“Xây dựng, phát triển các làng nghề” là một trong 6 đề án phát triển kinh tế - xã hội đã được BCH Đảng bộ huyện Hải Hậu nhiệm kỳ 2010-2015 ban hành, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhằm thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người lao động, hướng tới mục tiêu xây dựng Hải Hậu trở thành huyện NTM… Mục tiêu là duy trì, mở rộng sản xuất tại các làng nghề hiện có và xây dựng, phát triển thêm các làng nghề mới. Phấn đấu đến năm 2015 mỗi xã, thị trấn trong huyện có ít nhất một làng nghề, mỗi làng nghề có một loại sản phẩm đặc trưng, phát triển ngành nghề theo thế mạnh của địa phương. Sau hơn 4 năm triển khai thực hiện đề án, từ chỗ toàn huyện chỉ có 5 làng nghề, đến nay toàn huyện Hải Hậu đã xây dựng và phát triển được thêm 35 làng nghề mới với đa dạng các ngành nghề như: sản xuất CN-TTCN (mộc, dệt chiếu, kéo sợi PE, chế biến lương thực, thực phẩm), sinh vật cảnh (trồng cây cảnh, trồng hoa), trồng cây dược liệu và nuôi thủy sản. Nhiều làng nghề được duy trì, phát triển ổn định, có số lao động và doanh thu làm nghề chính tăng dần theo các năm như: nhóm nghề mộc mỹ nghệ tại các xã: Hải Minh, Hải Đường, Hải Trung, Hải Vân; nghề cán kéo sợi PE ở Thị trấn Thịnh Long; nghề chế biến lương thực, thực phẩm (sản xuất bánh kẹo) ở Thị trấn Yên Định… Những làng nghề này có số lao động làm nghề chiếm từ 80-90% số lao động của làng, doanh thu các năm đều đạt từ 15-20 tỷ đồng/năm; chiếm trên 80% doanh thu của làng. Trên địa bàn huyện đã xây dựng thành công 2 làng nghề nuôi trồng thủy sản tại các xã: Hải Chính, Hải Châu mới được công nhận trong năm 2013 có số lao động và doanh thu đều đạt từ 85-90% tổng số lao động, doanh thu của làng. Nhóm 20 làng nghề sinh vật cảnh tuy còn gặp khó khăn ở khâu tiêu thụ sản phẩm nhưng nhìn chung vẫn có sự tăng trưởng, là động lực quan trọng góp phần đẩy nhanh tốc độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động của nhiều địa phương. Tổng diện tích đất dành cho phát triển kinh tế sinh vật cảnh toàn huyện đã tăng từ 374ha (năm 2009) lên trên 600ha (năm 2015), doanh thu trên một đơn vị diện tích đạt trên 370 triệu đồng/ha/năm. Các làng nghề mới được nhân cấy, xây dựng thành công trong giai đoạn 2011-2015 không chỉ tạo việc làm, thu nhập ổn định cho trên 9.000 lao động nông thôn mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động của nhiều địa phương, là “cú hích” để huyện Hải Hậu thực hiện và hoàn thành thắng lợi các mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện khóa XXV. Đến nay, toàn huyện Hải Hậu có 40 làng nghề ở 30 xã, thị trấn; trong đó có 20 làng nghề sinh vật cảnh, 12 làng nghề sản xuất CN-TTCN, 3 làng nghề nuôi trồng thủy sản, 3 làng nghề trồng cây dược liệu và 2 làng nghề xây dựng. Trong đó có 1 xã có 5 làng nghề, 6 xã có 2 làng nghề còn lại mỗi xã có 1 làng nghề. Số nghệ nhân được UBND huyện công nhận là 24 nghệ nhân, trong đó có 6 nghệ nhân nghề mộc mỹ nghệ, 18 nghệ nhân nghề sinh vật cảnh. Các làng nghề của huyện Hải Hậu thu hút trên 10 nghìn lao động, đem lại việc làm và nguồn thu nhập ổn định cho lao động tại địa phương. Dự kiến hết năm 2015, bình quân thu nhập đầu người của huyện đạt trên 30,1 triệu đồng/người/năm; tăng trên 12,1 triệu đồng/người/năm so với năm 2011. Toàn huyện có 30% hộ dân đạt mức thu nhập trên 50 triệu đồng/năm, tỷ lệ hộ nghèo (tiêu chí mới) giảm từ 11,2% (năm 2011) xuống còn dưới 3% năm 2015. Nhờ đó, cơ cấu kinh tế của huyện đã có sự dịch chuyển tích cực, tỷ trọng ngành sản xuất CN-TTCN, dịch vụ được nâng lên 40,4%; tỷ trọng ngành sản xuất nông nghiệp - thủy sản giảm xuống còn 28,6%.
 |
| Thợ trẻ làng nghề mộc mỹ nghệ Kim Thành, xã Hải Vân. |
Để đạt được kết quả khả quan đó, ngay từ đầu nhiệm kỳ, huyện Hải Hậu đã thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng và phát triển làng nghề giai đoạn 2011-2015 với sự “vào cuộc” của cả hệ thống chính trị. Phòng Công thương là đơn vị thường trực giúp UBND huyện xây dựng chương trình, hướng dẫn các xã, thị trấn rà soát, lựa chọn địa điểm, ngành nghề, vùng nguyên liệu, thị trường… xây dựng kế hoạch phát triển làng nghề phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương theo hướng quy hoạch xây dựng NTM. Trên cơ sở đăng ký của các xã, thị trấn phối hợp với Phòng LĐ-TB và XH, Trung tâm Khuyến công quốc gia Khu vực I (Bộ Công thương), Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp (Sở Công thương), Trung tâm Dạy nghề huyện hỗ trợ dạy nghề, truyền nghề, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong thực tiễn sản xuất tại các làng nghề để nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Trong 5 năm qua (2011-2015), huyện Hải Hậu đã tổ chức hàng trăm lớp đào tạo nghề, dạy nghề cho trên 12 nghìn lao động; đa dạng hóa các hình thức truyền nghề, chuyển giao kỹ thuật để đào tạo nghề mới cho 33 nghìn lao động. Bên cạnh đó, để đảm bảo nguồn điện phục vụ sản xuất tại các làng nghề, huyện đã chủ động kế hoạch với ngành điện triển khai tổ chức cải tạo, nâng cấp 235 trạm biến áp, 272,2km dây trung thế, 1.314,8km dây hạ thế trong hệ thống lưới điện các xã, thị trấn với tổng vốn đầu tư 285 tỷ đồng, bình quân 8,1 tỷ đồng/xã, thị trấn. Tăng cường phối hợp với các ngành chức năng tổ chức các hội chợ xúc tiến thương mại, tạo điều kiện tối đa cho các làng nghề quảng bá hình ảnh, tiêu thụ sản phẩm góp phần ổn định và phát triển sản xuất, kinh doanh. Phòng TN và MT có trách nhiệm hỗ trợ các cơ sở sản xuất trong làng nghề các thủ tục thuê, chuyển nhượng mặt bằng, các biện pháp bảo vệ môi trường. Phòng Tài chính và các ngân hàng NN và PTNT, CSXH… tham mưu cho UBND huyện cơ chế hỗ trợ các xã, thị trấn về xây dựng làng nghề, phát triển nghề mới theo quy định của Nhà nước, tạo điều kiện về nguồn vốn cho các cơ sở, hộ gia đình trong các làng nghề được vay để phát triển sản xuất, kinh doanh. Trên cơ sở đó, các xã, thị trấn trong huyện đã thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng và phát triển làng nghề cấp xã, thị trấn. Căn cứ vào thực tế và tiềm năng, thế mạnh của địa phương để xây dựng kế hoạch, định hướng phát triển ngành nghề, tổ chức họp dân thông qua kế hoạch và tham khảo ý kiến của dân về thời gian thực hiện, tiến độ và các tiêu chí của làng nghề, thông qua quy chế hoạt động của làng nghề…
Qua 5 năm thực hiện đề án xây dựng và phát triển làng nghề, bài học kinh nghiệm của huyện Hải Hậu là: Phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, tổ chức xây dựng kế hoạch, quy hoạch phát triển đa dạng các ngành nghề nông thôn. Mục tiêu là xây dựng, phát triển các làng nghề không chỉ phù hợp với tiềm năng, thế mạnh mà còn phát huy tối đa “nội lực” của từng địa phương. Quan tâm, chú trọng tổ chức thường xuyên công tác đào tạo nghề, truyền nghề, chuyển giao kỹ thuật để cung ứng nguồn lao động ổn định, tay nghề cao cho các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất trong các làng nghề. Phát huy tối đa kinh nghiệm, vai trò và uy tín của đội ngũ nghệ nhân làng nghề để nhân rộng, phổ biến tinh hoa, kỹ năng nghề nghiệp trong sản xuất thực tiễn tại các làng nghề. Cùng với các yếu tố trên, thành công của huyện Hải Hậu trong xây dựng, duy trì hoạt động ổn định của các làng nghề là nâng cao vai trò, trách nhiệm của các Ban điều hành làng nghề trong chỉ đạo, điều hành toàn diện các hoạt động trong làng nghề; đồng thời chủ động tiếp cận thông tin, thị trường và phối hợp với cơ quan chuyên môn của huyện, tỉnh và chính quyền địa phương để tranh thủ sự quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện tối đa cho các doanh nghiệp, hộ sản xuất trong làng nghề về: thủ tục hành chính, mặt bằng, tiếp cận nguồn vốn, hỗ trợ đào tạo nghề… để phát triển sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm./.
Bài và ảnh: Thành Trung
