Nghề sản xuất muối ở tỉnh ta nổi tiếng trên cả nước không chỉ bởi lịch sử truyền thống lâu đời mà còn bởi chất lượng tốt nên được chọn để phun trộn i-ốt dùng làm gia vị chống bướu cổ phục vụ cho đời sống dân sinh theo chương trình phòng chống bướu cổ cho đồng bào miền núi phía Bắc; đồng thời là nguyên liệu chế tạo ra Magie Clorua cung ứng cho các nhà máy công nghiệp như: Giấy Bãi Bằng, Hoá chất Việt Trì, Phốt phát Lâm Thao dùng trong công nghiệp chế tạo thuốc và sản xuất thép công nghiệp. Trải qua bao thăng trầm do tác động của cơ chế thị trường, do biến đổi khí hậu, đời sống diêm dân khó khăn, nhiều lúc tưởng chừng nghề muối phải “chịu thua” trước làn sóng muối nhập khẩu hay muối của những vùng biển mặn khác. Vậy nhưng với bản lĩnh, trách nhiệm với nghề truyền thống của cha ông, những người con quê biển luôn đau đáu tìm tòi, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ chế biến thêm nhiều dòng sản phẩm mới như muối biển nhạt, muối dược liệu… dùng chữa bệnh, làm đẹp giúp hạt muối thô của Nam Định chinh phục người tiêu dùng trong cả nước. Đặc biệt sản phẩm muối nhạt đã được xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, đánh dấu bước phát triển vượt bậc của nghề muối địa phương.
 |
| Sản xuất muối theo phương pháp phơi cát truyền thống tại xã Bạch Long (Giao Thủy). |
Là vùng sản xuất muối nhiều nhất miền Bắc, nhưng tỉnh ta lại không có ưu thế cho nghề sản xuất muối bởi vùng biển của tỉnh có 3 con sông lớn là sông Hồng, sông Đáy và sông Ninh Cơ cùng đổ ra biển làm nước biển bị pha nhạt, diêm dân phải tốn nhiều công sức khi sản xuất muối. Nếu như các địa phương khác sản xuất muối chỉ cần phơi nước để muối kết tinh thì diêm dân ở tỉnh ta lại vất vả hơn rất nhiều lần, để tăng độ mặn cho nước biển phải phơi cát ngấm nước biển để nước biển kết tinh thành những hạt muối nhỏ trên cát, sau đó đem lọc cát để cho ra loại nước mặn hơn rồi mới phơi, cho kết tinh thành muối. Chính sự vất vả khó nhọc và quá trình sáng tạo làm nên hạt muối theo phương pháp phơi cát đã giúp hạt muối của tỉnh ta trở thành “đặc sản” quý tự nhiên mà ít nơi nào trên thế giới còn giữ được. Theo các nghiên cứu khoa học thì hạt muối biển tự nhiên sản xuất tại tỉnh ta xốp, mịn, mang 4 vị đắng, chua, mặn, chát và chứa đựng gần 60 khoáng chất vi lượng cần thiết cho cơ thể. Vậy nên các chuyên gia dinh dưỡng, công nghệ thực phẩm của Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Mỹ… đã dày công tìm kiếm, đánh giá vùng sản xuất và tìm cách nhập khẩu muối biển sạch của tỉnh ta để phục vụ nhu cầu người tiêu dùng trong việc ăn, nêm, chế biến thực phẩm.
Để phát huy lợi thế của muối biển tự nhiên, UBND tỉnh đã quy hoạch vùng sản xuất muối, đồng thời yêu cầu các ngành chức năng, các địa phương, doanh nghiệp tập trung hỗ trợ diêm dân phát triển nghề muối cả về hạ tầng sản xuất, vốn, kỹ thuật sản xuất và công nghệ chế biến. Trên cơ sở đó, ngành NN và PTNT hỗ trợ diêm dân ứng dụng thành thục kỹ thuật sản xuất muối sạch, thay đổi ô nề, chạt lọc, phơi muối trên bạt nhựa góp phần tăng năng suất, giảm sức lao động. Sở KH và CN tiếp tục hỗ trợ diêm dân xã Bạch Long (Giao Thủy) ứng dụng công nghệ cao xây dựng mô hình sản xuất muối sạch giúp sản phẩm muối Bạch Long trở thành “vàng trắng” với chất lượng được đánh giá là cao hơn tiêu chuẩn muối thô theo tiêu chuẩn TCVN 3973-84; chất lượng muối tinh vượt tiêu chuẩn muối tinh quốc tế do Ủy ban Tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế (Codex) quy định. Cũng nhờ ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất muối, hiện giá muối sản xuất tại xã Bạch Long tăng 1,5-2 lần so với trước đây. Đây là điều kiện cần để hạt muối Bạch Long tham gia vào bất cứ chuỗi tiêu thụ hiện đại nào trong và ngoài nước. Cũng từ sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng cao đã tạo tiền đề để các cán bộ kỹ thuật, các doanh nghiệp chế biến từ hạt muối thô thành nhiều sản phẩm dạng muối khác như bột canh, muối i-ốt, muối thực dưỡng… Bước đột phá mang tính chiến lược trong công nghệ chế biến muối, dòng sản phẩm muối gia vị khoáng với 4 sản phẩm chính là: Muối biển nhạt Royal, bột canh nhạt, Epsom Royal và Epsom thảo dược là nhờ công lao và tâm huyết của bà Trần Thị Bình, Chủ tịch HĐQT, Giám đốc Cty cổ phần Muối và Thương mại Nam Định, người được diêm dân trong tỉnh tôn vinh bởi có công phục hưng nghề muối. Trong đó sản phẩm muối biển nhạt Royal là kết quả sau hơn 40 năm gắn bó với hạt muối và gần 5 năm nghiên cứu. Muối biển nhạt được sản xuất trên cơ sở sử dụng công nghệ tách natri, tăng ma-giê, ka-li, nát-ri, can-xi tự nhiên là những khoáng chất giúp cơ thể giữ được cân bằng chuyển hoá và đào thải độc tố. Đặc điểm nổi bật của sản phẩm này là ngoài tác dụng như muối thường nó còn có thể thay thế gia vị, bột nêm trong khẩu phần ăn hằng ngày có tác dụng tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, ngăn ngừa lây nhiễm rất hiệu quả các loại bệnh cảm, cúm, dị ứng, say nắng và bù chất điện giải khá lý tưởng, khôi phục nhanh sức khoẻ do bị mất nước sau ốm, say nắng, chơi thể thao hoặc lao động mệt nhọc. Sản phẩm muối biển nhạt Royal của Cty CP Muối và Thương mại Nam Định đã được các ngành chức năng đánh giá cao và xác nhận là sản phẩm phù hợp với quy định về an toàn thực phẩm, được lưu hành trên toàn quốc. Đây là giải pháp quan trọng giảm tải áp lực đối với sức khỏe người Việt do khẩu phần ăn và thói quen ẩm thực của người Việt Nam được đánh giá là quá nhiều muối như hiện nay. Hiện tại sản phẩm muối biển nhạt Royal đã được xuất khẩu sang Nhật Bản và Cộng hòa Séc. Sản phẩm muối Epsom thảo dược được sản xuất từ nước biển tự nhiên kết hợp với nhiều loại dược liệu quý từ thiên nhiên giúp đặc trị các bệnh phong tê thấp; ra mồ hôi chân, tay; khử mùi hôi của chân; đau nhức xương khớp; giảm bớt các chứng mất ngủ và tạo cảm giác thư giãn, sảng khoái khỏe khoắn. Hay sản phẩm muối tắm Epsom Royal lại phù hợp với việc chăm sóc sắc đẹp, tẩy trang, bổ sung khoáng chất và kiềm chế viêm nhiễm, dị ứng da. Ngay khi xuất hiện trên thị trường, dòng sản phẩm muối thực dưỡng này đã nhanh chóng được người tiêu dùng lựa chọn.
Sự thăng hoa của hạt muối quê nhà là phần thưởng xứng đáng cho quyết tâm nung nấu chấn hưng nghề muối truyền thống của cha ông mà bao thế hệ diêm dân cùng cả cộng đồng chung sức./.
Bài và ảnh: Nguyễn Hương
