Làng nghề cơ khí Bình Yên xã Nam Thanh (Nam Trực) có 232 hộ sản xuất, kinh doanh tái chế, cô đúc nhôm; bình quân mỗi tháng chuyên tái chế 351-400 tấn vỏ lon bia, nhôm phế liệu thành sản phẩm nhôm gia dụng, nhôm nguyên liệu. Trong quá trình sản xuất phát sinh nước thải công nghiệp, bụi, khí than và chất thải rắn gây ô nhiễm môi trường. Làng nghề đã được hỗ trợ đầu tư một số dự án, trong đó có dự án khắc phục giảm thiểu ô nhiễm môi trường do Sở Tài nguyên và Môi trường làm chủ đầu tư từ năm 2013-2017 với tổng kinh phí là 88,9 tỷ đồng. Tuy nhiên, sau khi dự án hoàn thành việc vận hành vẫn bị ắc tắc do vướng cơ chế quản lý và gần đây mới được tháo gỡ.
 |
| Cán bộ Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Nam Trực kiểm tra chất lượng vận hành của Trạm xử lý nước thải tập trung làng nghề Bình Yên. |
Chỉ vài tháng trước khi đến làng nghề Bình Yên đều thấy các tuyến kênh và khúc sông Ba Cồn chạy quanh xã Nam Thanh có nhiều đoạn bị hóa chất, cặn kim loại do các hộ tái chế nhôm thải ra tích tụ thành những mảng lớn, gây cản trở dòng chảy; những đống lớn rác thải sinh hoạt và xỉ than của làng nghề chất dọc các tuyến đường vào làng. Đặc biệt, vào những ngày thời tiết nồm ẩm mọi người đều thấy khó thở vì mùi hóa chất, khói bụi ken đặc không khí... Trở lại làng nghề Bình Yên hôm nay có thể thấy rõ những chuyển biến tích cực về môi trường nơi đây. Toàn bộ lượng xỉ than, rác thải xây dựng đã được thu gom, xử lý; cây bóng mát, hoa được trồng bổ sung ven đường, dọc tuyến sông kênh vừa tạo cảnh quan tươi xanh vừa ngăn chặn tái diễn vi phạm đổ thải bừa bãi. Các tuyến kênh, sông quanh làng đều được được nạo vét, thu gom váng cặn nhôm, hóa chất và thanh thải nguồn nước. Theo đồng chí Nguyễn Xuân Hưởng, Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Nam Trực, đó là chỉ những đổi thay trực quan dễ dàng nhận thấy, còn nhiều chuyển biến tích cực có ý nghĩa lâu dài nữa ở làng nghề Bình Yên. Xã Nam Thanh đã thành lập được Hợp tác xã dịch vụ môi trường Nam Thanh để quản lý thu gom, xử lý chất thải từ hoạt động sản xuất, kinh doanh tại làng nghề Bình Yên. UBND xã làm chủ đầu tư, thực hiện dứt điểm các hạng mục công trình cải tạo môi trường, cảnh quan nông thôn, gồm: thu gom, xử lý 170 tấn xỉ nhôm tồn lưu trong kho tập kết của làng nghề Bình Yên; nạo vét hệ thống cống, rãnh thoát nước trước làng nghề; cải tạo, chỉnh trang khu xử lý và lò đốt rác thải sinh hoạt của xã tại làng nghề; duy tu, mở rộng đoạn đường phía trước làng nghề Bình Yên. Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện đã trực tiếp chỉ đạo, giám sát thực hiện các nhiệm vụ: xử lý rác thải tồn đọng, quá tải tại khu xử lý rác thải sinh hoạt tập trung xã Nam Thanh tại làng nghề Bình Yên; thu gom, xử lý toàn bộ lượng xỉ than, rác thải xung quang làng nghề; xây dựng bãi tập kết xỉ than tạm thời, hướng dẫn các hộ sản xuất đổ thải đúng nơi quy định; phối hợp với địa phương trồng bổ sung hoa, cây xanh dọc các tuyến đường quanh làng nghề. Cùng với việc đầu tư các công trình để khắc phục, xử lý ô nhiễm, xã còn tập trung tuyên truyền, vận động nhân dân trong thôn, các hộ sản xuất, kinh doanh thay đổi hành vi ứng xử trong việc bảo vệ, giữ gìn môi trường sống. Nỗ lực nói đi đôi với làm của các cấp chính quyền từ huyện đến thôn, xóm đã giúp người dân, các hộ sản xuất, kinh doanh từng bước thay đổi nhận thức và thiết thực chuyển biến trong hành động, chung sức cùng chính quyền địa phương khắc phục, xử lý tình trạng ô nhiễm môi trường. Các hộ dân, doanh nghiệp đã tự nguyện góp đất để địa phương xây dựng bãi tập kết xỉ than tạm thời; ký cam kết không mở rộng quy mô sản xuất, không thành lập mới các cơ sở nhúng rửa, cô đúc lon nhôm trong khu dân cư; đồng hành cùng với chính quyền địa phương trong quản lý chất thải, hiện trên địa bàn làng nghề không còn tình trạng vứt, đổ bừa bãi tro xỉ, phế thải sản xuất; tích cực tham gia phong trào tự quản trong khu dân cư và trồng hoa, cây xanh tạo cảnh quan môi trường.
Để xử lý triệt để tình trạng ô nhiễm môi trường của làng nghề Bình Yên, UBND huyện Nam Trực chỉ đạo UBND xã Nam Thanh tăng cường quản lý Nhà nước đối với hoạt động của làng nghề; không cấp phép mở rộng quy mô sản xuất của các cơ sở, không cấp phép mới cho các hoạt động nhúng rửa, cô đúc lon nhôm trong khu dân cư; kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Hướng dẫn, hỗ trợ, tạo điều kiện cho Hợp tác xã dịch vụ môi trường làng nghề Nam Thanh hoạt động hiệu quả. Thông báo rộng rãi về lộ trình, tiến độ xây dựng cũng như phương án sản xuất, phương án quản lý của khu nhúng rửa nhôm tập trung để di dời 100 hộ sản xuất có hoạt động nhúng rửa ra khu nhúng rửa tập trung của xã; xây dựng hồ điều hòa và một số hạng mục công trình để dẫn nước thải vào Trạm xử lý. Sau khi hoàn thành các hạng mục khu nhúng rửa, hồ điều hòa, huyện sẽ chỉ đạo các phòng, ban chuyên môn, UBND xã Nam Thanh yêu cầu 100% cơ sở sản xuất đang hoạt động tại làng nghề ký cam kết chấp hành pháp luật bảo vệ môi trường; huy động sự vào cuộc quyết liệt của các cấp chính quyền hướng dẫn, kiểm tra, xử lý vi phạm theo quy định pháp luật. Về lâu dài, địa phương sẽ đẩy mạnh xúc tiến, lựa chọn nhà đầu tư xây dựng Cụm công nghiệp tập trung xã Nam Thanh (đã được UBND tỉnh phê duyệt quy hoạch và kế hoạch thực hiện giai đoạn 2016-2020) để yêu cầu các hộ sản xuất tại làng nghề Bình Yên đầu tư di chuyển nhà xưởng và tổ chức sản xuất trong cụm công nghiệp, đảm bảo việc xử lý môi trường theo quy định./.
Bài và ảnh: Thanh Thúy
