Theo báo cáo của Liên minh HTX tỉnh, đến giữa tháng 10-2015, toàn tỉnh đã có trên 50% số HTXDVNN tổ chức đại hội xã viên gắn với chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012. Trong đó, có 3 huyện: Giao Thủy, Trực Ninh và Xuân Trường cơ bản hoàn thành. Số HTX còn lại đang tiếp tục hoàn thiện văn bản, đề án, phương án sản xuất, kinh doanh dịch vụ nông nghiệp… trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.
 |
| Xã viên HTXDVNN Nam Hoa (Nam Trực) thu hoạch lạc vụ mùa. |
Luật HTX (sửa đổi) năm 2012 có hiệu lực từ ngày 1-7-2013 so với Luật HTX năm 2003 có nhiều điểm mới như: Không giới hạn phạm vi hoạt động của HTX dịch vụ; thay đổi một số tên gọi như chủ nhiệm trở thành giám đốc hoặc chủ tịch hội đồng quản trị; xã viên là thành viên; có quy định cụ thể về vấn đề góp vốn cho các thành viên... Sau gần hai năm triển khai Luật, nhiều HTXDVNN kiểu mới đã bước đầu hình thành, thay thế dần những mô hình HTX kiểu cũ. Tuy nhiên, vẫn có nhiều HTX, nhất là các HTX nông nghiệp với quy mô nhỏ (hoạt động trong một thôn hoặc nhiều thôn xóm trong một xã) hoạt động kém hiệu quả rất khó khăn trong việc tổ chức lại hoạt động. Đồng chí Vũ Đình Mạc, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết: Trên địa bàn tỉnh hiện có 306 HTXDVNN hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp và thủy sản. Đến nay đã có trên 150 HTX nông nghiệp chiếm 50% số HTX nông nghiệp đã tiến hành đại hội và tổ chức lại mô hình hoạt động. Thực tế cho thấy, trong quá trình thực hiện chuyển đổi các HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh còn gặp phải một số khó khăn, vướng mắc như: Sự quan tâm của cấp uỷ Đảng, chính quyền địa phương chưa sâu sát. Các HTX chưa thực sự được các cấp chính quyền cơ sở bảo đảm quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm và môi trường sản xuất, kinh doanh; chính quyền địa phương can thiệp quá sâu vào hoạt động của HTX, một số địa phương thiếu quan tâm hoặc buông lỏng quản lý đối với HTX. Bên cạnh đó, việc chậm trễ ban hành các văn bản hướng dẫn đã tạo sự lúng túng trong công tác tổ chức lại hoạt động HTX, nhất là khâu rà soát tư cách thành viên, góp vốn điều lệ, xác định tài sản, công nợ của HTX và xây dựng điều lệ, phương án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, hỗ trợ thành viên phát triển sản xuất, kinh doanh. Năm 2012 Luật HTX được ban hành nhưng mãi đến gần cuối năm 2013 mới có Nghị định số 193/2013/NĐ-CP của Chính phủ hướng dẫn quy định chi tiết một số điều thi hành Luật HTX và cuối tháng 5-2014 mới có Thông tư số 03/2014/TT-BKHĐT của Bộ KH và ĐT về hướng dẫn đăng ký HTX và chế độ báo cáo tình hình hoạt động của HTX. Có thể nói, chính việc các văn bản hướng dẫn dưới Luật được ban hành chậm, phần nào gây khó khăn cho HTX, nhất là thủ tục đăng ký thành lập. Các chính sách hỗ trợ HTX còn nhiều hạn chế, bất cập, nhất là các chính sách về đất đai, tiếp cận vốn vay, khi tiếp cận chính sách, nhiều HTX rơi vào vòng luẩn quẩn với các quy định của chính sách khác. Chẳng hạn, để được vay vốn thì HTX phải có trụ sở và được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tài sản thế chấp… Một khó khăn nữa là trình độ cán bộ của HTX còn hạn chế, yếu về năng lực thực hiện xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu, tìm kiếm thị trường. Giá trị tài sản cố định của HTX nông nghiệp thấp, chủ yếu ở dạng trụ sở làm việc, công trình được giao quản lý nên hầu hết các HTX không có tài sản để thế chấp vay vốn ngân hàng. Vốn lưu động của nhiều HTX nông nghiệp còn thấp, chỉ từ 200 đến 700 triệu đồng… ảnh hưởng đến phương hướng sản xuất, kinh doanh. Bên cạnh đó, một số chế độ, chính sách phát triển kinh tế tập thể chậm được ban hành dẫn đến các HTX, tổ chức Liên minh HTX tỉnh, các phòng chức năng quản lý Nhà nước cấp huyện lúng túng, khó khăn trong chuyển đổi hình thức hoạt động theo luật mới. Thực tế cho thấy, nhiều HTXDVNN trong tỉnh hiện nay đang phải đối mặt với rất nhiều tình huống phát sinh. Mặc dù Liên minh HTX tỉnh đã trực tiếp và cùng có sự phối hợp với các sở, ngành địa phương tư vấn hỗ trợ nhưng ở nhiều địa phương, việc các HTX chuyển đổi thực hiện theo Luật còn nhiều lúng túng; chưa tìm ra hướng đi phù hợp để hoạt động đúng Luật HTX hiện hành.
Việc tổ chức lại HTX kiểu mới theo Luật HTX năm 2012 là “luồng gió mới” cho khu vực kinh tế tập thể, trong đó quan hệ kinh tế giữa HTX và các thành viên chặt chẽ hơn, tối đa hóa lợi ích cho các thành viên, phản ánh đúng bản chất của một tổ chức HTX là phục vụ, hỗ trợ thành viên phát triển sản xuất, kinh doanh. Để chuyển đổi HTX nông nghiệp theo Luật năm 2012 và theo lộ trình của tỉnh đề ra, trong thời gian tới, các ngành, các địa phương cần chỉ đạo các HTX tiếp tục tuyên truyền Luật HTX năm 2012 đến cán bộ, đảng viên và nhân dân về bản chất, nguyên tắc, mục tiêu, tổ chức hoạt động của HTX; quyền lợi, nghĩa vụ của HTX, thành viên HTX; cách thức tổ chức, hoạt động của HTX; những điểm mới trong Luật HTX năm 2012... Trên cơ sở đó nâng cao vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong chỉ đạo, tổ chức lại hoạt động của HTX theo lộ trình của tỉnh đến 30-6-2016 nhằm kết thúc việc tổ chức lại HTX theo Luật HTX năm 2012. Bên cạnh đó, các HTX chủ động tiến hành tổ chức lại HTX theo quy định của Luật và văn bản hướng dẫn, trọng tâm là làm rõ tư cách thành viên HTX, mức vốn điều lệ, tài sản của HTX; kiện toàn, củng cố tổ chức, bộ máy các HTX; xây dựng điều lệ, phương án sản xuất, kinh doanh và quy chế hoạt động HTX. Tiến hành sáp nhập, hợp nhất các HTX nông nghiệp quy mô thôn, xóm, hoạt động kém hiệu quả, giải thể các HTX ngừng hoạt động theo quy định. Các HTX cũng cần chủ động, phát huy nội lực, thu hút các nguồn vốn, mở rộng sản xuất, kinh doanh, dịch vụ; chủ động tiếp cận thị trường tìm đầu ra cho sản phẩm; áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, tăng thu nhập cho người lao động, góp phần nâng cao đời sống tinh thần, vật chất cho thành viên. Các HTXDVNN khi tiến hành tổ chức đại hội phải được chuẩn bị kỹ càng, chu đáo, phát huy tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của thành viên HTX để xây dựng phát triển HTX, góp phần mang lại lợi ích kinh tế cho tập thể và quyền lợi của mỗi thành viên./.
Bài và ảnh: Hoàng Tuấn
