Nhiều sai phạm trong kinh doanh thiết bị điện, điện tử

Thông tư 21/2009/TT-BKHCN của Bộ KH và CN về “Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn đối với thiết bị điện và điện tử” quy định rõ: Mặt hàng thiết bị điện và điện tử nhập khẩu hay sản xuất trong nước đều phải kiểm định và dán tem hợp quy trước khi lưu thông trên thị trường. Trong đó, quy định cụ thể các loại thiết bị điện, điện tử bao gồm: dụng cụ đun nước nóng tức thời; dụng cụ đun nước và chứa nước nóng; máy sấy tóc và các dụng cụ làm tóc, ấm đun nước; nồi cơm điện; quạt điện, bàn là, lò vi sóng, lò nướng điện, dây và cáp điện, máy sấy khô tay, bình pha trà và cà phê, ấm điện loại dùng que đun chìm trong nước… Tuy nhiên thời gian gần đây trên thị trường tỉnh ta xuất hiện tình trạng nhiều doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh thiết bị điện, điện tử vi phạm tiêu chuẩn, chất lượng hàng hóa như: Không có tem hợp quy, không ghi nhãn hoặc ghi sai, ghi không rõ ràng; chất lượng sản phẩm không đúng như công bố, không phù hợp quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

Nhóm hàng hóa thiết bị điện, điện tử lưu thông trên địa bàn tỉnh ta rất đa dạng về chủng loại và nguồn gốc xuất xứ. Ngoài một số hãng điện tử có thương hiệu lớn như: Sony, Panasonic, Hitachi, Philip, Rạng Đông, Điện cơ, Trần Phú… phân phối hàng theo kênh đại lý, còn có rất nhiều sản phẩm được giới thiệu do nước ngoài sản xuất nhưng không chứng minh rõ nguồn gốc. Theo các cơ quan chức năng, nhóm thiết bị điện, điện tử có nguy cơ bị vi phạm gian lận thương mại nhiều nhất là dây điện; ổ cắm, công tắc, cầu giao, át-tô-mát, bóng đèn huỳnh quang; máy điều hòa nhiệt độ và thiết bị đun nước, giữ nhiệt và các loại thiết bị chiếu sáng cảm ứng… với nhiều biểu hiện như không có chứng nhận hợp quy; chất lượng, độ bền kém, sau một thời gian ngắn sử dụng, đầu tiếp xúc lỏng, lớp nhựa bên ngoài rạn nứt gây rò điện, khả năng dẫn điện kém… Trong đó, sản phẩm dây cáp điện đang bị các gian thương lợi dụng làm giả nhiều nhất. Lực lượng chức năng đã phát hiện và thu giữ hàng nghìn mét dây điện các loại vi phạm đang bày bán tại địa bàn nông thôn. Trong tháng 9-2015, Đội QLTT số 7 (huyện Trực Ninh) đã tiến hành kiểm tra cơ sở kinh doanh đồ điện dân dụng của ông Mai Văn Luyện, Quốc lộ 21B, xã Liêm Hải (Trực Ninh) khi phát hiện có nhiều dấu hiệu gian lận thương mại. Qua kiểm tra, lực lượng chức năng đã phát hiện tại cửa hàng có 168 cuộn dây cáp điện các loại mang nhãn hiệu Trần Phú nhưng không xuất trình được giấy tờ hợp pháp của số hàng hóa trên. Đội QLTT đã tạm giữ hàng hóa trên và gửi mẫu đến cơ quan chuyên môn giám định kỹ thuật. Theo kết luận của Viện Khoa học Sở hữu trí tuệ (Bộ KH và CN), lô hàng dây cáp điện trên đã giả mạo nhãn hiệu sản phẩm dây cáp điện Trần Phú đã được bảo hộ. Hành vi này không chỉ làm mất uy tín sản phẩm chính hãng trên thị trường mà còn gây thiệt hại kinh tế của người tiêu dùng và an toàn của cả hệ thống thiết bị điện, điện tử có liên quan. Với tính chất nghiêm trọng của vụ việc, lực lượng chức năng đã hoàn thiện hồ sơ chuyển cơ quan Công an xử lý theo quy định. Ngoài ra còn rất nhiều sản phẩm của các Cty khác bị phát hiện dấu hiệu làm giả. Những sản phẩm bị thu giữ đều không gắn dấu hợp quy, chất lượng giám định không đúng chỉ tiêu đã công bố (sợi đồng trong lõi thiếu, chất lượng đồng có pha tạp chất, phần vỏ nhựa không đảm bảo chất lượng) dẫn đến hiện tượng thẩm thấu điện năng… Những sai phạm về chất lượng của các thiết bị điện, điện tử gây ra hiện tượng sụt giảm công suất tải điện, dẫn điện, gây tổn thất điện năng, rò rỉ từ trường ảnh hưởng đến các thiết bị điện khác, làm giảm tuổi thọ các thiết bị điện. Ngoài ra, trong quá trình kiểm tra, lực lượng chức năng còn phát hiện nhiều thiết bị điện, điện tử gia dụng tương đương về công dụng với nhóm các thiết bị điện, điện tử nêu trong danh mục 13 mặt hàng phải quản lý theo quy chuẩn Việt Nam cần phải quy định nghiêm ngặt về an toàn khi sử dụng nhưng lại không có trong danh mục nên không bị điều chỉnh bởi quy định trên, như: chảo điện, nồi áp suất điện, nồi điện đa năng, bếp điện, các thiết bị điện chăm sóc sức khỏe như máy mát xa chân, mát xa lưng, mát xa mặt; quạt điện không cánh, máy sưởi điện… gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Trong khi đó, chính người tiêu dùng lại thiếu kỹ năng kiến thức về nhóm hàng này để lựa chọn và bảo vệ quyền lợi của mình. Hầu hết khách hàng lựa chọn thiết bị điện, điện tử đều phụ thuộc vào khả năng kinh tế và sự gợi ý của chủ hàng. Người tiêu dùng chỉ quan tâm đến giá sản phẩm chứ không quan tâm đến tem dấu hợp quy, chỉ tiêu chất lượng sản phẩm có đúng với tiêu chuẩn công bố hay không; việc phân biệt dấu hiệu hàng thật và hàng giả là quá khó đối với người tiêu dùng. Do đó mặc dù ngành chức năng đã tích cực kiểm tra và xử lý vi phạm nhóm thiết bị điện và điện tử song thiết bị điện, điện tử kém chất lượng vẫn khá phổ biến trên thị trường. 

 

Để đấu tranh ngăn chặn những gian lận thương mại trong sản xuất, kinh doanh thiết bị điện, điện tử, ngoài việc tăng cường kiểm tra, xử lý các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu thiết bị điện, điện tử cố tình làm trái quy định của Nhà nước, các cơ quan chức năng cần bổ sung một số chế tài đối với các hành vi vi phạm như: không dán tem hợp quy đối với những sản phẩm hàng hóa bắt buộc phải dán tem hợp quy; sản xuất, nhập khẩu, buôn bán sản phẩm hàng hóa không thuộc danh mục phải công bố hợp quy hoặc không thực hiện công bố hợp quy nhưng tự ý dán tem hợp quy. Đặc biệt, cần bổ sung kịp thời một số hàng hóa, thiết bị điện, điện tử mới vào danh mục sản phẩm phải công bố hợp quy theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn đối với thiết bị điện, điện tử. Bên cạnh đó, người tiêu dùng khi chọn mua thiết bị điện, điện tử, cần chú ý lựa chọn các sản phẩm có thương hiệu và có bảo hành chất lượng để bảo vệ quyền lợi của mình./.

 

Bài và ảnh: Nguyễn Hương