Từ cuối tháng 5 đến nay, trên khắp các cánh đồng, bà con nông dân trong tỉnh hối hả xuống đồng thu hoạch lúa xuân theo phương châm “xanh nhà hơn già đồng” nhằm tránh thiệt hại do mưa bão gây ra, đồng thời giải phóng đất và chuẩn bị các điều kiện để phục vụ sản xuất vụ lúa mùa.
Về xã Việt Hùng (Trực Ninh) những ngày này, tiếng nói cười rôm rả của bà con nông dân xen lẫn tiếng vang của những chiếc máy gặt. Tại đây, ở những con đường, những mảnh sân nhuộm vàng óng sắc màu của thóc. Vụ xuân năm nay, hầu hết bà con nông dân trong xã đều được mùa. Anh Vũ Thanh Tuấn, xóm Phượng Tường 2 cho biết: vụ xuân này, gia đình anh gieo cấy 2 sào Nhị ưu 838 và 1 sào BT7. Anh đã thực hiện việc gieo cấy đúng theo khung thời vụ, tuân thủ hướng dẫn kỹ thuật về cách chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh và bón phân cân đối. Ngoài ra, năm nay xã thực hiện tốt công tác thủy lợi nội đồng nên nguồn nước luôn được đảm bảo đầy đủ ở các giai đoạn từ làm đất, gieo cấy tới tưới dưỡng, chăm cho lúa, do đó giàn lúa của gia đình anh đẻ nhánh khỏe, sinh trưởng và phát triển tốt, ít bị sâu bệnh. Năng suất lúa Nhị ưu 838 đạt 250 kg/sào, BT7 đạt 180 kg/sào cao hơn so với các vụ xuân trước 20-30 kg/sào. Ngay khi thu hoạch xong, anh sẽ tiến hành làm đất và chuẩn bị cho sản xuất vụ mùa. Chúng tôi qua xã Cộng Hòa (Vụ Bản) khi các hộ nông dân cũng bước vào thu hoạch. Chị Trần Thị Huê, thôn Ngọc Thành cho biết: Gia đình tôi cấy 2,5 mẫu BT7. Tưởng chừng như vụ lúa xuân năm nay sẽ gặp khó khăn do thời tiết ấm, sâu bệnh phát sinh, phát triển mạnh nhưng thực tế lại ngược lại. Đến nay lúa đã vào thời kỳ chín rộ, năng suất lúa nhà tôi ước đạt 170-200 kg/sào; hơn nữa, đây lại là vụ sản xuất có chi phí cho khâu chăm sóc, bảo vệ thấp, nên thu nhập sẽ khá. Để tránh nắng nóng, người dân chúng tôi phải tranh thủ ra đồng sớm gặt từ lúc 4-5 giờ sáng, đến khoảng 9 giờ nắng to là đã về nhà phơi thóc vừa thu.
 |
| Thu hoạch lúa xuân tại xã Hải Vân (Hải Hậu). |
Có thể nói vụ xuân năm nay của tỉnh nói riêng, các tỉnh miền Bắc nói chung gặp phải điều kiện thời tiết bất thuận. Mặc dù từ đầu vụ, thời tiết thuận lợi cho việc gieo cấy, tuy nhiên nền nhiệt độ trung bình tăng cao so với mọi năm. Tới thời điểm lúa trỗ bông, thời tiết nắng nóng sớm, lượng mưa ít (giảm 30-35% so với cùng kỳ) khiến diện tích lúa được gieo cấy sớm bị khô hạn, thiếu nước, chăm bón không kịp thời làm phân hóa đòng, trỗ bông sớm, khả năng tích lũy chất khô kém hơn, gây lép hạt, dẫn đến năng suất thấp. Lường trước “vụ xuân ấm”, tỉnh xác định bố trí thời vụ cho lúa trỗ bông an toàn trong tháng 5 nên đã chỉ đạo các huyện, thành phố tăng diện tích gieo cấy trà xuân muộn lên 99% tổng diện tích. Cơ cấu giống chủ yếu là những giống lúa ngắn ngày, gồm: lúa thuần chiếm 81,5% diện tích, tập trung vào các giống BT7, Nam Định 5, Nếp 97…; lúa lai chiếm 18,5% tập trung vào các giống TH3-3, Nhị ưu 69, Nhị ưu 838, D.ưu 527, TX111… Ngành NN và PTNT đôn đốc, hướng dẫn các hộ nông dân chăm sóc lúa kịp thời, tổ chức thực hiện bón phân sớm, bón tập trung, tăng lượng lân và kali từ 5-10% so với mọi năm. Các Cty KTCTTL chủ động tích trữ nước, tổ chức khoanh vùng và điều tiết nước hợp lý, phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng, phát triển của lúa, đặc biệt ở giai đoạn lúa từ trỗ đến phơi màu, các Cty đã tích cực giữ mực nước cao để chống nóng cho lúa, đảm bảo cho lúa trỗ không bị lép hạt. Đến ngày 22-5, toàn bộ trà lúa xuân của tỉnh cơ bản trỗ bông xong. Vụ lúa xuân tuy gặp nhiều khó khăn nhưng theo đánh giá, lúa xuân cho năng suất cao trên tất cả các giống lúa. Tính đến hết ngày 8-6-2015, toàn tỉnh đã thu hoạch được 35.860ha, đạt 47% tổng diện tích. Các huyện thu hoạch nhanh là Vụ Bản và Nghĩa Hưng đạt 80%, Xuân Trường 55%, Ý Yên 50%... Năng suất dự kiến đạt 69,3 tạ/ha, tương đương vụ xuân năm 2014; sản lượng ước đạt 527,5 nghìn tấn. Để đạt được kết quả này, tỉnh đã chỉ đạo các cấp, các ngành tích cực vào cuộc giúp người nông dân sản xuất. Công tác dự tính, dự báo, phòng trừ sâu bệnh kịp thời và chính xác. Đặc biệt việc phun trừ sâu bệnh được Sở NN và PTNT hướng dẫn cụ thể và quyết định đúng, vừa tránh phun tràn lan gây tốn kém và ô nhiễm môi trường, vừa bảo vệ được thiên địch có lợi cho lúa. Ngoài sự chỉ đạo quyết liệt của tỉnh và ngành NN và PTNT về thời vụ, cơ cấu giống, kỹ thuật canh tác, chăm bón thì vụ xuân năm nay cũng có nhiều thuận lợi khi đồng ruộng nhiều nơi đã được chỉnh trang, nhiều tuyến đường giao thông nội đồng được đắp mới và mở rộng, tạo điều kiện cho việc thâm canh tăng năng suất, phát triển sản xuất hàng hóa. Các tiến bộ kỹ thuật về giống và các kỹ thuật thâm canh, chăm sóc cây trồng được các địa phương tích cực áp dụng. Diện tích cấy lúa chất lượng cao chiếm trên 70%; tiến bộ kỹ thuật canh tác về gieo sạ được mở rộng lên tới trên 20 nghìn ha, đạt 26% tổng diện tích gieo cấy giúp giảm chi phí sản xuất, đồng thời tăng năng suất, chất lượng lúa và tăng thu nhập cho người nông dân. Các mô hình cánh đồng mẫu lớn, cánh đồng liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm tiếp tục được đẩy mạnh. Toàn tỉnh đã xây dựng được 145 cánh đồng mẫu lớn với tổng diện tích 6.787ha theo phương pháp 3 cùng “cùng trà, cùng giống, cùng phương thức canh tác” từng bước thay đổi tập quán của nông dân từ sản xuất manh mún sang sản xuất hàng hóa. Đặc biệt, từ năm 2014 đến nay, các loại vật tư như giống, phân bón, thuốc BVTV giá cả rất ổn định, nhiều địa phương và doanh nghiệp tổ chức khá tốt các dịch vụ cung ứng, hỗ trợ nông dân và thu mua, tiêu thụ sản phẩm... Cũng trong vụ xuân năm 2015, Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư tỉnh thực hiện các đề tài khảo nghiệm tập đoàn giống lúa ở tất cả các huyện nhằm chọn lựa các bộ giống lúa mới có năng suất, chất lượng và khả năng chống chịu cao... bổ sung vào cơ cấu giống của tỉnh. Nổi bật là các giống lúa: Hương biển 3, GL105, Thiên ưu 68 nhiễm bệnh đạo ôn cổ bông nhẹ, chất lượng gạo khá, năng suất đạt 7-8 tấn/ha, thích hợp trong cả 2 vụ sản xuất xuân và mùa, hiện đang được khuyến cáo mở rộng diện tích gieo cấy trong sản xuất vụ mùa 2015.
Theo dự báo của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương, thời gian tới thời tiết, thủy văn sẽ diễn biến phức tạp, có nhiều mưa bão, úng lụt và nắng nóng có thể gây ảnh hưởng lớn tới kết quả sản xuất. Trước tình hình trên, tỉnh đã chỉ đạo các huyện, thành phố tiếp tục tăng cường kiểm tra đồng ruộng, phát hiện và phòng trừ kịp thời các đối tượng sâu bệnh hại cuối vụ. Đảm bảo đủ nước cho những diện tích lúa trỗ bông muộn; chủ động phòng, chống mưa úng và giông lốc. Đôn đốc các hộ nông dân tranh thủ thời tiết thuận lợi, huy động mọi lực lượng lao động, phương tiện khẩn trương thu hoạch nhanh, gọn những diện tích lúa đã chín và các cây màu vụ xuân. Chuẩn bị tốt các điều kiện sản xuất vụ mùa gắn với vụ đông. Quản lý chặt chẽ cơ cấu giống lúa mùa theo định hướng của tỉnh. Quyết liệt chỉ đạo các xã, thị trấn và hướng dẫn các hộ nông dân không cấy giống BT7, sử dụng các giống lúa ngắn ngày chất lượng cao như: BT7 kháng bạc lá, QR1, M1, BC15, Hương biển 3 để thay thế giống BT7. Chỉ đạo các xã, thị trấn rà soát số lượng máy móc, phương tiện làm đất tại địa phương; xây dựng kế hoạch làm đất sớm; huy động lực lượng, phương tiện tổ chức làm đất nhanh càng sớm càng tốt ngay sau khi thu hoạch lúa xuân; tích cực tổ chức sản xuất vụ mùa, phấn đấu cơ bản hoàn thành gieo cấy lúa mùa trước ngày 25-7. Tăng cường kiểm tra thị trường cung ứng giống lúa và phân bón để kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm./.
Bài và ảnh: Ngọc Ánh
