Thời gian gần đây, hoạt động khuyến mại của doanh nghiệp tổ chức trên địa bàn tỉnh ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, bên cạnh hiệu ứng kích thích tiêu dùng, tăng doanh thu thương mại cho doanh nghiệp, công tác quản lý hoạt động khuyến mại cũng còn tồn tại nhiều bất cập, ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng, chất lượng hoạt động dịch vụ thương mại và an ninh trật tự.
 |
| Hoạt động khuyến mại của doanh nghiệp tại Hội chợ thương mại Nam Định năm 2018. |
Theo số liệu thống kê của Sở Công thương, từ năm 2017 đến nay, toàn tỉnh đã có gần 1.000 chương trình khuyến mại của hàng trăm lượt doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh tổ chức. Tổng giá trị hàng hóa dùng để khuyến mại và giá trị giải thưởng của các chương trình khuyến mại lên đến trên 1.442 tỷ đồng. Các chương trình khuyến mại được tổ chức bằng nhiều hình thức hấp dẫn nhằm thu hút khách hàng như: mua hàng được tặng quà, mua nhiều được giảm giá nhiều, cào hoặc bốc thăm trúng thưởng, tặng hàng mẫu dùng thử không phải trả tiền, đăng ký thông tin trên internet nhận quà hay tích lũy điểm quy đổi thành quà tặng… Sản phẩm, dịch vụ khuyến mại phong phú với nhiều mặt hàng; trong đó chủ yếu là hóa mỹ phẩm, dược phẩm, thực phẩm đồ uống, dịch vụ viễn thông, dịch vụ ngân hàng, đồ điện tử, các đồ dùng nội trợ, quần áo... Hoạt động khuyến mại đã tác động tích cực đến tâm lý và thị hiếu của người tiêu dùng, góp phần kích thích nhu cầu tiêu dùng của nhân dân, đồng thời đẩy mạnh doanh thu thương mại, dịch vụ trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên bên cạnh những lợi ích vẫn còn tồn tại nhiều bất cập khó khăn cho công tác quản lý. Theo quy định của pháp luật, hoạt động khuyến mại phải đảm bảo các yêu cầu sau: Thương nhân phải thông báo bằng văn bản về chương trình khuyến mại cho Sở Công thương nơi tổ chức khuyến mại ít nhất 7 ngày trước khi thực hiện khuyến mại. Hình thức khuyến mại mang tính may rủi phải được đăng ký tại cơ quan Nhà nước có thẩm quyền; thời gian khuyến mại một loại nhãn hiệu hàng hóa, dịch vụ không quá 180 ngày/năm, một chương trình khuyến mại không kéo dài quá 90 ngày. Với hình thức giảm giá thì mức giảm giá tối đa của hàng hóa, dịch vụ được khuyến mại không vượt quá 50% giá bán trước đó; thời gian thực hiện không quá 90 ngày/năm; một chương trình khuyến mại không quá 45 ngày và không áp dụng trong trường hợp giá bán hàng hóa, dịch vụ thuộc diện Nhà nước quy định giá cụ thể. Pháp luật cũng quy định về việc đảm bảo chất lượng hàng hóa áp dụng khuyến mại. Song trên thực tế một số thương nhân đã lợi dụng chương trình khuyến mại đưa hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng gần hết hạn sử dụng vào tiêu thụ; nâng giá gốc lên cao rồi treo biển giảm giá; khuyến mại giá cước trọn gói dịch vụ nhưng lại cắt xén thời gian và chất lượng phục vụ khách hàng. Cá biệt hơn, một số doanh nghiệp ở các tỉnh ngoài đang kinh doanh bán hàng hóa lưu động tại tỉnh hoạt động phức tạp, có dấu hiệu vi phạm pháp luật về giá cả, xuất xứ, chất lượng hàng hóa, gây mất an ninh trật tự xã hội, xâm phạm quyền lợi của người tiêu dùng. Ngoài ra những vi phạm trên hình thức khuyến mại giảm giá cũng khiến các cơ quan chức năng khó kiểm soát bởi cùng một lúc những nhà phân phối lớn như Siêu thị BigC Nam Định, Co.op Mart, Micom Plaza; nhóm các siêu thị điện máy, siêu thị sách Fahasa hay trung tâm mua sắm tại các huyện, thành phố, doanh nghiệp có thể giảm giá hàng nghìn sản phẩm, mẫu mã khác nhau… Một số doanh nghiệp gửi thông báo chương trình khuyến mại chậm so với thời gian chính thức áp dụng hoặc chưa chấp hành nghiêm quy định gửi báo cáo kết quả khuyến mại về Sở Công thương nơi doanh nghiệp tổ chức chương trình khuyến mại được Cục Xúc tiến thương mại xác nhận… gây khó khăn cho công tác theo dõi, quản lý.
Trước thực trạng này, Sở Công thương đã tăng cường quản lý hoạt động khuyến mại trên địa bàn bằng các biện pháp quản lý hồ sơ đăng ký khuyến mại cũng như giám sát hoạt động khuyến mại thực tế. Sở tiến hành công khai địa chỉ thư điện tử tiếp nhận hồ sơ thông báo, đăng ký thực hiện khuyến mại để các doanh nghiệp tiện liên hệ. Chủ động đăng tải thông báo đầy đủ thông tin về thời gian, hình thức khuyến mại, sản phẩm khuyến mại và số lượng sản phẩm cũng như những cam kết của doanh nghiệp về chương trình khuyến mại của doanh nghiệp tổ chức trên địa bàn. Với cách làm này không chỉ thuận tiện cho cơ quan chức năng, người tiêu dùng giám sát việc thực hiện chương trình khuyến mại của doanh nghiệp mà còn cung cấp thông tin khuyến mại rộng rãi đến người tiêu dùng và hỗ trợ doanh nghiệp tổ chức chương trình khuyến mại được tốt hơn. Sở Công thương chỉ đạo Chi cục Quản lý thị trường phối hợp với cơ quan thuế, công an và UBND các địa phương nơi diễn ra các hoạt động khuyến mại thường xuyên kiểm tra, kiểm soát về chất lượng, nhãn mác, xuất xứ hàng hóa khuyến mại, quản lý chặt chẽ các doanh nghiệp bán hàng hóa lưu động bảo đảm phát hiện dấu hiệu sai phạm kịp thời báo cáo cơ quan chức năng xử lý. Điển hình như vụ việc 2 doanh nghiệp là Cty CP Đầu tư xây dựng và thương mại tổng hợp Quyết Thắng, địa chỉ Khu đô thị Văn Phú, Hà Đông (Hà Nội); Cty CP Thương mại và tổng hợp Kiều Thiên Phát (Hà Nội) bán hàng kém chất lượng và khuyến mại mập mờ trong những tháng đầu năm 2018 tại các huyện Xuân Trường, Nam Trực, Trực Ninh, Mỹ Lộc, Giao Thủy khiến người dân bức xúc. Chất lượng hàng hóa không đảm bảo, các trò tặng quà, tặng thẻ mua hàng không minh bạch khiến nhiều người mua hàng thấy bị lừa sau khi đã mua. Lực lượng Công an và QLTT các địa phương này khi tiếp nhận thông tin đã phải vào cuộc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng như an ninh trật tự tại địa bàn.
Để đảm bảo hoạt động khuyến mại đi vào nền nếp, ngoài việc tăng cường tuyên truyền, công khai đơn vị khuyến mại và kiểm soát hoạt động khuyến mại thì các cơ quan chức năng cũng cần quy định yêu cầu cụ thể đối với từng hình thức khuyến mại; quy định đối với hoạt động trưng bày, tư vấn, giới thiệu sản phẩm; đối với những giải thưởng khuyến mại bằng tiền có giá trị lớn cần quy định về việc sử dụng số tiền treo giải thưởng đó như thế nào nếu đợt khuyến mại không có người trúng thưởng để doanh nghiệp không lợi dụng hình thức này lừa gạt khách hàng. Bên cạnh đó, đối với khách hàng, cần tìm hiểu kỹ về chương trình khuyến mại, yêu cầu người bán hàng thực hiện nghiêm túc nội dung khuyến mại như đã cam kết, thông báo cho Hội Tiêu chuẩn và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh biết khi thấy dấu hiệu vi phạm, lừa đảo khuyến mại; yêu cầu giải quyết, bồi thường thiệt hại khi phát hiện quyền lợi của mình bị vi phạm./.
Bài và ảnh: Nguyễn Hương
