Đổi mới quản lý, vận hành các trạm bơm điện

Dân gian có câu nói “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” để nói về vai trò vị trí quan trọng của thủy lợi trong sản xuất nông nghiệp. Để sử dụng nguồn tài nguyên nước tiết kiệm, hiệu quả, đảm bảo nhu cầu cho thâm canh cây trồng thì việc quản lý, khai thác và bảo vệ các công trình thủy lợi, nhất là việc quản lý, vận hành các trạm bơm điện một cách hiệu quả là vấn đề cần được quan tâm hiện nay.

 

Nhằm phát huy tối đa hiệu quả đầu tư, hiệu quả phục vụ sản xuất nông nghiệp và dân sinh, kinh tế trên địa bàn của hệ thống công trình thủy lợi, UBND tỉnh đã ban hành quyết định về việc phân cấp công tác quản lý, khai thác, vận hành và bảo vệ công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh. Theo đó, các Cty KTCTTL trên địa bàn tỉnh (trừ Cty KTCTTL Bắc Nam Hà) tiếp nhận lại toàn bộ các trạm bơm điện cố định mà trước kia Nhà nước bàn giao cho các địa phương và các trạm bơm được xây dựng bằng nguồn vốn ngân sách Nhà nước do các địa phương quản lý. Đối với các trạm bơm điện cố định trước đây được xây dựng từ nguồn vốn ngoài ngân sách thì thực hiện bàn giao theo nguyên tắc tự nguyện. Các trạm bơm khi bàn giao cho địa phương phải bố trí đủ mặt bằng để phục vụ cho công tác quản lý, vận hành. Trạm bơm Đồng Lạc ở xã Hợp Hưng (Vụ Bản) là một trong những trạm bơm điện cố định được bàn giao cho Cty TNHH KTCTTL Vụ Bản. Hiện nhà vận hành trạm bơm đã được Cty TNHH KTCTTL Vụ Bản sửa chữa, nâng cấp. Ngoài việc chế tạo và lắp đặt 6 tổ bơm với 4 máy có công suất mỗi máy là 1.800 m ³/giờ và 2 máy có công suất mỗi máy 2.500 m ³/giờ; Cty còn đầu tư lắp lưới chắn rác để cản rác chui vào trong máy bơm, kiên cố hóa 50m kênh dẫn tưới… đã bảo đảm tưới nước luôn kịp thời, nông lộ ruộng thường xuyên cho trên 100ha đất sản xuất nông nghiệp, góp phần nâng cao năng suất cây trồng trên địa bàn xã. Đồng chí Trần Mạnh Đằng, Giám đốc Cty cho biết: Sau khi nhận bàn giao 84 trạm bơm điện từ các xã, thị trấn, Cty đã đầu tư tu bổ, sửa chữa, cải tiến 81 trạm bơm; 3 trạm bơm không phải bơm giờ nào trong 4-5 vụ do hệ thống công trình thủy lợi chính dẫn nước tưới vào tận mặt ruộng được thu hồi. Các trạm bơm khi tiếp nhận của các HTX từ máy móc, nhà xưởng đều trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng, Cty đã tu sửa tất cả các nhà trạm. Một số trạm bơm nhỏ không đáp ứng được nhu cầu sản xuất Cty đã chủ động đầu tư nâng cấp công suất lên 1.500-2.000 m ³/giờ như các trạm bơm: Đồng Huyên, Hố Mìn, Cầu Mái, Bên Đồng… Những trạm bơm được vận hành nhiều, Cty cải tiến đưa van tự động hút chân không để rút ngắn thời gian chuẩn bị, thao tác, vận hành. Cty giao cho 4 cụm: miền Trung, miền Thượng, Tam Thanh, Trình Xuyên quản lý bằng sổ vận hành. Bên cạnh đó, Cty còn thành lập một đội cơ khí gồm: công nhân cơ khí, công nhân điện, công nhân thủy nông chuyên sửa chữa các trạm bơm cả về phần cơ và phần điện. Mỗi năm Cty đầu tư hơn 1 tỷ đồng thường xuyên sửa chữa đường dây điện, vòi bơm, ống hút, ống xả, động cơ… Sau khi bàn giao, các trạm bơm được Cty KTCTTL Vụ Bản quản lý vận hành khai thác có hiệu quả và ngày càng hoàn thiện, đáp ứng được yêu cầu tưới, tiêu cải tạo đất, nâng cao chất lượng nguồn nước, đáp ứng được chuyển dịch cơ cấu cây trồng trong toàn huyện.

Trạm bơm cầu bệnh viện, Thị trấn Lâm (Ý Yên) trước khi được bàn giao gồm 1 nhà cấp 4 xập xệ, 2 máy công suất 1.000 m ³/giờ. Năm 2013, nhận bàn giao trạm bơm này, Cty TNHH KTCTTL Ý Yên đã đầu tư tu sửa lại nhà quản lý, hàng rào bảo vệ, hệ thống phòng, chống cháy nổ, nâng cấp lên 3 máy với công suất lên tới 4.200 m ³/giờ… cung cấp nước tưới cho 50ha đất sản xuất nông nghiệp của 2 HTXNN Thị trấn Lâm và Yên Xá. Bà Nguyễn Thị Lan, nông dân Thị trấn Lâm cho biết: Công tác tưới luôn được Cty đảm bảo, thời gian điều phối nước được rút ngắn nên chúng tôi chủ động hơn về thời vụ cũng như diện tích và cơ cấu cây trồng. Nhờ vậy, năng suất, sản lượng lúa ở các vụ gần đây đều tăng so với trước. Là địa phương có cốt đất cao thấp không đồng đều nên công tác tưới, tiêu nước của huyện Ý Yên gặp rất nhiều khó khăn. Đến nay, Cty KTCTTL Ý Yên đã nhận bàn giao 110 trạm bơm điện cố định từ các xã, thị trấn. Đồng chí Trần Doãn Thảo, Giám đốc Cty cho biết: với mỗi trạm bơm nhận bàn giao Cty phải đầu tư từ 500 triệu đến 1 tỷ đồng sửa chữa, cải tạo, nâng cấp máy móc, thiết bị, nhà trạm và các hệ thống phòng chống cháy nổ bảo đảm an toàn theo đúng quy định của Nhà nước. Hiện tất cả các nhà trạm đều được đầu tư xây dựng nhà mái bằng, toàn bộ máy bơm được thay thế, nâng cấp. Nhiều trạm bơm như: Trực Mỹ xã Yên Lương, Chùa Đề xã Yên Lộc… được nâng công suất từ 500 m ³/giờ lên 2.800 m ³/giờ. Công nhân được đào tạo kỹ thuật vận hành, quản lý… chuyên nghiệp. Có nhiều trạm bơm trước đây phụ thuộc vào nguồn điện sinh hoạt của nhân dân đã được Cty đầu tư kéo đường điện riêng đảm bảo chủ động vận hành cả ngày, đêm và những ngày nghỉ lễ tưới nước phục vụ sản xuất nên công tác bơm tưới luôn được đảm bảo kịp thời. Cây lúa, cây màu luôn đủ nước trong từng thời kỳ sinh trưởng nên phát triển tốt, đưa năng suất lúa và cây màu của huyện năm sau cao hơn năm trước. Bên cạnh đó, các hộ nông dân không phải đóng góp tiền điện, tiền sửa chữa máy móc… nên bà con rất phấn khởi. Ngoài việc nâng cao năng lực phục vụ sản xuất, các trạm bơm được tu sửa, nâng cấp còn bảo vệ cảnh quan, vệ sinh môi trường… Hiện một số địa phương đang có tờ trình để tiếp tục bàn giao trạm bơm cho Cty, tuy nhiên còn những trường hợp các địa phương chưa bố trí đủ mặt bằng phục vụ cho công tác quản lý, vận hành trạm bơm.

 

Ngay sau khi nhận bàn giao các công trình thủy lợi từ các xã, thị trấn về quản lý, các Cty KTCTTL đã nhanh chóng đầu tư sửa chữa, nâng cấp các trạm bơm xuống cấp, khắc phục hạn chế, nâng cao hiệu quả khai thác các trạm bơm để phát huy tối đa năng lực tưới trong sản xuất nông nghiệp. Các Cty đã chủ động bám sát lịch gieo trồng để xây dựng, điều chỉnh lịch tưới đảm bảo khoa học, hợp lý, đồng thời rà soát, củng cố, kiện toàn các tổ, cụm, trạm thủy nông… Chất lượng các công trình thủy lợi được nâng lên rõ rệt; các trạm bơm sau khi tu sửa, cải tạo, nâng cấp đưa vào sử dụng đã tạo điều kiện để người dân địa phương mở rộng phát triển sản xuất, đảm bảo diện tích gieo trồng hằng năm có đủ nước tưới. HTX Nam Thành, xã Đồng Sơn (Nam Trực) có 369ha đất gieo cấy lúa. Hiện HTX đã bàn giao toàn bộ 3 trạm bơm điện cố định cho Cty TNHH KTCTTL Nam Ninh. Đồng chí Đỗ Khắc Dũng, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTXDVNN Đồng Sơn cho biết: “Khi quyết định bàn giao các trạm bơm đang quản lý cho Cty, chúng tôi cũng có tư tưởng e ngại, sợ khi bàn giao cho Cty KTCTTL Nam Ninh sẽ không đảm bảo được nhu cầu tưới phục vụ sản xuất cho xã viên. Tuy nhiên từ khi bàn giao, chúng tôi nhận được sự quan tâm của Cty, của tỉnh, được sự đồng thuận của xã nên nước phục vụ sản xuất nông nghiệp cho bà con xã viên tưới đến nơi đến chốn, rất thuận lợi, bà con phấn khởi yên tâm sản xuất. Từ nhiều vụ nay, không có cánh đồng nào thiếu nước, nhất là trong các vụ phải chống hạn”. Sau khi thực hiện bàn giao, tất cả các trạm bơm được bàn giao cho các Cty KTCTTL trên địa bàn tỉnh ngày một hoạt động hiệu quả hơn: Nguồn nước sử dụng tiết kiệm; điện năng tiêu thụ cho bơm nước giảm; diện tích bơm điện tăng lên; chất lượng tưới tăng, đáp ứng được yêu cầu sản xuất nông nghiệp đa dạng, đa canh và áp dụng biện pháp thâm canh cao; tránh được tình trạng tranh chấp nguồn nước giữa các địa phương rút ngắn thời gian đổ ải…

 

Hiệu quả việc bàn giao trạm bơm về các Cty KTCTTLđã được khẳng định rõ, tuy nhiên hiện nay trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số địa phương giữ lại các trạm bơm điện cố định mà chưa bàn giao cho các Cty KTCTTL quản lý. Cụ thể tại huyện Vụ Bản còn 17 trạm bơm, Ý Yên còn 30 trạm bơm. Qua tìm hiểu, chúng tôi thấy hầu hết các trạm bơm này đều xây dựng từ lâu, địa phương không có kinh phí tu bổ, sửa chữa nên đã xuống cấp nghiêm trọng, một số trạm bơm thậm chí còn không hoạt động từ nhiều năm nay dẫn đến việc khai thác nguồn nước tưới kém hiệu quả và có nguy cơ mất ổn định nguồn nước tưới. Thêm vào đó là lực lượng vận hành các công trình thủy lợi ở các địa phương còn quá mỏng, trình độ chuyên môn và quản lý chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ được giao. Thiết nghĩ các địa phương cần nhanh chóng thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh bàn giao lại các trạm bơm điện cố định cho các Cty KTCTTL để phát huy hiệu quả từ các công trình thủy lợi, phục vụ tốt sản xuất nông nghiệp, đảm bảo cho người nông dân được hưởng lợi./.

 

Bài và ảnh: Ngọc Ánh