Theo quy định, quỹ đất công ích được sử dụng vào các mục đích như cho thuê để sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản hoặc xây dựng công trình công cộng tại cấp xã, được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho phép; tiền thu được từ việc cho thuê quỹ đất công ích được dùng cho nhu cầu công ích của địa phương. Tuy nhiên, do quỹ đất này trước đây chưa được quy hoạch gọn vùng mà nằm rải rác, xen kẹt và sự lỏng lẻo trong công tác quản lý dẫn tới bị sử dụng không đúng mục đích, bị lấn chiếm, chiếm dụng, cho thuê sai quy định... ở một số nơi.
Qua thanh tra, kiểm tra nguồn thu từ đất công ích ngành TN và MT phát hiện trường hợp xã Nam Thanh (Nam Trực) đã sử dụng 3.000m
2 từ quỹ đất nông nghiệp đang sản xuất vụ mùa 2015 của các hộ dân thôn Trung Thắng cho Trường Mầm non Nam Ninh bơm cát san lấp mặt bằng, mở rộng trường không đúng trình tự, quy định theo Luật Đất đai. Cụ thể, UBND tỉnh chưa có quyết định thu hồi diện tích đất trên nhưng xã đã thu hồi và cho phép trường mầm mon thực hiện dự án. Nghiêm trọng hơn, xã Nam Thanh còn bỏ ngoài hồ sơ địa chính 3,5 mẫu nằm trong quỹ đất công ích và đất nông nghiệp ở khu xứ Đồng Sông mới, người dân thôn Bình Yên vẫn phải nộp sản suốt 19 năm cho phần diện tích này; cho những hộ cấy ruộng ngoài hồ sơ địa chính dẫn đến khó kiểm soát mức thu quỹ đất công ích và thiếu minh bạch trong quản lý thu chi từ quỹ đất công ích. Tại Thành phố Nam Định, qua kiểm tra thực tế địa bàn khu vực xã Nam Phong đợt cuối năm 2016, Phòng TN và MT đã phát hiện trường hợp bà Dương Thị Loan có hộ khẩu thường trú tại xóm Mỹ Tiến 1 xã Nam Phong san lấp, xây dựng trái phép trên quỹ đất công ích tại thửa đất số 69, tờ bản số 24.2 với tổng diện tích 5.330,7m
2 ở khu vực xóm Long Giang (chân cầu Đò Quan). Thửa đất này do UBND xã Nam Phong quản lý, đã được UBND xã ký hợp đồng cho thuê đất công ích cho bà Loan tại Hợp đồng số 67/HĐ-UB ngày 10-4-2016 với mục đích làm nông nghiệp và trồng cây cảnh, thời hạn hợp đồng là 2 năm kể từ ngày 10-4-2016 đến ngày 31-3-2018 với tổng diện tích thuê là 4.182m
2. Sau khi ký hợp đồng thuê đất, cùng ngày bà Loan có đơn xin phun cát làm vườn gửi UBND xã Nam Phong. Vào thời điểm phát hiện sai phạm, bà Loan đã tiến hành san lấp và xây dựng móng đổ giằng bê tông cốt thép và xây tường móng gạch xỉ cao 0,45m; xây dựng tường bao bằng gạch bi. Mặc dù hộ bà Loan đang san lấp xây dựng nhưng đến trước ngày Phòng TN và MT phát hiện, UBND xã Nam Phong chưa lập biên bản xử lý hoặc có động thái ngăn chặn việc xây dựng nói trên. Để giữ nghiêm kỷ cương, Phòng TN và MT thành phố đã báo cáo UBND thành phố; UBND thành phố đã giao UBND xã Nam Phong phải phối hợp với các đơn vị liên quan khẩn trương kiểm tra, xử lý ngay vi phạm. Theo thống kê của Sở TN và MT: Chỉ tính riêng đất nông nghiệp, toàn tỉnh có trên 6.800ha, chiếm 4,08% tổng quỹ đất nông nghiệp chưa có thống kê sai phạm trong sử dụng đất công ích. Các sai phạm trong quản lý đất công ích chủ yếu ở diện UBND các xã tự ý chuyển mục đích sử dụng, không có quyết định của các cấp có thẩm quyền, nhất là trong quá trình xây dựng các công trình NTM, các công trình công cộng của xã. Một số xã cho thuê không đúng đối tượng, một số xã do quỹ đất công ích manh mún còn một số diện tích giao cho các hộ gia đình sử dụng không qua đấu thầu. Mặc dù tỉnh đã có nhiều văn bản chỉ đạo về quản lý, sử dụng quỹ đất công ích nhưng một số xã, phường, thị trấn chưa thật sự quan tâm việc quản lý và sử dụng quỹ đất này, buông lỏng công tác thanh tra, kiểm tra về tình hình quản lý quỹ đất công ích, nhiều trường hợp sai phạm trong sử dụng quỹ đất công ích nhưng không được xử lý dứt điểm. Để xảy ra những sai phạm trên, ngoài trách nhiệm trực tiếp của UBND cấp xã, thì cấp huyện và Sở TN và MT cũng có một phần trách nhiệm trong quản lý, kiểm tra. Rõ ràng do chính quyền địa phương buông lỏng quản lý; Sở TN và MT cũng chưa rà soát kỹ trong quá trình kiểm tra, nghiệm thu kết quả đo đạc bản đồ nên chưa kịp thời phát hiện sai sót.
 |
| Cán bộ địa chính xã Mỹ Hà (Mỹ Lộc) rà soát quy hoạch sử dụng đất. |
Để việc quản lý đất công ích trên địa bàn tỉnh ta trong thời gian tới đi vào nền nếp, đúng pháp luật rất cần các giải pháp đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở. Theo đó, UBND các huyện, thành phố cần kiên quyết thu hồi các giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp sai quy định; có kế hoạch cụ thể thanh tra tình hình quản lý, sử dụng quỹ đất công ích, việc thu chi tài chính từ nguồn cho thuê đất công ích tại các xã, phường, thị trấn. Các xã, phường, thị trấn cần tiếp tục rà soát lại quỹ đất công ích, giải quyết dứt điểm các trường hợp tồn tại của quỹ đất công ích do địa phương quản lý; chịu trách nhiệm về việc để các hộ gia đình xây dựng trái phép trên đất công ích, mượn, chuyển nhượng đất công ích, tham mưu cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trái pháp luật. Đồng thời có biện pháp ngăn chặn, không để xảy ra tình trạng lấn chiếm, mua bán, chuyển đổi mục đích sử dụng đất công ích trái pháp luật; không hợp thức hóa và làm thủ tục công nhận quyền sử dụng đất cho các trường hợp vi phạm; không áp dụng hoặc đề nghị hỗ trợ thiệt hại ngoài chính sách quy định cho các trường hợp vi phạm về quản lý, sử dụng đất nông nghiệp, đất công khi Nhà nước thu hồi. Bên cạnh đó, các sở, ngành chức năng, các địa phương cần tăng cường công tác quản lý, thực hiện nghiêm quy hoạch có liên quan, công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; chủ động kiểm tra, hướng dẫn giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong công tác quản lý, sử dụng đất đai cho cấp huyện, cấp xã và tổ chức, cá nhân. Kiên quyết thanh lý, hủy bỏ hợp đồng đã ký với các hộ gia đình, cá nhân và tổ chức thuê đất không đúng thời gian theo quy định để ký lại hợp đồng; lập hồ sơ xử lý các trường hợp tự ý xây dựng trái phép; làm rõ số tiền thu, chi từ việc cho thuê đất công ích để quản lý, sử dụng theo quy định... Trên cơ sở Luật Đất đai, chủ động nghiên cứu, đề xuất quy định về giao đất, cho thuê đất, gia hạn thời gian sử dụng đất; lựa chọn các địa phương, khu vực có vi phạm pháp luật về quản lý, sử dụng đất công ích nghiêm trọng, kéo dài, chậm xử lý để thanh tra, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân để xảy ra vi phạm, xử lý nghiêm minh trước pháp luật./.
Bài và ảnh:
Thanh Thuý
