KH-UBND của UBND tỉnh. Tích cực tư vấn, hỗ trợ các HTX tham gia các hội chợ thương mại và tham gia các diễn đàn, các chương trình giao thương kết nối cung cầu, xúc tiến thương mại. Tăng cường phối hợp với các sở, ban, ngành, đoàn thể, các huyện, thành phố để tổ chức hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho các HTX và kiện toàn nhân sự Ban chấp hành Liên minh HTX tỉnh nhiệm kỳ 2020-2025./.
Trần Văn Phiệt
(Phó Chủ tịch Phụ trách Liên minh HTX tỉnh)
