Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT), năm nay lượng nước trên hệ thống các sông thiếu hụt từ 20-50% so với bình quân hàng năm, lượng dòng chảy về các hồ chứa thiếu hụt, chỉ đạt 61% so dung tích thiết kế; trong khi đó mực nước triều năm nay dâng cao hơn từ 60-70cm so với cùng kỳ năm ngoái dẫn đến tình trạng mặn xâm nhập rất sâu gây khó khăn cho việc lấy nước đổ ải, làm đất, phục vụ gieo cấy lúa xuân năm 2020. Vì vậy, Sở NN và PTNT và các địa phương đang tập trung cao cho nhiệm vụ lấy nước, làm đất bảo đảm gieo cấy lúa xuân trong khung thời vụ tốt nhất.
 |
| Đoàn công tác của Sở NN và PTNT kiểm tra công tác lấy nước đổ ải, làm đất tại xã Nam Dương (Nam Trực). |
Theo kế hoạch, vụ xuân 2020 toàn tỉnh gieo cấy khoảng 76.313ha lúa. Tuy nhiên đến thời điểm này việc lấy nước đổ ải, làm đất gặp rất nhiều khó khăn, nhất là các huyện phía nam tỉnh, do mặn xâm nhập sâu. Kết quả quan trắc cho thấy, đến ngày 20-1 mặn đã xâm nhập vào các triền sông cách biển từ 20-35km. Cụ thể, trên triền sông Hồng, mặn đã lên qua cống số 7 (gần ngã 3 sông Hồng và sông Ninh Cơ và là cống xa biển nhất của hệ thống thủy nông Xuân Thủy trên triền sông Hồng) với độ mặn đo được là 3,75%0, vượt ngưỡng cho phép lấy vào trong đồng là 2,750/00; đã có thời điểm mặn xâm nhập qua Mom Rô vào triền sông Ninh Cơ. Trên triền sông Ninh Cơ, mặn lên đến cống Trệ (cách biển 29km) với độ mặn lớn nhất đo được là 30/00, vượt ngưỡng cho phép lấy vào đồng 20/00. Tại triền sông Đáy, mặn lên tới cống Tam Tòa (cách biển 35km) với độ mặn lớn nhất đo được là 20/00, vượt ngưỡng cho phép lấy vào trong đồng là 10/00. Mặn xâm nhập sâu nên rất ít cống trên các sông có thể mở lấy nước và số giờ mở cống lấy nước bình quân rất thấp, có cống chỉ tranh thủ mở lấy nước được từ 15-30 phút; hơn nữa thời điểm có thể mở lấy nước được hầu hết là thời điểm mực nước triều còn thấp, do đó hiệu quả lấy nước không cao, các đơn vị, địa phương phải tổ chức bơm tát mới lấy được nước vào ruộng. Theo báo cáo của các Công ty Khai thác công trình thủy lợi thuộc tỉnh thì tổng diện tích sẽ gặp khó khăn về nước tưới ước khoảng 23.980ha; trong đó khó khăn nhất là khoảng 14 nghìn ha thuộc địa bàn phục vụ của 2 Công ty thủy nông Xuân Thủy và Nghĩa Hưng.
Trước tình hình khó khăn trên, thực hiện Chỉ thị số 8008/CT-BNN-TCTL ngày 25-10-2019 của Bộ NN và PTNT và Công văn số 940/UBND-VP3 ngày 11-11-2019 của UBND tỉnh về tăng cường thực hiện các giải pháp thủy lợi phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh mùa khô năm 2019-2020, ngày 3-1-2020, Sở NN và PTNT đã có Công văn số 18/SNN-CCTL về việc tập trung lấy nước phục vụ gieo cấy lúa vụ đông xuân 2019-2020. Căn cứ lịch thời vụ, các địa phương, các Công ty thủy nông đã xây dựng kế hoạch lấy nước phù hợp với các đợt xả nước hồ thủy điện; đồng thời tranh thủ triều cường lấy nước trước các đợt xả hồ chứa. Đồng chí Nguyễn Trí Thiện, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH một thành viên KTCTTL Xuân Thủy cho biết: Thực hiện chỉ đạo của Sở NN và PTNT, tranh thủ triều cường Công ty đã tiến hành 2 đợt lấy nước, đợt 1 từ ngày 23-12-2019 đến 1-1-2020 và đợt 2 từ ngày 8-1 đến 18-1-2020 để thay tháo nước trong hệ thống kênh mương, thau chua, rửa mặn. Tuy nhiên do mặn xâm nhập sâu, giờ mở cống lấy nước thấp nên hiệu quả lấy nước không cao, qua 2 đợt lấy nước trước các đợt xả nước của các hồ chứa, toàn hệ thống mới lấy được 22,5% tổng diện tích gieo cấy lúa xuân của 2 huyện Giao Thủy và Xuân Trường. Theo kế hoạch, ngày 26-1-2020 các hồ thủy điện mới bắt đầu xả nước thì hệ thống thủy nông Xuân Thủy mới có thể tiếp tục lấy nước vào đồng phục vụ đổ ải làm đất. Tuy nhiên đây là thời điểm nghỉ Tết Canh Tý 2020 nên người dân sẽ không ra đồng làm đất. Như vậy sau kỳ nghỉ Tết lượng nước lấy vào đồng sẽ ngấm, bốc hơi gây thiếu nước, ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng làm đất gieo cấy lúa xuân...
Theo Sở NN và PTNT, đến ngày 20-1 toàn tỉnh đã lấy nước được 62,7% tổng diện tích gieo cấy vụ xuân, trong đó một số địa phương có tiến độ lấy nước nhanh là Hải Hậu đạt 83%, Trực Ninh 80%. Vùng khó khăn chính trong đợt lấy nước đổ ải, làm đất là vùng thuộc hệ thống thủy nông Xuân Thủy với khoảng 7 nghìn ha và Nghĩa Hưng là hơn 7 nghìn ha. Đối với những vùng này nếu không có các đợt xả nước của các hồ chứa thì xâm nhập mặn dâng cao sẽ không thể lấy nước. Đồng chí Trần Đức Việt, Phó Giám đốc Sở NN và PTNT cho biết: Lường trước những khó khăn trong sản xuất vụ xuân năm 2020, Sở NN và PTNT đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Chỉ thị về việc triển khai kế hoạch sản xuất vụ đông và phát động chiến dịch làm thủy lợi nội đồng phục vụ sản xuất nông nghiệp, trong đó yêu cầu các đơn vị, địa phương tập trung hoàn thành các công trình trực tiếp phục vụ sản xuất nông nghiệp trước ngày 15-1-2020, đảm bảo thông nước từ công trình đầu mối đến mặt ruộng. Sở NN và PTNT đã thành lập các đoàn đi kiểm tra, đôn đốc và trực tiếp chỉ đạo các Công thủy nông tập trung thực hiện các biện pháp lấy nước phục vụ sản xuất. Chỉ đạo, đôn đốc các Công ty TNHH một thành viên KTCTTL các huyện tập trung xây dựng chi tiết kế hoạch và tập trung triển khai các biện pháp lấy nước vào các kỳ triều cường, nhất là thời điểm cuối tháng 12-2019 và đầu tháng 1-2020 để nâng mực nước trong tất cả tuyến sông nội đồng, tiến hành thau chua, rửa mặn và cấp nước cho đồng ruộng; phối hợp với các HTX nông nghiệp chuẩn bị máy bơm dã chiến bơm nước tạo nguồn và sử dụng nước tiết kiệm; đồng thời chủ động bám sát lịch xả nước của các hồ chứa, trong đó đợt 1 từ ngày 20 đến 23-1 tức 26 đến 29 Tết và đợt 2 từ ngày 5-2 đến ngày 12-2-2020 để lấy nước. Sở NN và PTNT yêu cầu các địa phương, đơn vị phải lấy đủ nước để làm đất và bảo đảm gieo cấy lúa xuân theo đúng kế hoạch đề ra.
Với những biện pháp chỉ đạo cụ thể, thiết thực và phù hợp với tình hình thực tiễn, Sở NN và PTNT và các địa phương, đơn vị đang nỗ lực tập trung cao nhất cho nhiệm vụ lấy nước làm đất bảo đảm điều kiện phục vụ gieo cấy lúa xuân 2020 trong khung thời vụ tốt nhất, tạo tiền đề giành sản xuất vụ xuân thắng lợi./.
Bài và ảnh: Văn Đại
