Trong khi ở nhiều địa phương, việc chuyển đổi hoạt động của các HTX theo Luật HTX năm 2012 gặp khó khăn, lúng túng thì ở huyện Hải Hậu việc chuyển đổi đã diễn ra khá bài bản, tập trung với kết quả nổi bật. Nhiều HTX mới thuộc nhiều lĩnh vực đã được thành lập, đi vào hoạt động, từng bước củng cố, kiện toàn đội ngũ cán bộ quản lý, nâng cao chất lượng và mở rộng các dịch vụ thiết yếu và thỏa thuận, đáp ứng yêu cầu sản xuất của thành viên và các hộ nông dân.
 |
| Vùng nuôi thủy sản tập trung của các hộ thành viên HTX nuôi trồng thủy sản Hải Điền, xã Hải Chính (Hải Hậu). |
Cùng với các HTX nông nghiệp kiểu mới, huyện Hải Hậu đã xây dựng đề án tích tụ ruộng đất để tăng cường liên kết trong sản xuất nông nghiệp. Theo đó, toàn huyện có 54 HTX, gồm 45 HTX nông nghiệp, 9 HTX diêm nghiệp. Cũng như ở nhiều địa phương khác, trước khi chuyển đổi, nhiều HTX ở huyện trong tình trạng hoạt động kém hiệu quả, không có vốn quỹ, nguồn thu chủ yếu dựa vào đóng góp của các hộ dân trên đầu sào, bộ máy quản lý được trả công quá thấp; có HTX nông nghiệp chỉ tồn tại trên danh nghĩa... Trước yêu cầu đổi mới và phát triển HTX nói riêng, yêu cầu của sản xuất nói chung, sản xuất nông nghiệp theo định hướng thị trường hiện nay cần phải có sự liên kết, với sự tham gia tích cực, hiệu quả của các HTX, các doanh nghiệp với vai trò là người tổ chức sản xuất, cung cấp dịch vụ, bao tiêu sản phẩm. Với mô hình HTX trước đây, nhiều HTX nông nghiệp không thể đáp ứng được yêu cầu này, cần phải đổi mới để các HTX hoạt động năng động, hiệu quả hơn. Xác định được hướng đi, lộ trình cụ thể, UBND huyện Hải Hậu đã chỉ đạo, giao Phòng NN và PTNT, các địa phương, HTX trên địa bàn bám sát hướng dẫn của Sở NN và PTNT, định hướng của huyện để thực hiện chuyển đổi theo Luật, giải quyết những khó khăn, vướng mắc, nhất là việc bố trí số cán bộ HTX dôi dư; giải quyết số tài sản, vốn quỹ của các HTX... Nhận thức rõ vai trò quan trọng của các HTX trong việc xây dựng, hình thành nền sản xuất nông nghiệp hiện đại, cấp ủy, chính quyền huyện quyết tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện việc đổi mới. Từ cuối năm 2015, UBND huyện xây dựng kế hoạch thực hiện, quán triệt, triển khai trong toàn hệ thống chính trị, tới từng cán bộ, đảng viên, từng HTX, từng xã viên với tinh thần huyện định hướng các phương thức chuyển đổi, mọi quyết định cụ thể do xã viên/thành viên của các HTX dân chủ thảo luận, đưa ra quyết định phương án sản xuất, kinh doanh theo lộ trình cụ thể. Các HTX bám sát theo Luật HTX năm 2012 và định hướng, chỉ đạo của huyện và căn cứ vào nhu cầu thực tế ở địa phương để tiến hành thành lập HTX mới theo Luật. Trong đó, huyện định hướng mỗi một xã trong 35 xã, thị trấn của huyện có ít nhất một HTX dịch vụ nông nghiệp; ở các xã ven biển là các HTX về nuôi trồng, đánh bắt thủy hải sản, các HTX về muối.
Trên tinh thần định hướng của huyện, cả 54 HTX trên địa bàn sau đó đã tiến hành đại hội, tất cả đều quyết định giải thể HTX cũ và tổ chức đại hội thành lập HTX mới theo Luật đảm bảo nguyên tắc, quy định. Đồng chí Đỗ Trung Kiên, Phó Chủ tịch UBND huyện Hải Hậu cho biết, để tiến hành đại hội thành lập HTX mới theo Luật HTX năm 2012, các HTX phải giải quyết hai vấn đề vướng mắc là con người và tài sản sau giải thể. Trước đó, huyện thực hiện rà soát, phân loại đội ngũ cán bộ HTX trên địa bàn. Những cán bộ đảm bảo đủ các tiêu chuẩn về độ tuổi, trình độ, năng lực, trước đại hội cấp xã đã được giới thiệu, bố trí đảm nhiệm các chức danh trong hệ thống chính trị ở địa phương và một số công việc phù hợp khác. Có những cán bộ sau đó được địa phương tín nhiệm, cử giữ các chức danh bí thư, chủ tịch, phó chủ tịch UBND, chủ tịch Uỷ ban MTTQ xã. Một số khác được bố trí tham gia Ban nông nghiệp xã. Những người còn lại do tuổi cao hoặc do không đáp ứng đủ các yêu cầu công tác thì tự nguyện xin nghỉ. Về tài sản, vốn quỹ, theo thống kê của Phòng NN và PTNT, ngoài tài sản cố định như đất đai, trụ sở làm việc, có 10 HTX còn dư số vốn quỹ từ 300 triệu đến 1 tỷ đồng. Qua kết quả đại hội cho thấy các HTX đều thống nhất bàn giao tài sản cố định lại cho chính quyền quản lý. Về xử lý vốn quỹ, các HTX lựa chọn hai hình thức, có nơi thực hiện chia cho các xã viên theo đầu sào, có nơi dùng để xây dựng, kiến thiết hạ tầng ở địa phương.
Ngay sau khi các HTX cũ được giải thể, trên tinh thần tự nguyện, nhiều cá nhân trên địa bàn huyện Hải Hậu đã lại “tìm đến nhau” để thành lập các HTX mới. Theo tổng hợp của Phòng NN và PTNT huyện, đến nay toàn huyện đã cơ bản tổ chức đại hội thành lập HTX mới, hoạt động theo nguyên tắc “tự nguyện, tự góp vốn, tự chia, tự chịu”. Trong số này, ngoài các HTX dịch vụ nông nghiệp còn có thêm nhiều HTX chuyên ngành như nuôi trồng thủy hải sản, sản xuất nấm, HTX về môi trường... Số thành viên của các HTX mới trong khoảng từ 20-40 thành viên/HTX; số vốn góp ban đầu khoảng từ 600 triệu đến 1 tỷ đồng/HTX. Xuất phát từ nhu cầu, tới đây các HTX có tính chuyên ngành như chăn nuôi, môi trường... sẽ tiếp tục được thành lập. Ngay đầu tháng 8 này, đã có thêm vài HTX mới thành lập. Trong đó, HTX nuôi trồng thủy sản Hải Điền, xã Hải Chính vừa tiến hành đại hội thành lập mới. Theo đó, HTX cung cấp các dịch vụ về thủy sản, con giống, thức ăn... đáp ứng nhu cầu thiết yếu của các thành viên HTX.
Nhiều HTX sau đại hội đã đi vào hoạt động hiệu quả. Ở HTX sản xuất, kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Kiên Trung, xã Hải Hưng trước đây, mọi hoạt động của HTX đã gắn với lợi ích của các thành viên. HTX đã đảm nhận tốt các khâu dịch vụ phục vụ các thành viên là làm đất, gặt đập liên hoàn, thủy lợi nội đồng, bảo vệ đồng ruộng, khuyến nông - khoa học kỹ thuật. Đặc biệt là sau dồn điển đổi thửa thì hiệu quả ngày một rõ rệt, bộ máy hoạt động của HTX ngày một đi vào chiều sâu. Hội đồng quản trị gồm 2 thành viên, Ban kiểm soát, các tổ chuyên làm dịch vụ. Để HTX hoạt động hiệu quả, Hội đồng quản trị HTX mong muốn tiếp tục làm tốt công tác cung ứng dịch vụ cho các thành viên, mở mang ngành nghề kinh doanh để đưa cuộc sống của các thành viên phát triển bền vững. Vì vậy, HTX đang có chính sách thu hút nguồn vốn, liên kết với các hộ kinh doanh, doanh nghiệp để xây dựng HTX theo mô hình mới, đảm bảo cung ứng tốt các dịch vụ cho các thành viên.
Cùng với các HTX nông nghiệp kiểu mới, huyện Hải Hậu xác định, vấn đề tích tụ ruộng đất là một trong hai yếu tố quan trọng làm thay đổi căn bản hoạt động sản xuất nông nghiệp trên địa bàn. Trên thực tế ở đây đã và đang xuất hiện những mô hình sản xuất nông nghiệp có tính liên kết. Chẳng hạn như mô hình liên kết sản xuất gạo sạch ở các xã Hải Quang, Hải Hà, Hải Phúc, Hải Thanh; sản xuất rau sạch ở xã Hải An, Thị trấn Thịnh Long. Ở đó, các doanh nghiệp đóng vai trò cung cấp giống,vốn, bao tiêu sản phẩm; các HTX và nông dân tổ chức sản xuất. Để tiếp tục hỗ trợ các HTX hoạt động hiệu quả, các cấp chính quyền từ huyện đến cơ sở đã tạo điều kiện thuận lợi cho HTX hoạt động. Các HTX không chỉ hoạt động trên địa bàn một xã mà phạm vi hoạt động được mở rộng ra ngoài địa bàn HTX “đứng chân” nhằm tạo sự cạnh tranh hoặc xây dựng mối liên kết giữa các HTX với nhau để tổ chức tốt các khâu dịch vụ, phục vụ nhu cầu của thành viên HTX. UBND huyện cũng chỉ đạo các xã, thị trấn cần nâng cao vai trò hoạt động của Ban Nông nghiệp xã, xác định rõ trách nhiệm quản lý Nhà nước về nông nghiệp để đảm bảo tách bạch chức năng quản lý Nhà nước với kinh doanh dịch vụ của HTX dịch vụ nông nghiệp. Đối với các địa phương có các tổ hợp tác, huyện cũng yêu cầu các địa phương cần tạo thuận lợi cho các tổ hợp tác hoạt động song hành cùng HTX, nếu đủ điều kiện để thành lập HTX thì tạo điều kiện động viên, hướng dẫn cho các tổ hợp tác tổ chức đại hội thành viên theo Luật HTX 2012. Các HTX mới thành lập xây dựng phương án sản xuất, kinh doanh mới, tổ chức kinh doanh dịch vụ theo khả năng, quy mô của HTX, tạo cơ chế năng động để có thể thu hút thành viên ngoài địa bàn hoạt động hoặc liên kết với doanh nghiệp để tổ chức hoạt động; đảm bảo đúng nguyên tắc “Tự nguyện, tự góp vốn, tự làm, tự chia, tự chịu”.
Chuyển đổi mô hình HTX theo Luật HTX năm 2012, huyện Hải Hậu đã tạo cơ hội chuyển đổi phương thức sản xuất nhỏ lẻ sang phương thức sản xuất tập trung theo chuỗi giá trị từ sản xuất tự cung, tự cấp sang sản xuất có giá trị hàng hoá theo nhu cầu thị trường thông qua việc áp dụng tiến bộ kỹ thuật, công nghệ tiên tiến vào sản xuất trong tất cả các lĩnh vực. Đây là yếu tố nền tảng quan trọng nhất, là khâu đột phá để tái cơ cấu nông nghiệp, tăng năng suất và sản lượng cây trồng, vật nuôi, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, giải phóng sức sản xuất trong nông nghiệp đưa vấn đề nông nghiệp, nông thôn, nông dân phát triển theo hướng hiện đại, bền vững./.
Bài và ảnh: Hoàng Tuấn
