Nghề khai thác sứa ở tỉnh ta đang phát triển mạnh. Trung bình hằng năm, sản lượng khai thác sứa của tỉnh ước đạt từ 15-18 nghìn tấn. Theo đó, nghề thu mua, sơ chế, chế biến sứa ăn liền cũng phát triển, góp phần giải quyết việc làm cho nhiều người lao động trong tỉnh.
 |
| Đóng gói sản phẩm sứa ăn liền tại Cty TNHH Vạn Hoa, Thị trấn Thịnh Long (Hải Hậu). |
Nhiều năm trước, các sản phẩm sứa chủ yếu chỉ xuất bán sang thị trường Trung Quốc ở dạng thô, giá cả thấp, chỉ hơn 7.000 đồng/kg, lại bấp bênh. Không những thế, nhiều cơ sở sản xuất, chế biến sứa quy mô nhỏ chỉ sơ chế và bán nguyên liệu thô dẫn tới chất lượng sản phẩm và giá trị kinh tế, lợi nhuận của người sản xuất không cao. Bên cạnh đó, hầu hết các phế phẩm và nước thải trong quá trình sản xuất chưa được xử lý, gây ô nhiễm môi trường. Để góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho nghề chế biến sứa, Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản (Sở NN và PTNT) đã hướng dẫn các doanh nghiệp, người dân trên địa bàn tỉnh áp dụng thành công công nghệ chế biến sứa ăn liền. Các doanh nghiệp, cơ sở chế biến sứa đã đầu tư thiết bị, làm bể chứa sứa ướp muối,… cải tiến, thay đổi quy trình chế biến theo phương pháp khoa học, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm để nâng cao chất lượng sản phẩm. Từ nguyên liệu sứa mặn là loại được ngâm muối để ngăn vi khuẩn xâm nhập, cơ sở chế biến sứa ăn liền chỉ thêm công đoạn ngâm nước để giảm độ mặn, bổ sung gia vị, đóng gói và bảo quản lạnh. Sản phẩm sứa ăn liền đảm bảo giòn, dai, giữ được màu sắc tự nhiên, có mùi thơm đặc trưng của sứa hòa quyện với các loại gia vị, đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn vệ sinh thực phẩm. Nhờ vậy, đến nay, sản phẩm sứa ăn liền không chỉ tiêu thụ ở Trung Quốc mà còn được xuất khẩu sang thị trường mới là Hàn Quốc. Giá sứa ăn liền qua chế biến cao gấp nhiều lần so với giá sứa thô, khoảng 30-35 nghìn đồng/kg. Theo báo cáo của Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản, hiện toàn tỉnh có hơn 30 cơ sở thu mua, sơ chế, chế biến sứa đã đăng ký kiểm tra thường kỳ. Trong đó có 27 cơ sở được Chi cục cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm. Một số cơ sở chế biến sứa ăn liền đã được cấp giấy chứng nhận đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm như Cty CP Chế biến hải sản Nam Định với sản phẩm sứa ăn liền Ninh Cơ; Cty TNHH Vạn Hoa, Thị trấn Thịnh Long (Hải Hậu)… Anh Hoàng Đức Thiện, xã Hải Triều (Hải Hậu) sau nhiều năm chuyên chế biến sứa mặn, từ năm 2010 đã chuyển sang chế biến sứa ăn liền. Mỗi năm, cơ sở của anh Thiện cung cấp ra thị trường khoảng 20 tấn sứa đã chế biến, đóng gói. Anh cho biết: “Quy trình chế biến sứa ăn liền bao gồm các công đoạn chính: lựa chọn và sơ chế nguyên liệu, rửa, ngâm muối, ngâm gia vị, đóng gói, hút chân không và bảo quản lạnh… Bất cứ công đoạn sản xuất nào chúng tôi cũng chú ý thực hiện đúng yêu cầu kỹ thuật, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm. Bên cạnh đó, nhãn mác, bao bì cũng là yếu tố quyết định giá trị sản phẩm hàng hóa. Trên bao bì có ghi rõ ngày sản xuất và hạn sử dụng”.
Tuy nhiên, khi hoạt động chế biến thủy sản nói chung và chế biến sứa ăn liền nói riêng phát triển mạnh nếu không được quản lý chặt chẽ sẽ tác động tiêu cực đến môi trường bởi những phế thải trong quá trình sản xuất gồm chất thải rắn từ các công đoạn chế biến sứa; nước thải từ quá trình rửa, sơ chế nguyên liệu, nước vệ sinh nhà xưởng, dụng cụ chế biến… nếu không được xử lý đúng cách, đổ thẳng ra sông, ngòi sẽ phá hỏng hệ sinh thái, gây ảnh hưởng đến cộng đồng. Do vậy, các cơ quan chức năng sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát các hoạt động sản xuất của các cơ sở chế biến thủy sản nói chung và chế biến sứa nói riêng định kỳ 1 tháng 2 lần; xử lý nghiêm các trường hợp làm hại đến môi trường; kiểm tra thực tế điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ quá trình chế biến… Bên cạnh đó, Sở NN và PTNT còn kết hợp với Phòng NN và PTNT các huyện tích cực phổ biến, hướng dẫn, tuyên truyền, để các cơ sở chế biến thủy sản tập trung đầu tư và vận hành các hệ thống thu gom rác thải tập trung, phân loại xử lý chất thải rắn công nghiệp và sinh hoạt, đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn. Ngoài ra, để đảm bảo tính bền vững của nghề chế biến sứa ăn liền, Sở NN và PTNT đã yêu cầu Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản phối hợp với Phòng NN và PTNT các huyện tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân nâng cao ý thức chấp hành pháp luật; rà soát, vận động, hướng dẫn để các cơ sở chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của Nhà nước về đảm bảo an toàn thực phẩm, đặc biệt là sử dụng vật tư, phụ gia có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Chủ các cơ sở cũng cần tham gia đầy đủ các lớp tập huấn kiến thức về vệ sinh an toàn thực phẩm, đăng ký áp dụng quy phạm sản xuất tốt (GMP), quy phạm vệ sinh chuẩn (SSOP) đối với sản xuất sản phẩm sứa ăn liền. Thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý đi đôi với khuyến khích phát triển nghề chế biến sứa nhằm nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm sứa, tạo nguồn thu ổn định cho người dân./.
Bài và ảnh: Thanh Hoa
