Tiêu chí môi trường được xác định là tiêu chí khó ngay từ khi triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020, do vấn đề này trước đây chưa quan tâm đúng mức, để tồn lưu nhiều bất cập cả trong việc chấp hành cũng như công tác quản lý về bảo vệ môi trường. Ngoài ra, yêu cầu của tiêu chí môi trường có sự thay đổi từ quy định chỉ cần đảm bảo mức cơ bản đạt của tỉnh trong giai đoạn năm 2013-2015 sang phải đạt chuẩn quốc gia nếu xét công nhận đạt xã nông thôn mới sau năm 2015, vì vậy các ngành, các huyện, thành phố phải hướng dẫn và hỗ trợ để các địa phương đã được công nhận xã nông thôn mới giai đoạn trước tiếp tục thực hiện tiêu chí môi trường theo chuẩn mới.
 |
| Xã Hải Đường (Hải Hậu) xây dựng, duy trì tuyến đường hoa, góp phần cải tạo cảnh quan môi trường. |
Để sớm hoàn thành tiêu chí môi trường, UBND tỉnh đã chỉ đạo các ngành, các địa phương ưu tiên tháo gỡ, xử lý những bất cập tồn tại như: bộ máy cán bộ quản lý môi trường các cấp, đặc biệt là cấp xã, chủ yếu là cán bộ quản lý đất đai kiêm nhiệm công tác nên chưa đáp ứng được yêu cầu công việc; nguồn lực, kinh phí đầu tư cho công tác bảo vệ môi trường còn hạn chế, chưa tương xứng với yêu cầu và xu hướng phát triển kinh tế; ý thức về bảo đảm vệ sinh, bảo vệ môi trường trong sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh của người dân chưa cao, còn trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước; công tác thu gom, xử lý rác, nước thải chưa tốt, nhất là ở các khu đông dân cư và làng nghề; tỷ lệ số hộ dân nông thôn được dùng nước sạch trên toàn tỉnh còn thấp, nhất là ở 3 huyện ven biển Hải Hậu, Giao Thủy, Nghĩa Hưng. UBND tỉnh thường xuyên chỉ đạo tập trung nguồn nhân lực và kinh phí cho thực hiện tiêu chí môi trường; trong đó hàng năm bố trí nguồn kinh phí sự nghiệp môi trường chiếm trên 1% tổng chi ngân sách của tỉnh. Các sở, ngành, cơ quan chuyên môn cấp tỉnh phân công lãnh đạo, cán bộ chuyên trách thường xuyên nắm bắt địa bàn, hướng dẫn, hỗ trợ các huyện, xã xử lý cụ thể các vấn đề cần thiết để hoàn thành tiêu chí môi trường theo quy định. Sở Tài nguyên và Môi trường bám sát chỉ đạo của Trung ương, Tỉnh ủy, UBND tỉnh và quy định của pháp luật để xây dựng chương trình, kế hoạch, tham mưu ban hành các quyết định, quy định, hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ để cấp huyện, cấp xã làm căn cứ tự giác nâng cao tinh thần, trách nhiệm triển khai, hoàn thiện các nhiệm vụ trong thực hiện tiêu chí môi trường của địa phương mình như: Quy định trách nhiệm về bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh; Hướng dẫn về thực hiện tiêu chí môi trường của xã đạt chuẩn nông thôn mới giai đoạn 2016-2020; hướng dẫn thành phần hồ sơ tiêu chí môi trường đối với huyện đạt chuẩn nông thôn mới. Công tác thu gom, xử lý rác thải được quan tâm chỉ đạo, huy động toàn cộng đồng tham gia; vận hành đúng hướng dẫn tại các khu xử lý rác sinh hoạt; kiểm soát việc vứt rác bừa bãi ra đường giao thông, kênh mương; định kỳ tổ chức huy động toàn dân ra quân tổng vệ sinh môi trường xung quanh khu vực sinh sống; tăng cường chỉ đạo trồng cây xanh trên địa bàn theo chỉ tiêu tỉnh giao. Các ngành chức năng còn phối hợp với UBND các huyện, thành phố tăng cường quản lý, giám sát hoạt động bảo vệ môi trường của các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất vùng nông thôn; tăng cường các hoạt động bảo vệ môi trường trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản như: hướng dẫn xử lý và tiêu hủy các chất thải trong hoạt động nông nghiệp gồm: dụng cụ, bao bì đựng phân bón, hóa chất bảo vệ thực vật; quản lý chặt chẽ các nguồn thải từ hoạt động chăn nuôi gia súc, gia cầm, thủy sản; tiêu hủy gia súc, gia cầm bị dịch bệnh theo đúng quy định, đảm bảo vệ sinh môi trường; đẩy mạnh áp dụng các biện pháp kỹ thuật canh tác, từng bước giảm thiểu việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hóa học; tuân thủ các yêu cầu kỹ thuật khi sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật, phân bón hóa học trong sản xuất nông nghiệp; đẩy mạnh thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về cung cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn. Để tạo chuyển biến chiều sâu trong thực hiện tiêu chí môi trường nông thôn mới, công tác tuyên truyền, giáo dục được tăng cường bằng nhiều hình thức, kêu gọi sự đồng thuận nỗ lực, chung sức thực hiện tiêu chí môi trường từ người dân thông qua chương trình phối hợp của Sở Tài nguyên và Môi trường với Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân, Liên đoàn lao động, Đoàn Thanh niên, Liên minh Hợp tác xã, Hội Cựu chiến binh, Hội Người cao tuổi tỉnh được ký kết hàng năm. Qua đó đã giúp hoạt động tuyên truyền được phủ kín trên các lĩnh vực, hoạt động liên quan đến tài nguyên và môi trường; trong đó tập trung cung cấp thông tin về các quy định của pháp luật, quyền hạn và nghĩa vụ của mỗi người dân trong công tác bảo vệ môi trường; thực trạng, biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường. Xây dựng, duy trì hiệu quả các mô hình hoạt động quần chúng tham gia bảo vệ môi trường nông thôn như: phong trào ra quân tổng vệ sinh môi trường quy mô toàn huyện; phong trào "Ngày thứ bảy tình nguyện", "Ngày chủ nhật xanh" quy mô toàn xã; phân loại, xử lý rác thải tại nguồn giúp giảm thiểu lượng rác thải phải xử lý tại các khu xử lý tập trung. Tại nhiều xã, thị trấn, nhân dân đã tự nguyện đóng góp kinh phí, công sức kết hợp với nguồn ngân sách địa phương để xây dựng các công trình bảo vệ môi trường; các cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ đã từng bước chấp hành quy định bảo vệ, áp dụng nhiều biện pháp giảm thiểu tác động ô nhiễm môi trường.
Với sự quan tâm chỉ đạo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự vào cuộc của các cấp, các ngành, các đoàn thể chính trị xã hội và người dân, công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần hoàn thành chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới của tỉnh. Hiện, sau 10 năm thực hiện, các tiêu chí về môi trường trong xây dựng nông thôn mới của tỉnh đã cơ bản được hoàn thành với 11 dự án cấp nước sạch nông thôn, tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 99,78%; 100% các xã, thị trấn đều thành lập tổ, đội vệ sinh môi trường để thu gom rác thải sinh hoạt; 186/209 xã, thị trấn có công trình xử lý rác thải sinh hoạt; tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải rắn ở nông thôn đạt 88%; chất thải rắn y tế nguy hại đạt 92,4%; tỷ lệ hộ có nhà tiêu, nhà tắm, bể chứa nước sinh hoạt hợp vệ sinh đạt 95,7%; 100% hộ gia đình và cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm ở nông thôn tuân thủ các quy định đảm bảo an toàn thực phẩm; 2/3 khu công nghiệp đã đi vào hoạt động có trạm xử lý nước thải tập trung; 9/19 cụm công nghiệp huyện, thành phố đã đầu tư hệ thống xử lý nước thải. Các làng nghề đã cơ bản thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, thu gom xử lý chất thải và lập phương án bảo vệ môi trường theo quy định. Một số bất cập, nổi cộm trong bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh như tình trạng ô nhiễm môi trường tại làng nghề Bình Yên xã Nam Thanh (Nam Trực) cũng đã được tập trung xử lý. Đặc biệt, huyện Hải Hậu, địa phương đầu tiên của tỉnh về đích nông thôn mới từ năm 2015 nên huyện có điều kiện sớm bắt tay vào xây dựng huyện nông thôn mới nâng cao và là đơn vị điểm trong thực hiện tiêu chí môi trường nông thôn mới kiểu mẫu, nâng cao; trở thành điểm đến tham quan, học tập kinh nghiệm bảo vệ môi trường của các tỉnh.
Tuy nhiên, công tác bảo vệ môi trường phải làm thường xuyên, liên tục mới đảm bảo hiệu quả bền vững. Thời gian tới, các ngành, các địa phương tập trung nguồn lực, nâng cao hiệu quả phối hợp, bám sát chỉ đạo của Trung ương, Tỉnh ủy, UBND tỉnh về thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới để xây dựng kế hoạch, từng bước hoàn thiện và duy trì tiêu chí môi trường nông thôn mới và nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu; chủ động tham mưu xây dựng cơ chế, chính sách tài chính để tăng cường năng lực về vật chất, nhân lực cho công tác bảo vệ môi trường; huy động, thu hút nguồn tài chính xã hội hóa để đầu tư xây dựng các công trình xử lý chất thải. Các huyện, thành phố, các xã tập trung chỉ đạo cơ quan chuyên môn trực thuộc thực hiện nghiêm Quyết định số 12/2017/QĐ-UBND ngày 16-5-2017 của UBND tỉnh quy định trách nhiệm về bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh; chủ động đề xuất, bố trí kinh phí xử lý chất thải cụm công nghiệp, làng nghề, nhất là các làng nghề có nguy cơ ô nhiễm cao; chủ động yêu cầu chuyển đổi ngành nghề, chấm dứt hoạt động hoặc di dời đối với các cơ sở không thuộc danh mục ngành nghề được khuyến khích phát triển vào các khu công nghiệp, cụm công nghiệp; thực hiện quyết liệt công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt nông thôn; tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục thông qua chương trình phối hợp với các tổ chức hội, đoàn thể để tạo sự đồng thuận, tự nguyện chung sức thực hiện quy định trách nhiệm bảo vệ môi trường của toàn dân./.
Bài và ảnh: Thanh Thúy
