Từ chỗ là nghề phụ, manh mún, tự phát của các hộ dân, đến nay, trồng nấm tại xã Hải Chính (Hải Hậu) đã phát triển mạnh thành một nghề đem lại thu nhập cao ổn định cho nhiều hộ nông dân trên địa bàn xã với sự ra đời của Hợp tác xã (HTX) tiểu thủ công nghiệp Linh Phát.
 |
| Sản xuất nấm linh chi sạch ở HTX tiểu thủ công nghiệp Linh Phát tại xã Hải Chính. |
Chia sẻ với chúng tôi, anh Nguyễn Văn Thành, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX cho biết, năm 2010, nhận thấy nghề trồng nấm mặc dù có nhiều lợi thế với chi phí đầu tư thấp, ít tốn công chăm sóc, nguồn nguyên phụ liệu đơn giản, dễ kiếm ngay tại địa phương nhưng giá trị kinh tế thấp, sản lượng thất thường, đầu ra thiếu ổn định nên nhiều bà con không “mặn mà” với nghề. Do vậy, anh nung nấu quyết tâm “vực dậy” nghề trồng nấm ở quê hương với mục tiêu tạo dựng thương hiệu nấm sạch ở địa phương, trong đó chọn nấm linh chi là sản phẩm chủ lực đại diện thương hiệu. Theo các tài liệu nghiên cứu, nấm linh chi là một loại thảo dược quý, có nhiều công dụng trong việc hỗ trợ điều hòa huyết áp, tăng khả năng miễn dịch cho cơ thể, hỗ trợ giải độc và cải thiện bệnh viêm gan mãn tính, xơ gan, thần kinh suy nhược lại cho thu nhập cao hơn so với trồng các loại nấm khác. Hiện nay, do đời sống tăng cao, người dân ngày càng quan tâm tới sức khỏe nên nhu cầu nấm linh chi cho thị trường cũng lớn hơn. Để hiện thực hoá mục tiêu trên, anh đã lặn lội lên Trung tâm Nghiên cứu và phát triển nấm (Viện Di truyền Nông nghiệp - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) để học hỏi, tích luỹ kinh nghiệm về trồng nấm, đặc biệt là nấm dược liệu linh chi. Năm 2011, anh bàn bạc với gia đình đầu tư 800 triệu đồng xây dựng khu trồng nấm linh chi, bào ngư, mộc nhĩ rộng 2.300m2 với hệ thống dây chuyền ứng dụng quy trình công nghệ nhân giống, nuôi trồng, sản xuất nấm sạch khép kín với nguyên liệu chọn lọc từ hợp chất hữu cơ thiên nhiên như mùn cưa, rơm rạ. Toàn bộ dây chuyền hệ thống sản xuất nấm sạch được đồng bộ khép kín từ nhà chứa nguyên liệu, nhà ủ, sàng lọc nguyên liệu, khu vực đóng bịch phôi giống nấm bằng máy tự động, buồng hấp thanh trùng, phòng sạch cấy phôi nấm sau khi hấp thanh trùng, khu sản xuất, khu sấy, đóng gói nấm. Thời gian đầu, cơ sở của anh gặp nhiều khó khăn do chưa nắm bắt kỹ các quy trình sản xuất, kinh nghiệm cấy phôi giống nấm, xử lý nguyên, phụ liệu chưa đảm bảo nên nấm dễ bị nhiễm bệnh, phát triển không đồng đều, chất lượng chưa đạt. Không nản chí, anh tiếp tục rà soát từng khâu trong quy trình, hoàn thiện kỹ thuật sản xuất và theo dõi sát sao từng giai đoạn phát triển của nấm để xử lý kịp thời. Chỉ sau một thời gian ngắn, cây nấm đã không phụ lòng người chăm, phát triển đồng đều, chất lượng tốt dần, tỷ lệ thành công trên 90%, được thị trường trong và ngoài tỉnh đón nhận bởi chất lượng cao, sạch. Theo anh Thành, để nấm đạt năng suất, tính dược liệu cao đòi hỏi phôi giống tốt, nguyên liệu mùn cưa sạch, nước sạch cùng với đó môi trường trồng luôn phải đảm bảo độ ẩm từ 85-95%, nhiệt độ thích hợp từ 25-27 độ C, đặc biệt trong quá trình trồng hoàn toàn không được sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Phải thường xuyên kiểm soát, phát hiện sớm bịch phôi nấm bị mốc và phải loại bỏ ngay để tránh lây lan. Bình quân, mỗi năm sản xuất được 2 vụ nấm linh chi, sau 3 tháng có thể thu hoạch; còn nấm bào ngư sau 1 tháng lên giàn có thể thu hoạch gối vụ trong cả năm. Thông thường, mỗi bịch phôi giống có thể thu hoạch được 3 lần. Mỗi năm, trừ chi phi giống, nhân công lao động, trồng nấm mang về cho gia đình anh hơn 1 tỷ đồng. Từ thành công của mô hình trồng nấm linh chi của gia đình anh Thành, năm 2014, HTX tiểu thủ công nghiệp Linh Phát được thành lập với 25 thành viên, vốn điều lệ 1 tỷ 550 triệu đồng. Đến nay, mỗi năm, HTX cung ứng ra thị trường hơn 5 tấn nấm sạch linh chi, 70 tấn nấm bào ngư và 30 tấn nấm mèo (mộc nhĩ). Giá cả các sản phẩm đều ổn định đạt hiệu quả kinh tế cao với 500 nghìn đồng/kg nấm linh chi khô, 30 nghìn đồng/kg nấm bào ngư tươi và 120 nghìn đồng/kg nấm mộc nhĩ. Toàn bộ các sản phẩm của HTX đều được đảm bảo sản xuất theo đúng quy trình VietGAP. Ngoài ra, mỗi năm HTX sản xuất khoảng 30 nghìn phôi nấm linh chi và 40 nghìn phôi nấm bào ngư, mộc nhĩ. HTX đã ký hợp đồng tiêu thụ sản phẩm với 3 Công ty chuyên thu mua, chế biến tại Hải Phòng, Hà Nội và Hưng Yên; cung cấp phôi nấm cho các xã lân cận trong và ngoài huyện như Hải Đường, Hải An, Hải Hưng, huyện Trực Ninh, Nghĩa Hưng… HTX đang tạo việc làm cho 25 thành viên, chủ yếu là nhân dân địa phương với mức thu nhập từ 4-5 triệu đồng/người/tháng. Bên cạnh đó, nhằm gia tăng giá trị sản phẩm nấm linh chi, HTX đã xây dựng quy trình và sản xuất rượu nấm linh chi Linh Phát và túi trà lọc linh chi Linh Phát được Hội đồng thẩm định chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) của huyện, tỉnh công nhận đạt tiêu chuẩn 3 sao. Mỗi năm, HTX cung cấp thị trường hơn 2.000 chai rượu nấm, 10 nghìn hộp trà nấm túi lọc. Doanh thu của HTX mỗi năm từ 4,5-5 tỷ đồng.
Thời gian tới, ngoài các sản phẩm hiện có, HTX sẽ nghiên cứu từng bước thí điểm sản xuất đông trùng hạ thảo, nhằm hướng tới các sản phẩm bảo vệ sức khoẻ người dân chất lượng cao, tính cạnh tranh cao đồng thời thúc đẩy tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, nâng cao giá trị thu nhập từ sản xuất nông nghiệp, hướng tới phát triển bền vững kinh tế gắn với xây dựng nông thôn mới ở địa phương./.
Bài và ảnh: Đức Toàn
