Thực hiện Nghị định 139/2017/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động đầu tư xây dựng, có hiệu lực từ ngày 15-1-2018, công tác thanh tra, kiểm tra xử lý công trình vi phạm trật tự xây dựng trên địa bàn tỉnh được triển khai đồng bộ, hiệu quả, nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước trong lĩnh vực đầu tư xây dựng từ cấp cơ sở.
 |
| Qua kiểm tra, thanh tra Sở Xây dựng đã đề nghị thu hồi 61,8 triệu đồng từ Cty CP Xây dựng và phát triển nhà Vạn Xuân do quyết toán thừa so với khối lượng thi công dự án đầu tư xây dựng trụ sở Đảng uỷ - HĐND - UBND phường Trần Tế Xương (TP Nam Định). |
Đồng chí Trần Thế Anh, Chánh Thanh tra Sở Xây dựng cho biết: “Theo Nghị định 139/2017/NĐ-CP, lĩnh vực thanh tra, kiểm tra trật tự xây dựng đã được bổ sung nhiều chế tài, vừa siết chặt có tính răn đe, phòng ngừa ngăn chặn vi phạm nhưng cũng linh hoạt tạo thuận lợi cho chủ đầu tư có thể khắc phục vi phạm như quy định thời hạn 60 ngày để hoàn tất thủ tục hồ sơ. Quy định mới với chế tài đầy đủ sẽ chấm dứt tình trạng cố tình làm sai, xây liều, xây không phép, chấp nhận nộp phạt và gần như chắc chắn được hợp thức hóa cho tồn tại dẫn đến phá vỡ quy hoạch. Ngoài ra, Nghị định cũng hướng dẫn rõ hơn về quy trình xử lý và xử phạt, nhận diện rõ hơn các hành vi vi phạm trong hoạt động đầu tư xây dựng; đồng thời, xác định rõ các phương pháp xử lý đối với các vi phạm xảy ra trong điều kiện chuyển tiếp giữa Nghị định mới và Nghị định 121/2013/NĐ-CP cũ trước đây”. Ngoài điểm khác biệt nổi bật của Nghị định 121 mới là không cho phép “phạt cho tồn tại”, Nghị định mới cũng hướng dẫn quy trình xử lý vi phạm trật tự xây dựng của cấp xã góp phần chấn chỉnh củng cố công tác quản lý trật tự xây dựng từ cơ sở. Theo đó, trình tự xử lý đã được rút gọn, gồm lập biên bản vi phạm hành chính; quyết định xử phạt vi phạm hành chính và quyết định cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính. 5 tháng đầu năm 2018, Sở Xây dựng đã tiến hành 7 cuộc thanh tra, xử lý vi phạm với tổng số tiền là 432,3 triệu đồng; trong đó kiến nghị thu hồi 202,8 triệu đồng và kiến nghị cắt giảm sau quyết toán là 229,4 triệu đồng; đồng thời xử lý vi phạm trật tự xây dựng với các lỗi xây dựng không phép, trái phép là 80 triệu đồng. Hầu hết các lỗi vi phạm là chủ đầu tư, ban quản lý dự án và các nhà thầu nghiệm thu quyết toán thừa so với khối lượng thi công; thiếu các thủ tục hồ sơ cần thiết, thiếu sót trong công tác thẩm tra, thẩm định quyết toán... Chẳng hạn dự án đầu tư xây dựng trụ sở Đảng ủy - HĐND - UBND phường Trần Tế Xương (TP Nam Định). Quy mô dự án bao gồm nhà làm việc mới 3 tầng, nhà thường trực, nhà để xe và các công trình phụ trợ khác… với tổng mức đầu tư 7 tỷ 505 triệu đồng. Qua thanh tra, kiểm tra công tác khảo sát, thiết kế, lập báo cáo kinh tế kỹ thuật; hồ sơ dự toán của đơn vị tư vấn thiết kế phát hiện một số sai sót như: vận dụng định mức chưa đúng so với thực tế thi công một số công việc (phá dỡ kết cấu bê tông không cốt thép bằng máy khoan; bê tông móng, máy bơm BT tự hành…); tính thừa một số công việc... Đối với công tác thi công của Cty CP Xây dựng và Phát triển nhà Vạn Xuân, nhà thầu thanh, quyết toán một số khối lượng công việc chưa đúng so với thực tế thi công. Bên cạnh đó, đoàn thanh tra cũng chỉ rõ những trách nhiệm của chủ đầu tư và đơn vị tư vấn giám sát trong thanh, quyết toán vốn đầu tư, quản lý dự án; chỉ rõ nguyên nhân sai sót và yêu cầu chủ đầu tư, ban quản lý dự án phải kiểm điểm rút kinh nghiệm những sai sót đặc biệt trong công tác nghiệm thu, thanh, quyết toán để quá trình thực hiện các dự án sau đạt hiệu quả cao hơn. Yêu cầu các đơn vị tư vấn thiết kế và tư vấn giám sát cần chủ động đăng ký xếp hạng năng lực hoạt động xây dựng theo Nghị định 59/2015/NĐ-CP về quản lý dự án đầu tư xây dựng; Nghị định 42/2017/NĐ-CP về sửa đổi bổ sung Nghị định 59/2015/NĐ-CP và Thông tư 17/2016/TT-BXD ngày 30-6-2016 của Bộ Xây dựng hướng dẫn về năng lực của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động xây dựng. Đề nghị chủ đầu tư sớm thanh toán cho các nhà thầu theo đúng các điều khoản trong hợp đồng đã ký kết.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, lĩnh vực xử lý vi phạm quy định về trật tự xây dựng còn nhiều bất cập; biện pháp bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả chưa rõ ràng; quy định về cưỡng chế sai phạm chưa khả thi, thẩm quyền và trách nhiệm xử lý vi phạm trật tự xây dựng đối với cấp xã, nhất là vai trò của chính quyền địa phương trong cưỡng chế chấp hành quyết định xử lý vi phạm chưa được xác định rõ trong Nghị định 139. Nhằm khắc phục những bất cập trên, ngày 24-4-2018, Bộ Xây dựng tiếp tục ban hành Thông tư 03/2018/TT-BXD quy định chi tiết một số điều của Nghị định số 139. Thông tư tập trung hướng dẫn các Điều 15 “Vi phạm quy định về trật tự xây dựng” và Điều 79 “Điều khoản chuyển tiếp” hướng dẫn xử lý các vi phạm trong điều kiện chuyển tiếp. Theo đó, Thông tư hướng dẫn rõ các hình thức xử phạt như: tước quyền sử dụng giấy phép xây dựng; các biện pháp bồi thường thiệt hại khắc phục hậu quả, biện pháp buộc tháo dỡ công trình và biện pháp dừng thi công xây dựng để làm thủ tục xin cấp giấy phép xây dựng hoặc điều chỉnh giấy phép xây dựng. Đối với quy định tại Điều 79 của Nghị định 139 Thông tư 03 cũng hướng dẫn cách thức xử lý đối với các công trình đã vi phạm trật tự xây dựng trước thời điểm Nghị định có hiệu lực (15-1-2018). Theo đó, hành vi xây dựng sai nội dung giấy phép; xây dựng không phép; xây dựng sai thiết kế được phê duyệt, sai quy hoạch xây dựng hoặc thiết kế đô thị đã được phê duyệt đối với trường hợp được miễn giấy phép xây dựng, các trường hợp này ngoài việc bị xử phạt vi phạm hành chính còn phải buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp theo quy định tại khoản 9 Điều 13 Nghị định 121/2013/NĐ-CP nếu đáp ứng đủ 6 điều kiện sau đây: Hành vi vi phạm xảy ra từ ngày 4-1-2008 và đã kết thúc trước ngày 15-1-2018, nhưng sau ngày 15-1-2018 mới bị phát hiện hoặc đã được phát hiện trước ngày 15-1-2018 và đã có một trong các văn bản sau đây: Biên bản vi phạm hành chính, quyết định xử phạt vi phạm hành chính, quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả hoặc quyết định áp dụng bổ sung biện pháp khắc phục hậu quả; Không vi phạm chỉ giới xây dựng; Không ảnh hưởng các công trình lân cận; Không có tranh chấp; Xây dựng trên đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp; Nay phù hợp với quy hoạch xây dựng được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Kể từ ngày 15-1-2018, cá nhân, tổ chức xây dựng nhà ở riêng lẻ có hành vi vi phạm thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này được miễn áp dụng biện pháp buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp quy định tại khoản 9 Điều 13 Nghị định số 121/2013/NĐ-CP. Ngoài trường hợp nêu trên, từ ngày 15-1-2018, cá nhân, tổ chức xây dựng nhà ở riêng lẻ sai nội dung giấy phép xây dựng; xây dựng không có giấy phép; xây dựng sai thiết kế, sai quy hoạch… không còn được nộp lại số lợi bất hợp pháp để tồn tại mà phải tháo dỡ công trình vi phạm.
Với việc ban hành sớm các văn bản hướng dẫn thi hành Nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đầu tư xây dựng đã tạo hành lang pháp lý hoàn chỉnh giúp các cấp, ngành sớm nhận diện và xử lý vi phạm từ đầu, khắc phục tình trạng “phạt cho tồn tại”, đảm bảo phát triển đầu tư xây dựng theo quy hoạch, bền vững. Hiện tại, Sở Xây dựng đã tiến hành phổ biến Thông tư 03/2018/TT-BXD và Nghị định 139/2017/NĐ-CP cho các cán bộ chuyên môn từ cấp xã, thị trấn, huyện, thành phố, lãnh đạo các sở, ngành, chủ đầu tư, ban quản lý dự án. Đồng thời, đề xuất kiến nghị các bộ, ngành sớm bổ sung thẩm quyền xử lý vi phạm xây dựng trật tự xây dựng đô thị; trình tự, thủ tục xử lý vi phạm đối với thanh tra viên xây dựng hoặc cán bộ quản lý xây dựng cấp xã bởi đây là lực lượng “cánh tay phải” quản lý trật tự xây dựng trực tiếp tại địa phương góp phần nâng cao chất lượng xây dựng và quản lý hạ tầng ở đô thị, xã, thị trấn./.
Bài và ảnh: Đức Toàn
